Þjóðviljinn - 26.11.1981, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. nóvember 1981
Fimmtudagur 26. nóvember 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
bændafyrírtæki heim
Búvörukaupmenn sækja
Hér á dögunum bauö Fram-
leiösluráö landbúnaöarins Slátur-
félag Suöurlands og Mjölkurbú
Flóamanna og Upplysinga-
þjónusta landbú naðarins kjöt-
kaupmönnum á Reykjavíkur-
svæöinu i kynnisferö „austur
fyrir Fjall”. Tilgangur þeirra,
sem fyrir boöinu stóöu, var aö
kynna kaupmönnum, sem versla
meö búvörur, rekstur og starf-
semi sláturhúss SS á Selfossi og
Mjólkurbús Flóamanna. Munn-
legar upplýsingar um þessi fyrir-
tæki er auðvitað hægt aö veita án
þess aö fara I fljúgandi hálku
austur á Selfoss. En sjón er sögu
rikariog því fróölegra og áhrifa-
meira aö sjá meö eigin augum
hvernig þessi fyrirtæki starfa en
aöeins aö heyra frá þvl sagt.
Nauðsynlegt er aö gott samstarf
sémeöþeim, sem vörurnar fram-
leöa og hinna, sem hafa þær til
sölumeöferöar og aö skilningur
og traust riki þar á milli.
Stundum viröist nokkuö á þaö
bresta aö svo.sé og var þessari
Selfossför ætlaö að vera þáttur I
þvi aö bæta þarna um.
Fundur settur
Farið var frá Bændahöllinni um
hádegisbil. Fararstjóri var
blaðafulltrúi bændasamtakanna
Agnar Guðnason, þrautreyndur
stjórnandi ferðalaga utanlands
sem innan.
Ekki höföum viö fyrr komist út
fyrir borgarmörkin en Agnar
fararstjóri gaf sjálfum sér orðið
og bentiréttilega á,aöaldrei væri
tíminn of vel notaöur. Þvi væri
sjálfsagt að setja strax fund svo
menn gætu þegar fariö að bera
fram fyrirspurnir um það, sem
þeir kynnu að óska upplýsinga
um. Fól þvinæst Jóni I. Bjama-
syni fundarstjóm.
Gunnar Guðbjartsson, fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs,
var með i' förinni. Kvaddi hann
sér fyrstur hljóðs. Skýrði Gunnar
hvernig slátur- og heildsölu-
kostnaður skiptist niður á hvorki
fleiri né færri en 25 liöi og afhenti
þátttakendum i förinni lista þar
sem sií sundurliðun var sýnd.
Gunnar sagði þessa uppsetningu
hafa gilt í 20 ár. Samkvæmt
athugun, sem viðskiptafræðingur
hafði gert á þessum kostnaði,
væri hann sist ofreiknaður. Sex-
manna-nefnd hefði hug á að
sundurliða smásölukostnað á
sama hátt og mundi þá verða
óskað eftir samvinnu við kaup-
mannasamtökin um það. Þyrfti
þvi verki helst að ljúka fyrir nýja
verðlagningu um næstu
mánaðarmót. Mundi þetta óefað
skapa meiri friö um smásölu-
álagninguna, en til þess að af
þessu mætti verða þyrfti fyllri
Jón I. Bjarnason stjórnaði fundi
og siðar söng af miklum
skörungsskap. Mynd: —jjd.
„Nú er ég glaöur á góöri stund”. Agnar Guönason blaöafulltrúi og
fararstjóri, Grétar Simonarson, mjólkurbússtj. og Magnús i öldunni.
Mynd: — jjd.
Grétar Simonarson, forstjóri Mjólkurbús Flóamanna, sagöi gestum sitt af hverju um mjólkurbúiö.
Mynd: — jjd.
fram ýmsar fyrirspurnir.
