Þjóðviljinn - 06.01.1982, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 6. janúar 1982.
Hvernig væri ástandið i islenskum einahagsmálum ef
þegar heiðu verið reistar 10 Grundartangaverksmiðjur?
Hvarvetna þar sem atvinnulif byggist á málmbræðslum
er atvinnuleysi og kreppa
Engin iiskréttarverksmiðja er i landinu, en fyrir
slíku ætti að vera grundvöllur miðað við
Evrópumarkað engu siður en í Noregi
Hvemig væri útlitiö framundan ef hér væri búiö
aö reisa 10 Grundartangaverksmiöjur?

Þörf stóríðju í matvælafram-
leiðslu í stað stóríðju málma
Þegar talað er um
stóriöju hér á landi i
sa mba ndi vift virk jun
fallvatna okkar, þá er
undantekningarlaust átt
við stóriöju í málmiðn-
aði eöa efnaiðnaði, svo
kallaðan orkufrekan
iðnað.
Þrátt fyrir algjört
kreppuástand i slíkri
framleiðslu um allan
heim eins og sakir
standa, og sem ennþá
fer versnandi, þá klifa
islenskir stjórnmála-
flokkar á þvi innan Al-
þingis og utan, að við
verðum að flýta okkur
að gera nýja samninga
við útlendinga um orku-
sölu til stóriðju i sam-
bandi við næstu raf-
virkjun. Það hefur verið
nefnd álbræðsla i Eyja-
firði. einu blómlegasta
landbúnaðarhéraði
landsins. og einhvers
konar málmbræðsla á
Reyðarfirði.
Á sama tima hleðst álið upp i
Straumsvi'k sökum markaðs-
tregðu. Og járnblendiverksmiðj-
an á Grundartanga þar sem is-
lenska rilrið á meirihluta hluta-
bréfa var rekin með stórfelldu
tapi á s.l. ári, og ekkert sérstak-
lega bjart framundan i þeim
rekstri á nýbyrjuðu ári. Menn
sem tala um sli'ka stóriðju sem
atvinnulegt úrræði eins og sakir
standa virðast hafa dagað uppi i
rás ti'mans. Það sem gat talist
hagkvæmt í sambandi við sölu á
orku fyrir svo sem tíu til fimmtán
árum, á meðan ennþá var verið
að keppast við að auka allskonar
málmframleiðslu, er ekki lengur
hagkvæmti dag. Það er nefnilega
offramleiðsla nii á flestum málm-
um til hverskonar smiða. Og þeg-
ar þannig er ástatt, þá er engin
sérstök ástæða i að reisa nýjar
framleiðslustöðvar, og það jafn-
vel, þó hægtsé aðfá ódýrari orku
til rekstursins. Það kostar nefni-
lega mikið að leggja niður verk-
smiðjur sem byggðar voru fyrir
fáum árum, þo að þær búi nú við
dýrari orku heldur en hægt væri
máske að kaupa hér frá nýjum
vatnsaflsstöðvum. Það er i'hæsta
máta einkennilegt, ef menn her á
íslandi, sem telja sig til forystu
fallna, átta sig ekki á því kreppu-
ástandi sem heimurinn býr við i
dag.
Grundartangi er þó i nábýli hér
við höfuðborgina og þar er fram-
leitt járnblendi, eitt eftirsóttasta
efni sem notað er i vönduöustu
stálframleiðslu og þar er samt
tap á s.l. ári um 60 milljónir
króna. Þegar svona er ástatt, þá
er áreiðanlega ekki heppilegasti
timinn til að gera samninga um
orkusölu tiistóriöju, hvortsem is-
lenska rikið á eignaraðild að slik-
um stóriðjurekstri eða ekki. Þær
þjóöir sem idag búa við þróaðan
málm- og efnaiðnað, þær stynja
nú undan kreppunni, sem orsak-
ast af sölutregðu og vöntun á
mörkuöum. Birgðir af þessari
framleiðsluvöru hlaðast upp, og
atvinnuleysingjum fjölgar, og
stærsti hópurinn kemur frá þess-
ari framleiðslu. Ég held að þegar
svona er ástatt, að þá sé heppilegt
fyrir okkur Islendinga að komast
niður á jörðina, ef við viljum i al-
vöru ræða um skynsamlega at-
vinnuuppbyggingu i landinu með
næstu framtið i huga.
