Þjóðviljinn - 22.05.1982, Síða 12

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 22.-23. maí 1982
Hinn 17. april síðastlið-
inn boðuðu Kvenréttinda-
félag íslands, Blaða-
mannafélagið og Samband
auglýsingastofa til ráð-
stefnu í Reykjavík undir
yfirskriftinni „Konur í
fjölmiðlum". Þar mættu
skeleggar konur (og
fáeinir karlar) til leiks og
ræddu þá mynd, sem fjöl-
miðlar íslenskir gefa af
íslenska samfélaginu með
tilliti til þess# að hér þrífast
tvö kyn, karlkyn og kven-
kyn. Fjölmiðlarnir láta þó i
sem svo, að hér á landi búi
aðeins karlar. '
Eitt erindanna vakti sérstaka *
athygli undirritaörar blaöakonu.
Þaö flutti Marianna Friöjóns-
dóttir, dagskrárgaröarkona hjá
sjónvarpinu, og beindi hún
spjótum slnum aö fréttaflutningi
þeirrar stofnunar. Erindi hennar
virtist byggt á nokkuö itarlegri
vinnu. Marianna sagöi mér að til-
tölulega auövelt væri aö gera
rannsókn sem hennar, og þaö þótt
flóknari væri. Starfsmenn sjón-
varps hafa nefnilega haldiö skrá
allt frá upphafi um fréttir i sjón-
varpinu. 011 fréttaviðtöl eru vél-
rituðá blöö og þau sett í skrá eina
mikla undir nafni viömælandans.
Þá er einnig til skrá yfir allar þær
auglýsingar, sem birst hafa á
skjánum frá fyrstu tiö. Þarna er
þvi hreinasta gullnáma fyrir
þjóðfélagsfræðinga af öllu tagi og
þætti mörgum gaman að komast i
„fælinn”.
89% móti 11%
Marlanna taldi nöfnin I skránni
góðu og flokkaöi I karla og konur.
Frá upphafi sjónvarpsútsendinga
hefur verið rætt við 2288 manns i
fréttatimunum (suma oftar en
einu sinni og oftar en tvisvar, en
þessi er fjöldinn). Þar af var rætt
við 2034 karla, og 254 konur. Hlut-
föllineru 89%móti li%.Samteru
hlutföllin i samfélaginu 50 prósent
á móti 50 prósentum.
Yfirleitt rætt einu sinni við
hverja konu — nema nú-
verandi forseta!
Maríanna gluggaði nánar i
spjöldin: I flestum tilfellum var
rætt oftar en einu sinni viö hvern
karl. Yfirleitt var rættaöeins einu
Rætt við
Maríönnu
Fnðjons-
dóttur
um konur
í fjölmiðl-
um
„Við eruin aö viðhalda þeirri skiptingu, sem við I orði kveðnu berjumst á móti.
Friðjónsdóttir, dagskrárgeröarkona, um kvenmynd fslenskra fjölmiðla. — (Ljósm.-eik-)
Marianna
Um konur og fj ölmiðlana
sinni við hverja konu. Frá þessu
eru heiöarlegar undantekningar:
þannig hefur veriö rætt oftar en
einu sinni við núverandi forseta
Islands.
Þessu til mótvægis má líka
nefna annaö dæmi, ófagurt:
aðeins einu sinni var rætt við þá
einu islensku konu, sem gegnt
hefur ráðherraembætti, þ.e.a.s.
Auði Auöuns, dómsmálaráöherra
fyrrverandi.
Ef málið er athugaö enn nánar
kemur upp úr dúrnum, aö tvisvar
sinnum hefur veriö rætt við kven-
fiskifræðing, sitt hvora konuna i
sitt hvort sinnið. Viö aðra tvo ein-
staklinga, karla, sem Marianna
athugaöi til mótvægis, var rætt
tuttuguogtvisvar sinnum, hvorki
meira né minna, um fiskifræð-
ingamál.
Uppeldis- og félagsmál
„sérsvið" kvenna!
Flest viötöl viö konur falla
undir uppeldis- og félagsmál. En
rætt hefur veriö við 46 konur um
þá málaflokka. Þá koma menn-
ingarmál og listir, en þar hefur
verið rætt við 41 konu.
Sjónvarpiö hefur rætt viö 19
konur um stjórnmál. Nokkur
þessara viðtala hafa fjallaö um
málefni borgarstjórnar, en i flest-
öllum tilfellum hefur i þessum
viðtölum veriö rætt um stjórn-
málaþátttöku kvenna og jafn-
réttismál.
Nokkrum sinnum hefu.r veriö
eða
flugurnar
og Ijósið?
rætt viö konur um iönkynningu,
einu sinni hefur veriö rætt viö
konu i húsgagnaiönaði og i annaö
sinn viö fulltrúa Iöju um atvinnu-
ástand i verksmiöjum SIS á
Akureyri.
Þá hefur fimm sinnum verið
rætt viö konur um visindastörf,
m.a. tvisvar viö Margréti Guöna-
dóttur, prófessor. Annars vegar
var rætt viö Margréti um inflú-
ensu-veiru og hins vegar um
könnun á ónæmi islenskra kvenna
fyrir rauöum hundum. Þetta má |
Ikalla sérstök „kvennamál.”
