Þjóðviljinn - 27.05.1982, Page 7

Fimmtudagur 27. mai 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Hrafn Sæmundsson skrifar:
Aðlögun starfsloka
Innan raða Alþýðusam-
bands (slands voru, þegar
ASÍ-þing var haldið árið
1980, 58065 manns. Meðlim-
ir í BSRB voru árið 1981
16193.
Þessar staðreyndir segja
það meðal annars að úr
röðum þessara skipulögðu
samtaka launafólks,
kemur stór hluti af gömlu
fólki í landinu.
Þessar staðreyndir vekja þá
spurningu, hvernig eigi að vinna
að málum þeirra sem eru gamlir i
dag og þeirra sem verða gamlir i
náinni framtiö. Hverjar eru
skyldur þessara samtaka launa-
fólks við þessa aldurshópa.
Ríki og verka-
lýðshreyfingin
Nú má segja að á vissan hátt
séu það aðrir aðilar en þessi sam-
tök sem semja um kjör og að-
búnað gamalmenna þó aöverka-
lýðshreyfingin hafi þar hönd i
bagga.
Vistun og aðhlynning gamal-
menna er til að mynda i höndum
rikisins fjárhagslega að mestu
leyti. En lifeyrir gamalmenna er
þó beint eða óbeint tengdur samn-
ingum um kaup og kjör, eftirlaun
frá almannatryggingum fylgja
kjarasamningum einnig að ein-
hverju marki og lifeyrissjóðir eru
til komnir áþennan hátt.
Fleiri hliðar
Er þá málum gamals fólks vel
borgið? Er nokkur ástæða til þess
að hin skipulögöu samtök launa-
fólks séu i vaxandi mæli að huga
að þessum málum, nema þá i
ályktunum á hátiðlegum stundum
og hátiðlegum dögum?
Svona einfalt er málið nú ekki.
Málið hefur miklu fleiri hliðar og
það er stöðugt að verða umfangs-
meira og það er stöðugt að bætast
við verkefni sem verkalýðshreyf-
ingin þarf að leysa á þessu sviði.
Sett undir leka
Fram undir þessa tima hafa
menn einblint nokkuð mikið á
hina efnahagslegu afkomu gam-
als fólks. Þetta er auðvitað eðli-
legt vegna þess að fram á þennan
dag hefur gamalt fólk ekki haft
örugga afkomu. Enn i dag er
nokkuð stór hópur gamalmenna
sem lepja dauðann úr skel þó aö
tvöfalt lifeyriskerfi hafi nú sett
undir þann leka að stórum hluta.
Ný þjóðfélagsgerö
Hinsvegar er elli mannsins
orðið viðtækara hugtak en áður
var. bað verða fleiri gamlir en
áður. Það verða fleiri lengur
gamlir en áður og lifeyrisald-
urinn mun lengjast á næstu árum.
Þetta stafar annarsvegar af þvi
að h'fskjör þjóðarinnar eru góð,
Hrafn Sæmundsson
meðalaldur hækkar, og hinsvegar
stafar þetta afþvi að ný þjóð-
félagsgerð er að ryðja sér til
rúms. Ný tæknibylting mun
breyta þjóöfélaginu á næstu
árum.
Val mannsins
Vegna þessa verður að mæta
ellinni á annan veg en áður.
Vegna þessa verður að byrja
miklu fyrr en áður aö undirbúa
ellina.
Þetta verkefni hefur verið kall-
að „Aðlögun starfsloka”.
Nýting fritimans og aukin
fyrirbyggjandi heilsurækt eru
þau atriði sem huga verður að. Og
val einstaklingsins að aðlögun
starfsloka verður að aukast.
Menn eiga að geta valið. Það hafa
ekki allir sömu þarfir á þessu
sviöi og ekki sömu möguleika
heldur.
Ný stef numörkun
Þessi þáttur málsins er að minu
viti eitt af stærstu félagslegu
verkefnum verkalýðshreyfingar-
innar.