Spurt var m.a. um afhverju
mjólkin væri ekki fullunnin á Sel-
fossi. Sölulaun fyrir smjör væru
of lág, vinnulaun i verslunum
sypu þau upp. Oft væri of langt
liðið á stimplunartimann er vör-
urnar bærust verslununum o.fl.
Grétar Simonarson, mjólkur-
bússtjóri.sagði að tilþess að geta
pakkað vörunum eystra þyrfti aö
koma þar upp dýrum pökkunar-
stöðvum, auk þess sem sölutima-
bilið mundi styttast um einn dag
við slika breytingu.
Bent var á að nýjar ostateg-
undirhefðu verið að komai versl-
anir að undanförnu og spurt,
hvort aðrir hyrfu þá i staðinn og
hvort aukning væri á ostasölu.
Þvi var svarað til, að sala á feit-
um ostum hefði aukist allveru-
lega. Ef einhverjar ostategundir
seldust illa vær þær teknar af
markaðnum.
Spurt var hvað liði niðurstöðum
könnunar, sem gerð var á
sundurtekningu kjötskrokka með
tilliti til verðlagningar á einstök-
um hhitum þeirra. Gunnar Guð-
bjartsson upplýsti, að skilaðhefði
verið bráðabirgðaskýrslu um
þessar athuganir en fljótlega -
mætti vænta fullnaðarskýrslu og
yröu þá niðurstöður hennar birt-
ar. Akveðið var að fara eftir nið-
urstöðu bráðabirgðaskýrslunnn-
ar við verðlagningu nú að þvi er
snertir rýrnun og úrgang, og
samkvæmtþvi hækkaði rýrnunúr
3% i 5.
Fram kom sú skoðun, að nokk-
urmunurværiá kjötmati frá einu
sláturhúsi til annars. Andrés Jó-
hannesson, yfirkjötsmatsmaður,
taldi ekki mikil brögð vera að
ósamræmi i' mati enda að sjálf-
sögðu reynt að forðast það. En
það sem fleiri tugir matsmanna
væru að störfum væri i sjálfu sér
ekkióeðlilegtþóttmatið væri ekki
alltaf alveg nákvæmlega eins. —
En hafi kaupmenn undan ein-
hverjuaðkvarta i þessum efnum,
sagði Andrés, þá vil ég eindregið
mælast til þess að þeir hafi strax
samband við mig.
Sönglístin lifi
Timinn leið. Ákveðið hafði ver-
ið að koma til Reykjavikur um kl.
6. Fararstjóri sló þvi botn i um-
ræður og blés til brottfarar. Ég
hygg, að báðir aðilar, þeir sem
buðu og boðsgestir, hafi verið
ánægðir með ferðalagið og telji
þessa kynningu spor i rétta átt.
„Enginn veður yfir Níl
án þess vökni kálfi.
Og ekki er hægt að yrkja I bii,
allt er á reiöiskjálfi”.
aflifuð og þar til kjötið er komið i
frystingu eða vinnslu. Fram
komu m.a. i máli Jóns, að slátrað
er i' húsinu allt árið og hafa um-
svif þess aukist mjög hin siðari
árin. Arið 1970 voru fastir starfs-
menn aðeins tveir en nú eru þeir
um 80. Launagreiðslur félagsins á
sl. ári námu um 500 milj. kr.
Þessu næst gerðist það, aö allur
þessi friði flokkur hóf gönguför
um sláturhúsiö, skrýddur plast-
sioppum og pappirshúfum, en
þeir Jón Friðjónsson og Halldór
Guðmundsson, sláturhússtjóri,
fóru fyrir fylkingunni og leystu úr
spurningum.
I Mjólkurbúi
Flóamanna
Er lokið var skoðunarferð um
sláturhúsið lá leiðin i Mjúlkurbú
Flóamanna. Þar tók Grétar
Simonarson, m jólkurbústjóri
hópnum tveim höndum og hann,
ásamt Birgi Guðmundssyni
mjólkurfræðingi fylgdu komu-
mönnum um hina miklu byggingu
Mjólkurbúsins og sýndu þá starf-
semi, sem þar fer fram, en sem
raunar er nú i lágmarki, eins og
venja er á þessum árstima.
