Þjóðviljinn - 26.03.1982, Blaðsíða 5

Föstudagur 26. mars 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
eftir hana sem heitir „Þaö er von
f höföi mér”.
Peter Poulsen (f. 1940). Hann
hefur skrifaö ljóö og skáldsögur,
búiö i Brasiliu og þýdd skáld þess
lands. Viö danskan skólabekk
hefur Peter Poulsen sagt: „Flest
kvæöi min eru um eitthvaö sem
ég hefi upplifaö, séö. Ég reyni aö
skrifa nálægt talmáli”. Stfll hans
er munnlegur. Hann byrjar á þvi
sem næst liggur, á hversdagsleg-
um atburöi, kannski á samtali á
götunni, á ferjunni sem er aö
leggja af staö til Borgundar-
hólms. En þessi hversdagsleiki er
aöeins upphaf, hann tengir tilefn-
in viö stórtiöindi ýmisleg meö
takmarkalausu hugarflugi.
Vagn Steen (f. 1928) er „nytja-
listamaöurinn” sem leikur sér aö
tungumálinu og hvetur til aö
menn séu virkir i meöferö þess og
tjái sig sjálfir. Þaö er hann sem
gefur út bækur meö gati á svo aö
lesandinn geti betur séö i gegnum
þær i bókstaflegum skilningi. Þaö
er hann sem gefur út bækur meö
auöum blööum til aö lesandinn
geti skrifaö þaö sem hann vill
hafa i bókinni. Hann er frábær
upplesari og skemmtunarmaöur
ágætur. Eitt af fallegustu ljóöum
hans er „Sá sem fangar fuglinn
kemur ekki höndum yfir flug
hans.”
Knud Sörensen (f. 1928) rithöf-
undur sem vinnur einnig sem
landmælingamaöur og færir sér
þá reynslu i nyt i pólitiskum ljóö-
um, einföldum I stil. Danska eyj-
an Mors er aö hverfa, þvi hún er
rik aö móleir, sem er grafinn upp
og notaöur i iönaöi um viöa ver-
öld: Þetta mál tekur Knud upp i
kvæöinu „Nýting framleiöslunn-
ar”: Þegar fóöraöir eru bræöslu-
ofnar i Astraliu og Kanada mynd-
ast hola i landiö á Mors. Þegar
háofn i Belgiu er einangraöur eöa
skorsteinn i Skotlandi stækkar
holan á Mors. Enn stækkar hún
þegar kettirnir i Paris pissa i litla
kassa meö móleir. Spurt er: Hve
lengi geta hve margir kettir piss-
aö i kassa sina áöur en Mors skol-
ast burt?
Sjón er sögu rikari.
(AB snaraöi og endursagöi)
Sión er sögu ríkari
Um Ljóðleikhúsið
danska eftir
Keld Jörgensen
I Meginlínur í
i framvindunm
I Út er komin á vegum IÐ-
1 UNNAR bókin Straumar og
Istefnur í islenskum bók-
menntum frá 1550 eftir
Hcimi Pálsson. Bók þessi
kom fyrst út haustiö 1978, en
birtist nú i endurskoöaöri
gerö, aö verulegu leyti um-
samin og aukin frá fyrstu út-
gáfu. — Höfundur gerir m.a.
svolátandi grein fyrir hinni
, nýju útgáfu I formála: „Ég
| tók þann kost aö láta fyrri
I hluta bókar standa óbrey ttan
I aö mestu. En þvi sem þar fór
a á eftir varpaöi ég út i ystu
■ myrkur og hef nú endursam-
I iö allan þann hluta sem fjall-
I ar um siöustu tvær aldir sög-
, unnar. Er þaö von min aö nú
■ hafi verk mitt komist nær
I upphaflegri ætlan og leggi
I sómasamlega áherslu á siö-
, ustu tima”....
| Straumar og stefnurer ný-
I lunda meöal bókmennta-
I sögulegra yfirlitsrita aö þvi
, leyti aö hér er ekki reynt aö
■ gera skil einstökum höfund-
I um, ævi þeirra og verkum,
I heldur kappkostaö aö rekja
, meginllnur i framvindunni.
