Þjóðviljinn - 06.01.1982, Blaðsíða 10
10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN j Miðvikudagur 6. janúar 1982.
í óspurðum fréttum tilkynni ég þjóð minni:
Jólin komu seint í ár
Desember. Undirbúningur jóla,
kapphlaup til aö halda sönsum,
passa sig aö hafa alltaf nóg aö
gera, baka, bóna, búa til „músa-
stiga”, passa aö gefa sér ekki
tima til aö hugsa, losa spennuna
þannig að ekki fari yfir leyfileg
sprengjumörk og fylgjast um leiö
meö þrem óbeisluöum nýstööv-
um, að þær eyðileggist ekki. —
Mikiö álag, miklir ofboöslegir
straumar þar viö miöbæinn.
„Mamma, mér finnst eins og
tuttugasti og fjóröi desember sé
siöasti dagurinn, þaö sé ekkert til
eftir hann!! ”
Þetta virtist ætla að hafast.
Sjálfstjórn! Muna kenninguna:
Þaö ert þú sem stjórnar skapi
þinu og gerðum... Þorláksmessa.
Nú var þessi kona búin aö fá lán
til að kaupa fleiri gjafir og klára
að kaupa hangikjötiö og gosiö,
rjómann og mandarinurnar, búin
aö pakka inn gjöfunum, senda, —
baöa og koma krökkunum i
rúmið, ganga frá jólafötunum,
lita gömlu skóna fallega bláa, átti
nú aðeins eftir aö setja i skóna
fyrir jólasveininn, taka til i eld-
húsinu og skella sér i gott baö,
slappa af. Jú, þetta ætlaði að
hafast. — Sjálfstjórn! Sjúkdómar
eru aðeins skortur á sjálfstjórn!!
Þreytan og migren gæti komið
eftir jólin, þaö var bara eðlilegur
hlutur, og þetta umstang fyrir
jólin gat veriö svo skemmtilegt,
búa til sælgæti, og jólaskraut með
krökkunum, — nú var aöeins að
njóta jólanna reglulega vel, þess-
arar hátiðar barnanna. Baráttan
viö ófreskjuna, — stressiö — virt-
ist vera unnin!! — Lagst til
svefns. Aöfangadagurinn á
morgun.
í tilefni
árs
fatlaðra
°g .
öryrk j a
Vaknað um miöja nótt, stingur i
höföi, máttvana, flökurt! Dauöa-
dæmd. Gatþaö veriö?! Engin jól!
Engin jól fyrir börnin, engin jól
fyrir móöur þeirra. — Konan ældi
á mitt gólfiö á leiöinni á salerniö.
— Migrenkastiö haföi byrjaö i
svefni.
Hún var algjörlega hjálpar-
vana, og var þaö næstu tvo sólar-
hringa.
A þessari stundu missti hún
trúna á guö.
•
A Islandi eru til öryrkjar sem
eiga við þannig sjúkdóma aö
striða sem koma eins og þruma
úr heiöskiru lofti, helst þegar sist
skyldi. Ekki sést á þessum mann-
eskjum að þær ganga ekki heilar
til skógar, og gerir þab út af fyrir
sig lif þeirra nokkuö flókið og
öryggislaust. Fólk hefur tilhneig-
ingu til aö taka ekki tillit til þeirra
nema þegar greinilegt „kast”
leggur þá niöur. — Nei, þessir
öryrkjar eru ekki haltir, ekki
bundnir i hjólastól, ekki blindir
eða meö sjáanleg ör, en eigi að
siður öryrkjar, haldnir fötlun.