Mjólkurbú Flóamanna hóf starf-
semi si'na árið 1929 og með þeim
myndarskap, að það var þá taliö
eitt hið fullkomnasta fyrirtæki
sinnartegundar á Norðurlöndum.
Eftir mikið ferðalag um húsa-
kynni Mjólkursamlagsins var
sest að ágætum veitungum. Og er
menn höfðu m.a. bragðað á
nokkrum tegundum af ostum, tók
Agnar fararstjóri til máls og flutti
smávegis fyrirlestur um geymslu
á mjólk og mjólkurvörum. Kvað
hann berlega hafa komið i' ljós
mikla nauðsyn á þvi að auka
þekkingu almennings á meðferð
og geymslu mjólkur og mjólkur-
vara. Mjólkurdagsnefnd hefði
unnið að þessum málum, en þó
einkum beint starfsemi sinni að
skólunum, en nú þyrfti i auknum
mæli að snúa sér að almenningi.
Mjólk væri viðkvæm vara og
mættilitið útafbera meðgeymslu
á henni svo hún ekki skemmdist.
Gaf Agnarsvoorðið laust. Notuðu
menn sér það ótæpilega og báru
Jón Bergs, forstjóri Sláturfélags
Suöurlands, bauö gesti velkomna
og greindi frá starfsemi og
rekstri félagsins. Mynd: —jjd.
upplýsingar frá kaupmönnum en
fengist hefðu til þessa.
Magnús Finnsson, fram-
kvæmdastjóri Kaupmannasam-
takanna, kvað miklu skipta að
kaupmenn vikjust vel viö þessari
málaleitan.
Gunnar Snorrason, formaður
Kaupmannasamtakanna, lagði
áherslu á að meira og nánara
samstarf tækist með framleið-
endum og söluaðilum. Taldi á
skorta, að kaupmenn sendu frá
sér nauðsynleg gögn varðandi
verðlagninguna.
Hreinn Sumarliðason sagöi
sölulaun fyrir búvörur of lág
Verlsun með frystivörur heföi
aukist mjög og verslanir ekki
nógu vel búnar frystitækjum til
að mæta þeirri söluaukningu.
Frystitæki væru dýr en drjúgur
hluti af verði þeirra rynni til
rikisins. Ef rikið linaöi þau tök
myndu verslanir geta búið sig
betur frystitækjum. Vildi Stétta-
sambandiö leggja þessari mála-
leitan lið?
Gunnar Guðbjartsson upplýsti
að Stéttarsambandið hefði óskað
eftiraöþessigjöldá frystitækjum
yröu lækkuð eða felld niður. — Nú
væri að störfum nefnd, sem meta
ætti samkeppnisstöðu atvinnu-
veganna. Verslunin væri þar utan
dyra. Þarna þyrfti verslunin að
koma sinum sjónarmiðum á
framfæri og bændasamtökin
vildu fyrir sitt leyti stuðla að þvi.
Ferðintil Selfosssóttistvel þótt
hált væri i Kömbum. Fyrr en
varði hafði okkur borið að slátur-
húsinu. Jón I. Bjarnason lýsti þvi
yfir að fundi væri frestað en Jón
Bergs, forstjóri Sláturfélags
Suðurlands, tók á móti komu-
mönnum og visaði þeim i matsal,
þar sem á borðum beið nýtt dilka-
kjöt og kjötsúpa. Bauð Jón Bergs
gesti velkomna og ræddi rekstur
Sláturfélags Suöurlands. Gat
hann þess að félagið ræki 7 slátur-
hús, allt austan frá Kirkjubæjar-
klaustri og upp i Borgarf jörð og
annaðist um 80% slátrunar á
þessu svæði. 1 fyrra haust var 165
þús. fjár slátrað hjá félaginu en
horfur væru á, að það yrði um 10
þúsundum fleira nú. I fyrra var
auk þess slátrað 14.200 stór-
gripum. Af heildarslátruninni i
fyrra voru um 71,5% sauðfé, um
16% nautgripir, 7% svin og um
5,5% hross.