■ Er þá jafnan litiö til þjóöfé-
I lagsaöstæöna og hversu þær
I endurspeglast I bókmennt-
, unum. — Bókin skiptist I
■ fjóra aöalkafla sem heita:
I Lærdómsöld 1550-1770; Upp-
| lýsingaröld 1770-1820;
. Rómantik, raunsæi, ný-
■ rómantik 1820-1930; Full-
I valda og sjálfstætt fólk
| 1918-1980. — Þá er heimilda-
■ skrá, nafnaskrá og titlaskrá,
Iog loks ýtarleg bókaskrá.
Spannar hún þrjátiu blaösiö-
ur. — 1 bókinni er fjöldi -
■ mynda. Hún er 264 blaösiöur.
Skemmtikvæöi, alvarleg kvæöi, reiöileg eöa notaleg, en umfram allt góö kvæöi...
framgöngu, tungutaki. Siöan geta
komiö lengri kvæöi. Skáldin velja
þau fyrirfram svo aö þau bæti
hvert annaö upp. Ekki á þann
hátt, aö efniviöurinn tengist sam-
an meö þunglamalegum og fræöi-
legum hætti, heldur þannig, aö
„þau fari hvert ööru vel” eins og
Vagn Steen kemst aö oröi. Þarna
eru skemmtikvæöi, alvarleg
kvæöi, óttaslegin kvæöi, reiöileg,
notaleg og alltaf góö kvæöi, þvi aö
öll geta þau ort.
Siöast þegar ég heyröi skáldin
lesa upp stóöu þau enn meö blöö i
höndum og lásu af þeim. En þau
höföu áform um aö koma ljóöleik-
húsinu til aukins þroska, gera þaö
dramatiskara. Læra utan aö eina
umferö ljóöa, eða þá mæla ljóö af
munni fram. Kannski nota faröa,
hárkollur og leikmuni. Ekki til aö
gera kvæöin betri heldur til aö
gera þau áhrifameiri á sviði.
Enn veit enginn hvaöa ljóö þau
hafa meö sér til íslands og enn
skrifa þau ljóöin hvert fyrir sig.
Skáldin fimm eru:
Sten Kaalö(f. 1945). Þekktastur
sem lærisveinn þúsundþjalasmiös
■ins Sigvalda. Fyrsta bók hans
var „Með húö og hári” sem Sig-
valdi gac út og seldi á Strikinu i
Kaupmannahöfn úr barnavagni
sinum. Siöan hafa streymt frá
honum bækur sem og leikrit fyrir
útvarp, sjónvarp og leikhus.
Hugarfar Stens er ljóörænt.
Framan af skrifaöi hann mest um
hversdagsleikann og ástina.
Húmor og lifsgleöi voru i þunga-
miöju. Seinna hefur hann gerst
pólitiskari og hefur nú um stundir
einstaka ánægju af aö húöfletta
hægriflokka danska — og er stolt-
ur af þvi aö þeir kvarta yfir ljóö-
um hans viö útvarpsráöiö. Og
hann hefur ekki gleymt húmor og
lifsgleöi.
Marianna Larsen(f. 1951). Allir
eiga sitt eftirlæti og Marianne
heitir mitt. Siðan 1971 hefur hún
gefið út a.m.k. 20 bækur, sem all-
ar eru ágætar. 1 kvæöum sinum
skilgreinir hún áhrif samfélags-
ins á einstaklinginn og flókna
sambúö þessara aöila tveggja.
Hún er málglögg og hressilega af-
skiptasöm: „Til eru fleiri hljóö/
en stafróf fá lýst/ meira af ást en
tilfinningum svari/ staöreyndir
eins dags/ yfirstiga oröaforöa
málsins....” 1 fyrra kom út bók
Straumar
og stefnur:
Digterscenen (Ljóöleikhtlsiö)
er aö koma i heimsókn. Þar koma
saman fimm skáld, sviö og
áheyrendur. Skáldin fimm eru nú
um stundir Sten Kaalö, Marianne
Larsen, Peter Poulsen, Vagn
Steen og Knud Sörensen. Sviöiö er
á þriöjudagskvöldiö kemur I
Þjóöleikhúskjallaranum og á
miövikudaginn i Norræna húsinu.
Aheyrendur eru þú og ég...
Ljóöleikhúsiö varð til áriö 1976.
