Þjóðviljinn - 05.02.1982, Side 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 5. febrúar 1982.
Athugasemd frá ríkisendurskoðun:
„Leiklistarráð fellur í gryf ju
sérfræðihyggju og þröugsýni”
Rikisendurskoðun hefur beðið
Þjóðviljann fyrir birtingu á eftir-
farandi athugasemd vegna bréfs
framkvæmdastjórnar Leiklistar-
ráðs, sem birtist i Þjóðviljanum
26. janúar s.l.
„Rikisendurskoðun barst þ. 12.
janúar s.l. bréf frá Leiklistarráði
rikisins dags. 8. janúar, sem fól i
sér athugasemdir viö skýrslu
rikisendurskoöunar um stjórn-
sýsluendurskoöun á Þjóöleikhús-
inu. Bréf þetta birtist siöan i
Morgunblaöinu 21. janúar s.l.
Stjórnsýsluendurskoöun hefur
aö markmiði aö reyna aö stuöla
aö betri stjórnun og stjórnsýslu i
opinberum stofnunum. Þessi
endurskoðun takmarkast ekki viö
athugun á bókhaldslegri hlið
rekstrar, heldur miöaö aö þvi aö
gera alhliöa úttekt á skipulagi og
stjórnunarháttum i stofnunum og
koma meö tillögur til úrbóta.
Reynt er meö opnu en þó
gagnrýnu hugarfari, aö leiöa þá
þætti I ljós, sem hafa afgerandi
áhrif á árangur viðkomandi
stofnunar.
í bréfi sinu frá 8. þ.m. virðist
framkvæmdastjórn leiklistarráös
falla i gryfju sérfræöihyggju og
þröngsýni. Vanmáttur kemur
fram i þvi, aö bréfiö felur einung-
is i sér stuttar órökstuddar at-
hugasemdir, án þess aö með
nokkru móti sé hægt aö llta á þaö
sem mat á skýrslu rikisendur-
skoöunar. Allt þaö umtal sem
orðiö hefur um þessa skýrslu sýn-
ir þó, að þar var hreyft viö ein-
hverjum vandamálum. Þvi skyldi
maöur ætla aö hún veröskuldi
ýtarlega meöhöndlun og rök-
studda gagnrýni.
I bréfinu segir að skýrslan
hljóti aö vera „marklaus a.m.k. i
augum leiklistarfólks”, og vegna
skorts á sérþekkingu á sviöi leik-
listar séu „niðurstööur
skýrslunnar i besta falli tak-
markaöar, oft barnalegar og
jafnvel beinlinis rangar”. Þvi
miöur fer litiö fyrir rökstuðningi,
þessum ábendingum til staðfest-
ingar. Erfitt er þvi um svör. Þó er
i bréfinu tæpt á þrem dæmum:
Um sveiflur i aðsókn, kostnaö við
leikmyndagerö og stööu bók-
mennta- og leiklistarráöunautar.
Nánar veröur fjallaö um þessi
dæmi hér á eftir.
Ekki efast rikisendurskoðun
um aö meöal leikara og aöila leik-
listarráös séu margir sérfræöing-
ar I leiklist. Þeim er þar af
leiöandi án efa ljóst, aö leiklist
veröur ekki slitin úr samhengi viö
vandamál liöandi stundar, hvort
sem þau eru efnahagsleg, félags-
leg eöa af öörum toga. Sama gild-
ir um reksturieiklistarstofnunar.
Eitt af erfiöustu vandamálum
viö stjórnun þess efnahags- og
stjórnsýslukerfis sem byggt hef-
ur veriö upp hérlendis, er stjórn-
un hins opinbera þjónustugeira.
Sömu sögu hafa frændur okkar
t.d. i Danmörku og Sviþjóö aö
segja. Einn veigamikill angi
þessa stjórnunarvandamáls er aö
hver stofnun fyrir sig telur aö hún
hafi meiri tiiverurétt en þann
sem endurspeglast I fjárveiting-
um rikissjóös hverju sinni. Þvi
beri sá „þröngi” stakkur, sem
stofnuninni er sniöinn, vott um
óréttlæti, skilningsleysi og þekk-
ingarleysi yfirvalda á málefnum
viökomandi stofnunar.