Gunnar Snorrason þakkaði
fyrir hönd gesta raunsnarlegar
viðtökur. Minnti á, að Félgag
kjötverslana hefði verið stofnað
1934og fyrsti formaðurþess verið
Skúli Ágústsson, fulltrúi hjá
Sláturfélagi Suðurlands. Með
þessum félögum hefði þvi ágæt
samvinna tekist i upphafi og svo
jafna verið siðan.
JónFriðjónsson verkfræöingur,
framleiðslustjóri hjá Slátur-
félaginu, rakti gang slátrunar-
innar allt frá þvi að skepnan er
Þeir nafnar, Gunnar Snorrason, formaður Kaupmannasamtakanna og
Gunnar Guðbjartsson, framkvæmdastjóri Framleiösluráös ræöast við
i rútubilnum. Mynd:: — jjd.
Jón Friöjónsson, framleiöslu-
stjóri Sláturfélagsins, rakti gagn
slátrunarinnar. Mynd: — jjd.
sagði bleifur minn Gislason á
Sauðárkróki eitt sinn. Þá voru
vegir að vi'su ekki orðnir renni-
sléttireins og gólf i félagsheimili,
svo sem vegurinn milli Reykja-
vikur og Selfoss er nú orðinn nú.
Hristingur hefði þvi ekki átt að
hamla skáldskapariökun ibilnum
en e.t.v. hefurenginn Isleifur ver-
ið þar.
En þar voru söngmenn góðir,
eins og Magnús kaupmaður i öld-
unni, sem, eins og mér skildist, á
Jóni Bjarnasyni, syngur i'flestum
kórum i Reykjavík og grennd.
Sjálfur ræður Jón yfir miklum
raddstyrk og kemur það sér vel,
þegar lagið er tekið i 50 manna
farartæki. Og sönglistin var lika
óspart iðkuð á heimleiðinni undir
öruggri stjórn þeirra Magnúsar
og Jóns. Lýkur þar með frásögn
af þessari ferð, sem bæði var
skemmtileg og gagnleg. Þannig
eiga ferðalög að vera. —mhg
Kosnlngar á Grænlandl
Fyrrverandi ráðherra
frambjóðandi Siumut
Fyrirhugaðar þingkosningar i
Danmörku taka einnig til Græn-
lands, en Grænlendingar eiga
fulltrúa á danska þinginu.
Það hefur vakið athygli að
Siumut-flokkurinn á Grænlandi
lýsti þvi yfir fáeinum klukku-
stundum eftir að AnkerJörgensen (
boðaði til kosninga að frambjóð-
andi hans til danska þjóöþingsins
yröi Knud Hertling, fyrrverandi
Grænlandsmálaráöhesra i stjórn
danska jafnaðarmannaflokksins.
Knud Hertling sat á danska
þinginu frá 1964—1973, og varð
fyrsti Grænlendingurinn til þess
að gegna embætti Grænlands-
málaráðherra i stjórn Jens Otto
Kraghs frá 1971. Gegndi hann em-
bættinu einnig i rikisstjórn Ankers
Jörgensens allt til ársins 1973.
Knud Hertling var þvi Græn-
landsmálaráöherra þegar Græn-
lendingum var nánast þvingað
inn i Efnahagsbandalag Evrópu,
árið 1972, þrátt fyrir yfirgnæfandi
andstöðu heimafyrir.
Knud Hartling var þá fylgjandi
aöild Grænlendinga að EBE eins
og Jafnaðarmannaflokkurinn.
Hann hefur einnig verið meðlim-
ur flokksins þar til fyrir mánuði
siðan er hann gekk i Siumut.
Hertling lýsti þvi yfir i viðtali fyr-
ir skömmu, að hann hefði ávallt
verið jafnaöarmaður, og að það
hefði verið skilyrði af hans hálfu
gagnvart stjórn Siumut, aö hahn
fengi að halda áfram samstarfi
sinu við Jafnaðarmenn.