Hina „ósýnilegu” öryrkja mætti
kalla þá. Meöal þeirra má nefna
ofnæmis og astmaveika, migren-
sjúklinga, sykursjúka, floga-
veika, alkóhólista, auk fleiri og
fleiri. Þetta ofangreinda fólk eru
stundum taldir sérgóöir, móður-
sjúkir, dekraöir einstaklingar
sem gera sér upp veikindl þegar
þeim finnst svo, og þykjast of
góöir til aö vera innan um annab
fólk. Þetta fólk sem þykist ekki
mega drekka áfengi, (migren,
alkóhólistar) þykist ekki þola
kulda, þykist ekki þola aö vera
þar sem reykt er, þykist ekki
mega boröa þetta eða koma ná-
lægt hinu, fólk sem segist ekki
sofa á nóttunni vegna kláöa (ex-
ems og sóriasis). Þetta fólk, hinir
„ósýnilegu” öryrkjar.
Já, sannleikurinn er sá, að
manneskjur meö þessa fötlun
mega þola tortryggni, skilnings-
leysi og háösglósur. Otkoman
getur vart bætt liðan þeirra. Vita-
hringur skapast. Taugaveiklun og
hræðsla er ekki óalgeng hjá
þessum einstaklingum. Jóla-
hátiðin magnar upp æðislegt
stress i hinum svokölluðu heil-
brigöu, stundum er þaö stress
gott, en oftast slæmt, ( — hinum
heilbrigðu, sem eru að veröa
algjör minnihlutahópur aö ég best
fæ séö, i þjóöfélaginu). Hvernig
fer þá þetta álag meö þá sem ekki
teljast friskir, eru meö króniska
kvilla, sem magnast upp við
erfiðar aöstæður?
Migrensjúklingar, til dæmis, en
sá féiagsskapur er undirritaðri
kunnastur, biðja um smáskilning,
— þeir hafa undanfarin fjögur til
fimm ár bebið um afdrep, smáflet
bak viö hengi eins og tiökast i
öðrum siðuöum löndum, þar sem
meöhöndlun á migreni i byrjun
kasts á sjúkrahúsi getur stytt
kast frá þvi aö vara i tvo til þrjá
sólarhringa niöur i nokkrar
klukkustundir. — Migrensjúk-
lingar hafa ritaö svo mikiö um
þetta brýna hagsmunamál, rætt
viö þrjá heilbrigöismálaráöherra
á þvi timabili, og siöan fengiö
bréf sem segir aö þetta sé brýnt
málefni....Það er bara verið að
biða eftir fallegu augnabliki ... og
fjármagni. Og árin liöa, þetta fer
aö koma....
Nei, og aftur nei. Aldrei veröur
þaö sagt forráðamönnum til
sóma, að skjótt og vel hafi verið
brugðið viö tilmælum þessum.
Nei. Aldrei. „ósýnilegir”
öryrkjar hugsa oft einkennilega,
eru beiskir, og kaldranalegir i
skoðunum. Og þeir veröa frekari
og dónalegri eftir hvert „kast”
sem þeir upplifa:
Samhjálp i karlaveldi. — Hvers
vegna virðist allt ganga svona vel
og skipulega fyrir sig hjá AA'
samtökunum þar sem meginþorri
félaga eru karlkyns á meöan
migrensamtökin, þar sem megin-
þorri félaga eru konur er nær
þagaður i hel! Þeirri hugmynd er
hér með komið á framfæri að
kvennaframboös-aöstandendur
kanni þessi mál og fái upp tölur
um hvort jafnrétti og fyrir-
greiðsla hjá þessum tveim jafn-
gömlu félögum sé sambærileg og
réttlát. AA samtökin eru aö visu
fjölmennari og hafa sterka aðila
að baki sér, en sjúkdómshlutföll
eru talin mjög svipuð, eða um
10% þjóðarinnar. Eiga húsmæður
meö smábörn, alls ófærar aö sjá
um þau i veikindum sinum að
sitja á hakanum meðan drykkju-
sjúkir þurfa aöeins að lyfta sim-
tólinu til aö fá aðstoð? Tilkynni
þjóð minni ... ég á börn. — Væri
ástandið ööruvisi ef fleiri læknar
væru konur?