Annar angi stjórnunarvanda-
mála i hinum opinbera þjón-
ustugeira er fagmennska eöa sér-
fræöihyggja. Yfirleitt er þetta at-
ferli skýrt þannig, aö sérfræöing-
ur, hvort sem er á sviöi náttúru-
vísinda, félagsvisinda eöa bók-
mennta- og lista, telur eigið
sviö mikilvægast. Þannig sýnir
sérfræöingurinn t.d. fagi sinu
meiri hollustu en þeirri stofnun
sem hann vinnur hjá. Stofnunin
er aöeins tæki án markmiöa, —
markmiöin eru hans eigin. Sér-
fræöingum er mjög á móti skapi
aö þurfa aö athafna sig innan
þessa þröngva fjárhagsramma,
sem stofnun hans er búinn, ef þau
fjárhagslegu markmiö hindra
framgang eigin markmiöa. Þar
sem lögmál skortsins er nær ætiö
án undantekninga, má ljóst vera
hvaöa stjórnunarvandamál þessi
sérfræöihyggja hefur i för meö
sér.
Stofnunum hins opinbera er
með lögum og ákvöröunum
stjórnvalda snióinn ákveöinn
fjárhagslegur stakkur. Þjóðleik-
húsiö fær framlag á fjárlögum til
starfsemi sinnar, og hefur aö auki
til ráöstöfunar tekjur af aögöngu-
miöasölu. Lögum samkvæmt á
leikhúsiö aö ná jöfnuöi tekna og
gjalda á ofangreindum grunni.
Þvi má ljóst vera aö leiklistar-
starfsemin veröur ekki rekin án
tillits til fjárhagslegra tak-
markana. Einnig má ljóst vera aö
ekki er sama á hvern hátt staöiö
er aö rekstri leikhússins, svo að
sem mest og best þjónusta sé af
hendi látin innan ramma ráö-
stöfunarfjárins. Ráöstöfunarféð
getur og aukist eöa minnkað eftir
þvi, hvaöa aðsókn leiksýningar
leikhússins fá. Niðurstaöan er sú,
að áhrifarik stjórnun og stjórn-
sýsla veröur að skipa veglegan
sess i rekstri leikhúss, — hvort
sem leiklistarfólki likar það betur
eöa verr.
Rikisendurskoöun vill með
skýrslu um stjórnsýslu i Þjóðleik-
húsinu leggja sitt af mörkum til
aö efla stjórnun og stjórnsýslu,
þannig aö stjórnendum leik-
hússins auönist aö ná sem bestum
árangri innan þess fjárhags-
ramma sem fyrir hendi er hverju
sinni. Þaö er misskilningur hjá
framkvæmdastjórn leiklistar-
ráös, aö tilraun sé gerö til að
leggja listrænt mat á starfsem-
ina. En rikisendurskoöun telur
sér hinsvegar fært aö koma með
ábendingar, sem út frá forsend-
um stjórnunar og stjórnsýslu
þykir þörf á aö koma meö. Skal
nú vikið aö þeim þrem dæmum,
sem tæpt er á i bréfi ráðsins.
Framkvæmdastjórn leiklistar-
ráös þykir þaö bera vott um til-
raun til listrænnarmatsgeröar aö
sýna fram á og reyna aö skýra
BRÉFÁSKÁK /4
Ný úrslit í bréfaskákþingum
1980 mótið:
Landsliðsf lokkur: Erlingur
Þorsteinsson vann Bjarna
Magnússon. Haukur Kristjáns-
son jafntefli viö Gísla Gunn-
laugsson.
1981 mótið:
Landsliösflokkur: Áskell örn
Káraswi vann þá örn Þórarins-
son og Jóhannes B. Gislason.
Meistaraflokkur: Bragi Gisla-
son vann þá Sigurð örn Hannes-
son og Arna Jakobsson.
Guðlaugur Bjarnason vann Þór-
ketil Sigurösson. Almennur
flokkur: Armann Olgeirsson
vann Ölaf Ingimundarson. Jón
Björnsson vann þá Þorkel
Ólafsson, Lárus Guðjónsson og
Leif Eiriksson. Leifur Eiriksson
vann Benedikt Sigfússon.