Siumut-flokkurinn hefur til
þessa haft nána samvinnu við
Sósialiska þjóðarflokkinn á
danska þinginu, en þar hafa þeir
Moses Olsen, Lars Emil Johansen
og nú siðast Preben Lange skipaö
þingsæti flokksins. Er talið að val
Hartlings sem frambjóðenda
kunni að geta haft breytingar i för
með sér á þessu samstarfi.
Mikilvægasta ágreiningsefnið i
grænlenskum stjórnmálum frá
þvi Grænlendingar fengu heima-
stjórn hefur verið afstaðan til
Efnahagsbandalags Evrópu.
Siumut-flokkurinn, sem mynd-
ar heimastjórn Grænlendinga
hefur veriö yfirlýst andsnúinn
aðild til þessa, á meðan Atass-
ut-flokkurinn, sem borgaralegur
flokkur, hefur verið fylgjandi
aðild. Hefur stjórn Siumut-flokks-
ins boöaö til þjóöaratkvæða-
greiðslu um aðildina að EBE á
næsta ári.
Knud Hertling lýsti þvi yfir áö-
ur en hann sagöi sig úr Jafnaðar-
mannaflokknum, að reynslan
hefði sýnt að Grænlendingar gætu
torveldlega treyst Efnahags-
bandalaginu, ekki sist eftir að
þeir hefðu horft upp á gengdar-
lausa rányrkju vesturþýskra
fiskiskipa á miöunum við Austur-
og Vestur-Grænland, jafnframt
þvi sem traustar heimildir heföu
fengist fyrir þvi, aö áhrifarikar
þjóðir innan bandalagsins hygð-
ust beita sér gegn hagstæðum
viðskiptasamningum viö Græn-
lendinga ef þeir segðu sig úr
bandalaginu.
SoDa/ólg.
Stríðsleikur
Mynd um ógnir stríðsins
'nd í Hafnarfirði í kvöld
Undanfarnar vikur hef-
ur kvikmyndin Stríðsleik-
urinn verið sýnd á vegum
Samtaka herstöðvaand-
stæðinga og Alþýðubanda-
lagsins á nokkrum stöðum
á landinu.
Kvikmynd þessi er gerð af BBC
áriö 1965, og lýsir á áhrifamikinn
hátt hvernig keðjuverkandi at-
burðir á alþjóðavettvangi geta
leitt til kjarnorkustyrjaldar og
hver áhrif slikrar styrjaldar verði
á mannlíf hér á jöröinni. Myndin
er byggð upp sem heimildamynd
og hafa höfundarnir stuðst við
áræðanlegustu tiltækar heimildir
á þeim tima sem myndin var
gerð. Myndin sýnir sérstaklega
viðbrögð yfirvalda og almennings
á Bretlandi við hættunni og siðan
er fyrsta kjarnorkusprengjan
sprengd á herflugvelli I S-Eng-
landi og þá er lýst hinum hörmu-
legu örlögum þeirra er lifa af
hildarleikinn.
t myndinni koma fram sann-
ferðugar upplýsingar um stað-
reyndir sem fólk hefur lengi forð-
ast aö horfast I augu viö, og er
óhætt að hvetja sem flesta til þess
að kynna sér efni hennar, en
myndin veröur sýnd á vegum
Samtaka herstöðvaandstæðinga
og Alþýðubandalagsins i Hafnar-
firði I Góðtemplarahúsinu i kvöld
klukkan 20.30. Ólafur Ragnar
Grimsson mun jafnframt mæta á
fundinn og spjalla um efni mynd-
arinnar.
Ef einhverjir aðilar hafa áhuga
á aö fá myndina til sýningar eöa
aðrar myndir um svipuð málefni,
þá geta þeir snúið sér til Kavana
Kunz hjá Samtökum herstööva-
andstæðinga i Hafnarfirði, simi
54506.