Matvælafram-
leiðsla úr sjávar-
afurðum:
Stórkostlegir
möguleikar
Hópur svokallaðra mennta-
manna sem á undanförnum árum
hefur verið settur i margskonar
lykilstöður i' okkar dvergþjóðfé-
lagi, hefur hamrað á þvi Iátlaust
Jóhann J.E. Kúld
fiskimái
að atvinnuaukning i okkar
stærsta undirstöðuatvinnuvegi,
sjávarútveginum, væri ókleif, og
þyi geti ekki verið þar um ný at-
vinnutækifæri að ræða i framtið-
inni. Þrátt fyrir að þetta sé ein
mesta og skaðlegasta falskenning
sem nokkurntima hefur verið sett
fram á Islandi, þá er margt fólk
farið að trúa þessum áróðri.
Á sama ti'ma og þessu er haldið
fram, þá flytjum við út mikið af
okkar sjávarafurðum sem óunnið
eða hálfunnið hráefni. Þó að við
tækjum aðeins helming þessa
hráefnis og fullynnum það i iðn-
aðarvöru til næstu aldamóta, þá
væri hægt að skapa hér grundvöll
fleiri atvinnutækifæra heldur en
hægt er að gera með mörgum
málmbræðslum.
Við Islendingar stöndum nú á
timamótum i vali á arðbærri
vinnu fyrir það fólk, sem hér bæt-
ist á vinnumarkaö á næstu tim-
um. Svo lengi sem fólk lifir á
þessari jörð, þá verður mikil og
vaxandi þörf fyrir mat, og þar
gæti hlutur okkar íslendinga orð-
ið stór við að bæta úr þeirri þörf,
aðeins ef við þekkjum okkar vitj
unartima nú. Og hefjum strax
undirbúning að þvi, að hér verði
fariö að fullvinna iðnaðarvöru úr
okkar mikla og margvi'slega
sjávarfangi fyrir neytendur.
Hver eru rökln
fyrir mögu-
leikunum?
Þegar ég setframslika fullyrð-
ingu sem að framan greinir, þá er
eðlilegtaöspurtsé: Hver eru rck-
in? Ég mun þvi hér á eftir benda á
þau.
1 endaðan október 1981 var út-
flutningur á óverkuðum saltfiski
héöan orðinn 45.466.9 tonn, auk
1822 tonna af söltuðum fiski, eða
alls 47.288.9 tonna af blautum
saltfiski. Og öll likindi benda til
þess að þessi Utflutningur verði
einhversstaðar á milli 60 og 70
þúsund tonn á árinu. Hinsvegar
var útflutningur á fullverkuðum
saltfiski héðan til októberloka að-
eins 823.7 tonn.
Otflutningur Norðmanna á full-
verkuðum saltfiski til september-
loka á s.l. ári var á hinn bóginn
34.687 tonn og reiknað er með að
sá útflutningur verði á milli 50 til
60 þúsund tonn. Eða allt sem
Norðmenn höföu fram að bjóða
á heimsmarkaði af þessari vöru.
Otflutningur á óverkuðum salt-
fiski frá Noregi var aðeins 6.830
tonn til septemberloka og gert ráð
fyrirað sú tala mundi litið hækka
við árslok. Norlimenn þurrka all-
an sinn saltfisk við hita frá oliu
eða rafmagni, en við íslendingar
getum þurrkað okkar fisk við
jarðhita, sem hlyti að verða ódýr-
ari kostur.
Stærsti hlutihins óverkaða salt-
fisks héðan hefur veriö seldur til
Portúgal og hefur fengist fyrir
hann sæmilegt verð. Mér þykir
sennilegt að þessi sala til Portú-
gal iosi vel 50 þúsund tonn á árinu
1981 þó um það liggi ekki fyrir
heildartölur þegar þetta er
skrifað.
Portúgalar eru með gamalt
þurrhúsakerfi frá þeim tima
þegarfiskveiðar þeirra i salt voru
I hámarki. Og til að nota þessa
aðstöðu og til atvinnuaukningar,
þá þafa þeir óskað eftir að fá
óverkaðan saltfisk keyptan. Hins-
vegar bendir margt til þess, að
innkaup þeirra á óverkuöum salt-
fiski á árinu 1981 hafi verið helst
tilof mikill miöað við afkastagetu
þurrkhúsa þeirra.
Þetta kemur fram f ummælum
norskra sölumanna sem seldu
Portúgölum 5600 tonn af fullverk-
uðum saltfiski á árinu 1981. Síð-
asti saltfiskfarmur til Portúgal
frá Noregi fór frá Álasundi i
kringum 10«desember og er þar
talað um jólafisk, vegna þess að
þurrkhús Portúgala hafi ekki
undan að verka fyrir markaðinn.
Sé þetta rétt, þá virðist vera