Aö þvi stóö hópur skálda sem átti
þaö sameiginlegt aö hafa gaman
af að lesa upp ljóö og hitta viðtak-
endur sina. Siöan hefur þeim vel
vegnað, einkum i Danmörku þar
sem þau hafa feröast um i skólum
landsins, lesið upp kvæöi og rætt
viö nemendur. 1 mörgum tilvik-
um hafa þau fengið nemendurna
til aö yrkja sjálfa.
Skáldin fimm skiptast á aö lesa
upp. Fyrst eru þau öll á sviöi i
kynningarlotu meö snöggum
skiptingum til aö viö getum
kynnst þeim, röddum þeirra,
KVEÐJUORÐ
Lára Pálsdóttir
Meö Láru Pálsdóttur er hnigin
til foldar einn af ágætum
fulltrúum þeirrar kynslóðar'sem
i næstum heila öld hafa lifað og
tekið þátt i' þeirri gerbyltingu á
högum alþýöu og þjóöarinnar i
heild, sem orðiö hefur.
Lára var fædd 22. mars 1886 i
Reykjavik. Móðir hennar var
Rósa Jónsdóttir, móðursystir
min, dóttir Jóns Arasonar, báta-
formanns, og Ingibjargar Sig-
urðardóttur, sem kennd er viö
Skálholtskot i Reykjavik, þvi þar
bjuggu þau hjónin. Lára missti,
móður sína ung aö aldri og var al-
in upp hjá ömmu sinni Ingi-
björgu, og taldi Lára þaö hafa
verið lán sitt i lifinu, aö fá að
njóta þeirrar umönnunar. En það
stóö þó ekki nema nokkur ár, þvi
Ingibjörg andaðist nokkrum
árum eftir að Lára kom til
hennar. Eftir það var Lára mikiö
á heimili foreldra minna og i sveit
á sumrin. Litum viö systurhar
ætið á hana sem eina af okkur og
mamma talaði alltaf um hana
sem sina glæsilegustu frænku.
Lára giftist 1905 Páli Eggerti
Ölasyni sagnfræðingi. Þau áttu
þrjú börn: Guðrúnu, Gunnar og
Rannveigu Eddu. Misstu þau
drenginn komungan, og Rann-
veig Edda, fögur og yndisleg
stúlka og besta vinkona min, lést
aðeins 27 ára. Guörún, sem lika
var innilegasta vinkona min, gift-
ist Ingólfi Asmundssyni, skrif-
stofustjóra, og bundumst viö öll
sterkum vinaböndum.
Lára fór til Danmerkur 1916 og
læri þarm.a saumaskap, en komst
á sina réttu billu, er hún hóf störf
við Alþýðubókasafnið (nú
Borgarbókasafnið) nokkru eftir
að það var sett á stofn, og vann
þar svo lengi sem hún mátti —
eða um þrjátiu ár. Þar naut hún
sinna ágætu hæfileika og var virt
af öllum, erhenni kynntust. Hún
var stórbrotinn persónuleiki,
viðlesin og áhugasöm um mann-
félagsmál og bókmenntir, góður
sósialisti og tryggur vinur vina
sinna.
Nú á kveðjustundinni þakka ég
henni allt, sem hún var mér og
minum, og við hjónin sendum
aðstandendum innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Sigríöur Þorvaröardóttir.
Ótrúle&^jjfclaiegSÍurn
Leyft
verft
Nói-Síríus:
Páskaeggnr. 3................ 40,00
Páskaegg nr. 4................70,00
Páskaegg nr. 5................90,00
Páskaegg nr. 6...............165,00
Leyft
verft
Sælgœtisgerðin Móna:
Páskaegg nr. 1................7,00
Páskaegg nr. 2.............. 32,00
Páskaegg nr. 4...............65,00
Páskaegg nr. 6...............85,00
Páskaegg nr. 8..............115,00
Páskaegg nr. 10.............170,00
Okkar
verft
33,000
57.50
73,90
135,00
Okkar
verft
5,75
26,00
53.50
69,00
94.50
139,50
Opið til kl. 22 í kvöld
j|i
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121
Sími 10600
HEIMIR rALSSON
STRAUMAR
OG STEFNUR
í ÍSLENSKUM BÓKMENNTUM
FRÁ 1550