Verkalýðshreyfingin þarf að
hafa stefnu i þessu máli. Sjálf-
stæöa stefnu. Þaö þarf að undir-
búa vissa stefnumörkun.
Það þarf að sveigja lifeyris-
sjóðina og sjúkrasjóðina að þessu
verkefni á næstu árum smátt og
smátt. Og aðlögun starfsloka eiga
að vera eitt mikilvægt atriði i
samningagerð aðiia vinnu-
markaðarins.
Mismunandi kostir
Það þarf að gefa fólki mis-
munandi kosti til að nálgast
starfslok á vinnumarkaði. Það
þarf að gefa fólki möguleika á
hlutastörfum siðustu árin, ef það
óskar þess. Það þarf að gefa fólki
kost á að búa sig undir elli á and-
lega sviöinu með margvislegri
kennslu til að mæta auknum fri-
stundum. Það þarf að gefa verka-
fólki miklu almennari möguleika
á skipulagðri heilsurækt og end-
urhæfingu til að undirbúa góða
heilsu i elli.
i samráði
Þessu og mörgu öðru þarf
verkalýðshreyfingin að vinna að
á næstu árum á skipulegan hátt.
Við skuium ekki vanmeta það
sem opinberir aðilar gera. Við
skulum ekki vanmeta það sem
samtök ýmiskonar gera af góðum
hug.
En málefni og hagur gamals
fólks hlýtur aö vera fyrst og
fremst hagsmunamál launþega-
hreyfingarinnar. Þau eiga fyrst
og fremst að leggja linurnar i
samráöi við félagsmenn sina sem
nálgast verkalok eða eru komnir
á lifeyrisaldur.
Verkalýðshreyfingin má ekki
leggja þessi mál i hendur annarra
eingöngu. Það er ekki raunsæi.
Hrafn Sæmundsson
Ur bréfi frá Bandaríkjunum:
Mótmælaaðgeröir gegn kjarnorkuvopnum við bandariskan háskóla.
Þá verða allar skepn-
ur jarðar blindar...
Undanfarnar vikur og mánuði hefur bandarískri friðar-
hreyfingu vaxið mjög ört fiskur um hrygg. i þessum
bréfkaf la frá íslenskri konu segir frá þvi, hvernig hreyf-
ingin kemur til lítils bæjar í Bandaríkjunum miðjum:
Viö tókum þátt i göngu um dag-
inn sem var nefnd „walk for sur-
vival” og var til að mótmæia
kjarnorkuvopnakapphlaupinu.
Svona ganga var haldin i flestum
borgum Bandarikjanna þennan
sama dag.
Hérna voru 3000 manns i göng-
unni (30 þúsund manna bær) og
aldrei fyrr haföi jafnmargt fólk
verið saman komið á einum staö
og þá hér i bænum. Þaö er ótrú-
lega mikill stuðningur við þessa
hreyfingu og það liggur við að
manni finnist vera von þegar
svona margir standa upp og láta i
sér heyra.
Það sem hefur hjálpað hreyf-
ingunni mikið eru samtök lækna,
um 12000 manns út um allt land,
sem hafa að markmiði að fræða
fólk um afleiðingar kjarnorku-
styrjaldar. Þau hafa feröast um
allt og haldið fyrirlestra og komu
m.a. hingað á þetta smásker. Þan
eru aö benda á að það sé ekkert
sem heiti að lifa af kjarnorku-
strið, þeir séu lánsamastir sem
deyi fyrstir.
Þetta hefur komið svo við Kan-
ann að þeir eru farnir að standa
upp og mótmæla, og það er t.d.
búiö að skopast mikið að Reagan
fyrir aö vilja eyöa háum fjár-
hæöum i áætlun um að flytja alla
ibúa út i sveit ef til kjarnorku-
striös kæmi. Það kom nefnilega i
ljós að þyrfti átta daga fyrirvara
til aö hægt væri að flytja 80%
þjóöarinnar út i sveit. Fyrir utan
að ef nokkrar þeirra sprengja,
sem þegar hefur verið komiö
fyrir, spryngju (?), þá hyrfu 50%
af ozonlaginu sem þýddi að við
heföum nær enga vörn gegn
geislun utan úr heimi. Þeir segja:
ef 20% ozonlagsins hyrfu yrðu
allar skepnur jaröarinnar sem
hafa augu, blindar; á Norðurpóln-
um sem i New York....”