Félag einstæðra foreldra:
Foreldrar fái greidda
f jarvistardaga vegna
veikinda barna sinna
Á aðalfundi Félags ein-
stæðra foreldra sem var
haldinn fyrir skömmu voru
samþykktar tvær ályktanir
þar sem fundurinn skorar
á stjórnvöld að láta sem
fyrst fara fram könnun á
kjörum lágtek jufólks
meðal einstæðra foreldra
með það fyrir augum að
tryggja þessum hópi
mannsæmandi lífskjör i
gegnum skatta og trygg-
ingakerfi. Hefur trygg-
ingaráðherra einnig verið
sent bréf þessa efnis.
Sömuleiðis var skorað á laun-
þegasamtökin að knýja fram i
kjarasamningum að foreldrar fái
greidda fjárvistardaga vegna
barna sinna, einkum vegna veik-
inda en einnig vegna samskipta
við dagvistar* og uppeldisstofn-
anir. Ættu greiöslur þessar að
vera óháöar greiðslum vegna
veikinda foreldra að dómi FEF.
A aðalfundinum flutti Svavar
Sigmundsson, form. FEF skýrslu
stjórnar fyrir liðið starfsár og
drap á helstu mál sem unniö
hefur verið að og sagöi m.a. frá
lokastarfi við neyðarhúsnæöi viö
Skeljanes 6, þar sem neyðar- og
bráðabirgðahúsnæði FEF hefur
starfað siðan i april. Hafa sextán
fjölskyldur búið þar, siðan húsið
var opnað og jafnan þar veriö þétt
setinn bekkurinn og ekki hægt að
sinna öllum umsóknum. Þá var
samþykkt tillaga um hækkun ár-
gjalds i kr. 100,-. Umræöur uröu á
fundinum um ýms mál og var
hann vel sóttur.
1 stjórn voru kosin Svavar Sig-
mundsson, Jóhanna Kristjóns-
dóttir, Haukur Geirsson, Edda
Ragnarsdóttir, Þórunn Sigurðar-
dóttir, Hallbjörg Karlsdóttir,
Dagný Leifsdóttir og Höskuldur
Svavarsson.
„Ef þrjár megatonnssprengjur spryngju I nágrenni Kent má gera ráð
fyrir að sérhverjum þeirra sem lifa af þurfi aö hjúkra minnsta kosti 350
sárum, þar sem margir munu m.a. hafa djúp sár af völdum gler-, tré-
og málmflisa...
Fundur á Selfossi:
Á að stöðva útflutning
á kynbótahrossum?
Mörg undanfarin ár höfum við,
selt úr iandi kynbótahross, stóö-
hesta og hryssur. Þegar i önd-
verðu voru skoöanir skiptar um
hagkvæmni þessarar sölu-
mennsku og hefur svo jafnan
vcrið. Meðhaldsmenn sölunn-
ar segja, að vegna ólikra upp-
eldisskilyrða verði aldrei unnt að
rækta islenska hrossastofninn
erlendis þannig, að hann haldi
einkennum islendingsins. Aðrir
tclja það firru og benda á, að sú
ræktun sé þegar oröin staðreynd
með þeim afleiðingum, að stór-
lega hafi dregið úr sölu á islensk-
um hrossum úr landi. Alita þeir.
að ekki megi seinna vera að
stöðva með öllu sölu á kynbóta-
hrossum ef markaður erlendis
fyrir islensk hross eigi ekki alveg
að glatast.
Um þetta ágreiningsefni veröur
fjallaö á fundi i hestamanna-
félaginu Sleipni I Arnessýslu, sem
haldinn verður i Gagnfræðaskól-
anum á Selfossi i kvöld, fimmtu-
daginn 26. nóv. kl. 8.30. Frum-
mælendur á fundinum verða þeir
Þorkell Bjarnason, hrossa-
ræktarráðunautur og Sigurður
Sæmundsson, tamningamaöur.
—mhg