1 öllum svona sérhagsmuna-
félögum eru félagar sem sannar-
lega vilja bæta lif sitt og heilsu og
reyna eftir bestu getu að spjara
sig þrátt fyrir erfiða kvilla, en þvi
miöur, þaö er dýrt fyrir okkar
litla þjóöfélag þegar einstak-
lingar verða algjörir aumingjar
og þjóðfélagiö lætur það viögang-
ast og borgar með þvi. — Allar
þessar oft óþörfu pillur sem eyöi-
leggja eitt liffæri meöan þær eiga
aö bæta annaö! Eru ekki til ódýr-
ari og hættuminni leiðir? Maöur
heföi haldið þær til, en hvaö skilur
og veit óbreyttur borgari um
þessi mál? Læknar hafa einkarétt
og móðgast gjarnan ef sagt er að
lyf þeirra séu gefin i trássi viö aö
uppræta meinið. Sjúklingar eru
oft i meiri timaþröng en læknar.
Sumir þeirra telja þaö út i hött aö
samþykkja að sjúkdómur þeirra
eigi eftir að „lagast um fimmtugs
aldurinn”, þegar þeir fá þessa
vitneskju fjórtán ára, ef tekið er
dæmi um migren.
Nú eru jólin að byrja hjá mér,
26. desember. Ég sýö hangikjötiö,
þeyti rjómann, set mandarinur i
skál. Tek haug af drasli af
gólfum, föt barnanna, sem hafa
ekki veriö undir stjórn dagínn
áöur, kveiki á kerti.
Þvi fyrr sem þjóðfélaginu sem
ég bý i skilst, aö til þess aö
þjóöfélag beri sig, veröur að
Svanlaug Arnadóttir, formaöur Hjúkrunarfélags tslands afhendir frú Sigrlöi Eirfksdóttur áritaö eintak
af efnisskránni. Meö þeim á myndinni eru frá vinstri Ingibjörg Arnadóttir ritstjóri Hjúkrunar og Hervör
Hólmjárn bókavöröur, höfundur verksins.
Sigríður Eiríksdóttir
heiðruð fyrir ritstörf
Nýveriö heiðraði Hjúkrunar-
félag tslands frú Sigriöi Eiriks-
dóttur fyrir brautryöjendastörf
og skrif sin i Timarit Hjúkrunar-
félagsins allt frá 1925 að blaðið
hóf göngu sina. Hjúkrunarkonur
landsins voru um 10 talsins, er
þær hófu blaðaútgáfu, sem hefur
haldist óslitin allar götur siöan.
Skrá yfir efni timaritsins er
nýkomin út og kom þá glögglega i
ljós að frú Sigriöur á algjört
persónulegt met i skrifum sinum.
Hún var formaður Hjúkrunar-
félagsins samfellt I 36 ár
(1924—1960), og jafnframt rit-
stjóri um árabil. Fyrstu ritstjórn
skipuðu hjúkrunarkonurnar
Guöný Jónsdóttir, Kristjana
Guömundsdóttir og Sigriöur
Eiriksdóttir, er Sigriöur nú ein á
lifi þessara þriggja brautryöj-
enda. Þaö er fágætt að fagfélag
eigi alla viöburöasögu sina
skráöa frá upphafi, en fyrir þaö
má þakka þessum brautryðj-
endum.
Timarit Hjúkrunarfélags
tslands mun vera áttunda i röð
timarita um heilbrigöismál, sem
út hafa komiö á landinu. Af þeim
eru þrjú ennþá gefin út. Skráin
skiptist i efnisskrá og nafnaskrá,
er hún 52 bls. aö stærð. Verkiö er
unniö af Hervöru Hólmjárn bóka-
veröi og er einkar vandað. Voru
árgangarnir 1966-75 3. stigs verk-
efni hennar I bókasafnsfræði viö
Háskóla íslands. Samkvæmt
beiðni Hjúkrunarfélags Islands
hélt hún verkinu áfram og lauk
þvi 1980. Kápu og titilsiðu hannaöi
Jón Ölafsson. Prentun annaöist
Prentsmiðjan Hólar hf.