R.M. Ogilvie:
Roman Literature and
Society.
Penguin Books 1980
Höfundurinn er kunnur
fyrir skrif sin um rómversk
trúarbrögð og sögu. Hann
segir i formála að hann hafi
skrifað þessa bók, vegna
aukins áhuga á klassiskum
fræðum og meö hliðsjón af
þeim mörgu ágætu þýð-
ingum á latneskum höfund-
um, sem hafi verið unnar á
siöustu áratugum. Leiöarljós
höfundar I samningu bókar-
innar er sú skoöun hans „að
bókmenntirnar spegli áhuga
og sérleika samfélagsins á
hverjum tima. Til þess aö
meta latneskar bókmenntir
verða menn að nálgast og
skilja þá lesendur og áheyr-
endur, sem þær voru skrif-
aðar fyrir og hafa einhverja
nasasjðn af sögusviðinu”.
Þetta er allt gott og blessaö
enda bætir Ogilvie þvi viö að
„Virgilius og Horatius standi
algjörlega fyrir sinu sem
stórskáld og aö ljóö þeirra
séu auðlesin hvort heldur á
latinu eða I góöum þýð-
ingum”, sem hápunktur
skáldskapar allra tima, án
allra útlistana. Það sakar þó
ekki að lýsa þeim timum
sem þeir lifðu og það ætti að
verða mörgum hvatning til
lesturs klassikeranna, að
kunna nokkur skil á þvi um-
hverfi sem þeir hrærðust i og
voru sprottnir upp úr.
Latneskar bókmenntir eru
ekki heldur bundnar Róm og
timum Rómverja. Þær
tvinnast um allar evrópskar
bókmenntir og eru grund-
völlur bókmennta miðalda
og allt fram á okkar tima,
undirstaða, sem evrópu-
menningin spratt af ásamt
grískum menntum.
Höfundinum tekst þaö sem
hann leitast viö að gera, að
færa Róm nær nútimanum
og sýna fram á þau órjúfandi
tengsl sem eru á milli Ev-
rópu og Rómar.
Laugavegur 11
í enn nýrri mynd
Að Laugavegi 11 hefur
meira og minna verið rekin
veitingasala í einhverri
mynd undanfarin ár.
Árið 1936 var fyrst opnuð
veitingasala á þessum stað
sem gekk undir nafninu
White Star. En seinna
ráku athaf namennirnir
Silli og Valdi Adlonbar í
þessu húsi. Um tima var
starfrækt verzlun í hús-
næðinu eða þar til 11. júní
1976 að hjónin Arni Krist-
jánsson og Lára Clausen
þóf u þar veitingasölu undir
nafninu Bixið og seidu
pylsur ís og sælgæti.
Mikil breyting var gerð á Bix-
inu 1978 og 1. mai það ár var opn-
aöur skyndibitastaður, sem seldi
meðal annars hamborgara og
heitar samlokur. Viö aukna sam-
keppni og breytt viöhorf i veit-
ingahúsarekstri var ákveðið að
breyta nú Bixinu þannig að færu
saman skyndibitastaður og þægi-
legur veitingastaður og um leið
að nýta til fullnustu það húsnæöi
sem fyrir hendi er. A hinum nýja
matseðli er að finna kjúklinga- og
fiskrétti sem djupsteiktir eru
undir þrýstingi sem gerir það að
verkum að upprunaleg gæði hrá-
efnisins halda sér fullkomlega.
Einnig verður á boðstólum salat-
bar, sem algengt er aö finna á
veitingahúsum erlendis að ó-
gleymdum Bixborgurum sem
margir Reykvikingar þekkja.
Einnig verður boöið upp á hinar
hefðbundnu heitu samlokur.