Stutt í næsta
bréfaskákþing
Um miöjan þennan mánuö
lýkur skráningu i næsta bréf-
skákþing tslands, hinu sjötta i
röðinni. Teflt veröur i þremur
flokkum, landsliös-, meistara-,
og almennum flokki.
Þeirsem áhuga hafa á þátt-
töku geta snúiö sér til Jóns A.
Pálssonar, Hrauntungu 105, 200
Kópavogi, sem veitir nánari
upplýsingar.
Áætiaö er að mótið hefjist 1.
mars n.k. og standi i um tvö ár.
s
Islensk
bréfaskákstig
1 byrjun janúar s.l. voru reiknuð islensk bréfa-
skákstig, út frá þeim skákum, sem lokið er i
fyrstu fimm Bréfskákþingum tslands. Hér er
um aö ræða venjulegan ELO-skákstigaútrein-
ing, sem þó er lagaður að bréfskákinni að sumu
leyti. Astæða er til aö geta þess aö stig þessi
er á engan hátt hægt að bera saman viö stig
Skáksambands tslands, sem reiknuð eru út frá
kappskákum, enda forsendur allt aörar.
Tölurnar I sviga eru fjöldi reiknaðra skáka.
Ármann Olgeirsson............... 1580 (21)
Árni Jakobsson.................. 1870 ( 7)
Arni B. Jónasson................ 1930 (22)
Arni Stefánsson................. 2210 (35)
Askell örn Kárason.............. 1980 (18)
Baldvin Kristjánsson............ 1795 ( 3)
Benedikt Sigfússon ............. 1490 ( 9)
Birgir Þ. Karlsson.............. 1720 (14)
Bjarni Magnússon................ 1990 (29)
Björn Sigurjónsson.............. 1720 (12)
Bragi Gislason.................. 1880 ( 9)
Einar Karlsson.................. 1880 (21)
Einar Þorvarðarson.............. 1830 ( 4)
Erlingur Þorsteinsson........... 2010 ( 7)
Frank Herlufsen................. 2075 (28)
Gisli Gunnlaugsson.............. 2125 (35)
GuðfinnurFinnbogason............ 1715 (29)
Guðjón Gunnarsson............... 1575 (11)
Guðlaugur J. Bjarnason.......... 1850 ( 6)
Guðni Þórðarson ................ 2045 (11)
Gunnar Finnlaugsson............. 1890 ( 9)
Gunnar Finnsson................. 1720 (13)
Gunnar örn Haraldsson.......... 1820 (11)
Halldór G. Einarsson........... 1780 ( 3)
Hannes Ólafsson................ 2180 (14)
Haraldur Hermannsson........... 1800 (14)
Haukur Kristjánsson............ 2000 (34)
Helgi Hauksson................. 1870 (16)
Jakob Thorarensen.............. 1780 (12)
Jóhannes B. Gislason........... 1845 ( 3)
Jón Jóhannesson................ 1955 (22)
Jón Hóhannsson................. 1935 (21)
JónMagnússon................... 1820 ( 4)
Jón A. Pálsson................. 2240 (13)
JónTorfason.................... 1860 (15)
Jón Þ. Þór..................... 2010 ( 4)
Kristján Guðmundsson .......... 2250 ( 9)
Lárus Guöjónsson .............. 1765 ( 3)
Magnús Þorsteinsson............ 2060 (26)
Margrét Agústsdóttir........... 1455 ( 9)
Niels Ingvarsson............... 1485 ( 8)
Ólafur Ingimundarson........... 1680 ( 9)
Sigmundur Amundason............ 1880 (11)
Siguröur ö. Hannesson.......... 1785 (15)
Sigurlaug R. Friöþjófsd........ 1695 ( 4)
Steinar Marinósson............. 1440 ( 8)
Svavar G. Svavarsson .......... 1920 (22)
Sverrir Karlsson............... 1750 ( 4)
SævarJónsson................... 1630 (13)
TorfiJónsson................... 1590 ( 8)
Trausti Björnsson ............. 2005 ( 9)
Þórður Egilsson................ 2080 (17)
ÞórhallurB. Ólafsson........... 1645 (11)
Þórketill Sigurðsson........... 1730 (31)
örn Þórarinsson................ 1915 (35)
sveiflur i aösókn. A siöu 12 i
skýrslu rlkisendurskoöunar er
sýnd tafla um sætanýtingu á aöal-
sviöi Þjóöleikhússins:
Sætanýting
(seldir að-
Ar göngumiðar)
1980 ....................53,3%
1979 ................... 62,5%
1978 ....................65,9%
1977 ....................68,9%
1976 ....................61,7%
Meöaltalsaðsókn á tímabilinu
1976—1979 er 64,7%. Ariö 1980 er
aösóknin 11.4 prósentustigum
lægri en þetta meöaltal. Þar er
um aö ræöa u.þ.b. 16.000
áhorfendur. Ef aðsóknin 1980 er
einungis borin saman við árin
1976 og 1979, þar sem árin 1977 og
1978 voru metár, munar eftir sem
áöur 8,8 prósentustigum, eöa
u.þ.b. 12.400 áhorfendum. Þegar
haft er i huga aö efnahagsástand
hér á landi var tiltölulega gott á
árinu 1980, starfsemi annarra
leikhúsa i sama farvegi og áöur
og fáar islenskar leiksýningar i
sjónvarpi, veröur ofangreint
frávik varla skýrt meö tilvisun til
ytri áhrifa. Þvi er spurt: Er
aösókn aö leiksýningu enginn
mælikvaröi á gæði hennar?