Ein sambærileg skrá hefur
áöur verið prentuö yfir efni fag-
blaðs sem fjallar um heilbrigðis-
mál. Er það skrá Læknanemans
1940-74, sem kom út 1977. Þessi
skrá er þvi önnur i útkomuröð
slikra heimildarverka.
Þaö er von Hjúkrunarfélags
Islands að skrá þessi eigi eftir að
koma aö gagni öllum þeim sem
leita heimilda á sviöi heilbrigöis-
visinda.
Norma E.
Samúelsdóttir
skrifar
athuga, fyrst og fremst, aö heil-
brigðismál séu óaðfinnanleg, og
aö einstaklingar læri strax á
barnsaldri aö halda vörö um
heilsu sina, — þaö eitt er ekkert
smámál, og það er málefni númer
eitt fyrir mig, persónulega, þar
sem ég á tvö börn sem klóra sér á
nóttunni vegna exems, ofnæmis,
auk þess sem þau hlaupa upp ef
t.d. egg kemst i fæðu þeirra, litar-
efni og fleira og fleira, enda og
herma nýjustu fregnir aö litarefni
séhægtaörekja sem beina astma
og ofnæmisvalda hvaö sem
læknum finnst um slikar of-
stækisfullar skoöanir, ef ég vitna
til oröa eins siiks.
Og hvaö sem læknum finnst um
lóniö i Svartsengi: Viö höfum
engu aö tapa, allt aö vinna. Er
það i lagi?
Stjórnvöldum veröur aö skiljast
senn að félagsleg þjónusta, rétt
sjúkdómsgreining þegnanna og
meðhöndlun er þegar til kemur
besta meðaliö á veröbólgubálið.
Ég nota orö Steinunnar
Jóhannesdóttur leikkonu sem hún
hafði aö upphafsorðum i einum
pistlisinum hérumáriö: Tilkynni
— þjóð — minni: ég — á —von — á
— barni, en þau orö fannst mér
svo stórkostlega falleg og gleöi-
gefandi.
Tilkynni þjóö minni, ég á börn,
ég er svo lánsöm aö eiga foreldra
sem björguöu aöfangadagskvöldi
i ÞETTA sinn. Þar sem ég lá um
nóttina, jólanótt, rann upp fyrir
mér, að til eru þeir sem eru oft
mjög veikir og vonsviknir, en
vilja fela „vesaldóm” sinn. Nei,
ekki er ég ein af þeim. Ég er reið!
Og sár! Ef aðeins ég heföi komist
i byrjun kasts á göngudeild fyrir
migrensjúka þá heföi ég ekki
þurft að gráta. Ekki ÉG. Jólin
hefðu veriö sú gleöistund sem
stefnt hafði verið að.
Nei, þaö er ekki viö guð aö
sakast, heldur við eitthvaö allt,
allt annað — mjög nærtækt ef
beturer aðgáð.Hægjum á okkur!
Norma E. Samúeisdóttir
rithöfundur
|Ný stjórn
Félags
háskóla-
kennara
Aöalfundur Félags há-
skóiakennara var haldinn 26.
nóv. sl. Úr stjórn áttu aö
ganga formaður, Gunnar G.
Schram, en hann var endur-
kjörinn. Þá gengu úr stjórn
Jónas Hallgrimsson, Stefán
Svavarsson og Jón Bragi
Bjarnason. í staö þeirra voru
kosnir Július Sólnes, Páll
Skúlason og Þórólfur Þór-
lindsson.
Nokkrar umræöur spunn-
ust á fundinum um starfsað-
stöðu háskólakennara.
Fundarmenn voru sammála
um, að óhófleg notkun
stundakennara stofnaöi Há-
skóla tslands i hættu sem
visindastofnun, og alls ekki
mætti innlima i háskólann
heilu skólana án þess aö þvi
væri fyllilega mætt meö
fjölgun fastra kennara