Áberandi er hversu miklu oftar
er rætt viö konur i stétt hjúkr-
unarfræðinga, fóstra, þroska-
þjálfa og kennara heldur en konur
i öðrum starfsgreinum. Þetta
sýnir, aö þessi eru atvinnusviöin
og áhugamálin, sem konum eru
tileinkuð sérstaklega. Þrettán
sinnum hefur veriö rætt viö konur
um hjúkrun og heilbrigðismál, en
aöeins einu sinni viö lækni af kyni
kvenna, og fjallaöi þaö viðtal um
heilsugæslustöövar.
Konur eru allavega ekki
eiginkonur i sjónvarpi!
Loks tindi Marianna til nokkuð,
sem kalla má gleöifrétt. í fréttum
sjónvarpsins hefur aðeins einu
sinni veriö rætt viö konu sem
eiginkonu tiltekins karls. Þetta
geröist meira aö segja nýverið, á
sjálfum jafnréttisráratugnum.
Biskupskjör haföi fariö fram og
sr. Pétur Sigurgeirsson verið
kjörinn biskup. Sjónvarpiö ræddi
við eiginkonu Péturs, Sólveigu
Asgeirsdóttur, sem eiginkonu
Péturs.
Þetta taldi Marianna gleöilegt,
þvi aörir fjölmiölar en sjónvarpið
væru hér miklu verri.
Hlutur Ijósmyndanna
Marlanna kannaði einnig aöra
skrá sjónvarpsins — ljósmynda-
skrána. Þar eru til myndir af 859
mönnum, þar af aöeins 39konum.
Þaö eru einungis 4% þeirra, sem |
mynd er til af i safni sjónvarps-
ins. Taldi Marianna, aö talan 4%
gæfi talsvert meira til kynna en
aðeins þaö, aö 4% ljósmynda i
safni sjónvarpsins væri af konum.
Þessi tala væri sennilega miklu
nær hinu raunverulega ástandi
hjá sjónvarpinu almennt heldur
en talan 11%, sem minnst var á
hér áður. Marianna kannaöi ekki
lengd viötalanna, né heldur annað
efni sjónvarpsins. Ef allt væri
skoðað I kjölinn, kæmi án efa i
ljós, aö konum er að miklu leyti
úthýst úr fjölmiölum.
Myndin?
Marianna taldi þetta ástand
fréttaviötala vera fremur spegil-
mynd af þjóöfélagi okkar en
spegilmynd af hugarheimi
Islenskra fréttamanna. Menn eru
timabundnir og stressaöir i þessu
starfi, sagði Marianna. Þeir leita
þvi til þess, sem sýnilegastur er
hverju sinni. Og þaö eru nær ætiö
karlar.
Annars kom Einar Karl
Haraldsson einn ritstjóra Þjóö-
viljans, meö fróölegt innlegg á
ráöstefnuna. Hann skýröi frá
kenningum um fjölmiöla, sem
hann orðaði svo: „Fjölmiölar og
fjölmiölafólk dragast að valdinu
og valdsmönnum eins og flugur
að ljósi. Einar Karl sagöi enn-
fremur, aö af kenníngunni iéiáái
þaö, aö þess væri ekki aö vænta
aö konur sætu viö sama borð og
karlar i fjölmiölum fyrr en þær
skipa valdastööur þjóöfélagsins
aö jöfnu viö karla.
Fjölmiðlar þurfa að gera
betur
Marianna sagöist vera sam-
mála Einari Karli i þvi, aö senni-
lega fengist ekkert jafnrétti i um-
fjöllun fjölmiðla fyrr en jafnrétti
væri á borði i þjóöfélaginu. En,
bætti hún viö, fjölmiðlafólk getur
samt gert miklu betur en þetta.
Það gerist ýmislegt i þjóöfélag-
inu, sem fjölmiðlar sinna alls ekki
vegna þess að fjölmiölafólk telur
þau mál sérmál kvenna og þvi
léttvægari en önnur mál. Tökum
sem dæmi hiö merka mál sem
fæðingarorlofkarla er. Nokkuð er
umliöiö siðan upphæðin var
hækkuö til karla, og átti þetta að
stuðla að þvi að fleiri karlar nýttu
sér orlofiö en hingað til hefur
veriö. En hvað geröist? Allir fjöl-
miölar þögöu um þetta — allir
sem einn. Þetta var fært i tal á
ráöstefnunni og tekiö sem dæmi
um þennan hugsunarhátt fjöl-
miölafólks. Og þá fyrst tók þaö
við sér og skýröi frá þessu.
Þaö er engin sérhæfing á
fréttastofum fjölmiölanna I mál-
efnum þeim, sem álitin eru
kvennamál. Þau eru einfaldlega
talin ómerkari en önnur. Og þetta
gildir ekki siöur um konurnar,
sem þar vinna. Þær eru aö berj-
ast viö aö ná jafnrétti við sam-
starfsfélaga sina af karlkyni. Þvi
er kannski skiljanlegt, aö þær
skuli ekki sinna málum kynsystr-
anna.
Mér finnst, að þaö þurfi að
breyta þvi viðhorfi fjölmiölafólks
og almennings, aö þessi mál séu
ómerkari en önnur, segir Marl-
anna. Aö minu mati er þaö jafn-
mikiö stórmál hvernig börnunum
okkar líður, hvers konar fólk viö
erum að ala upp, eins og hvort
von er á miklum verkföllum i vor
eða ekki. Finnst ykkur það ekki?
ast