Varöandi listræn sjónarmiö og
kostnaö viö leikmyndagerö er á
þaö bent I skýrslunni, sem leik-
arar og stjórnendur Þjóðleik-
hússins viröast almennt vera
sammála um, ab fastráðnir leik-
myndateiknarar leikhússins geri
ódýrari leikmyndir en utan-
aðkomandi leikmyndateiknarar.
Enginn hefur viljað fullyröa að
listrænt gildi leikmynda sé mis-
munandi eftir þvi hvort lista-
maöurinn er starfsmabur leik-
hússins eöur ei. Þessi staðreynd
ein sér gefur óyggjandi til kynna,
að ekki er sama hvernig að leik-
myndagerð er staöiö. Leikmynd
gamanleiksins „Hótel Paradis”
var gerö af enskum leikmynda-
teiknara. Kostnaöur þeirrar leik-
myndar fór langt út fyrir eölileg
kostnaöarmörk, og hefur orðiö
fjárhag leikhússins byröi,
sérstaklega af þvl aö þetta leikrit
varö ekkiþað „kassastykki” sem
vonast var eftir.
1 skýrslu rikisendurskoöunar er
sett fram sú tillaga, aö bætt verði
úr þörf fyrir leiklistar- og bók-
menntaráöunaut meö ráöningu
leikara i það starf aö hálfu leyti.
Allt frá upphafi hefur enginn leik-
listar- og bókmenntaráöunautur
veriö starfandi viö leikhúsiö.
Ekki hefur fengist heimild til aö
ráöa i þá stööu, þó svo lög um
Þjóöleikhús frá 1978 kveöi á um,
aö slikur starfsmaöur skuli vera i
starfsiiöi leikhússins. Litlar likur
eru á, ef miö er tekið af stööu og
rikjandi stefnu I fjármálum rtkis-
ins, aö á næstu árum fáist heimild
til aö ráöa i þessa stööu. Það var
þvi „barnaleg” hugmynd rikis-1
endurskoöunar aö betra væri aö
stiga eitt fet áfram meö ráöningu
leikara I 1/2 starf sem bók-
mennta- og leiklistarráöunautur,
i stað þess aö standa i sömu spor-
um um ófyrirsjáanlega framtið.
Sú forsenda lá til grundvallar
tillögunni, aö forráöamenn leik-
hússins teldu, aö til væru hæfir og
velmenntaðir leikarar i leikara-
hópi Þjóöleikhússins, sem gætu
tekiö slikt verkefni aö sér.
Aö lokum skal tekiö fram, aö
það er ekki aö frumkvæöi rikis-
endurskoðunar aö efni skýrslu
um stjórnsýsluendurskoöun i
Þjóöleikhúsinu hefur veriö til um-
fjöllunar i fjölmiölum.”
F.h.r.
Halldór V. Sigurösson.
Rúnar B. Jóhannsson.
Afrit sent:
Menntamálaráðherra
Fjármálaráðherra
Þjóðleikhússtjóra
Formanni Þjóöleikhúsráös.