Þjóðviljinn - 05.08.1982, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. ágúst 1982
DIOÐVIUINN
Máigagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Hitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan
Olafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Sigurðardóttir.
úmsjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglvsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttý-.
Afgreiðslustjori: Baldur Jónasson
Klaðamenn: Auöur StyrkarsdóUir, Helgi Ölafsson
Maenús H. Gislason, Ölafur Gislason, Óskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttalréttaritari: Viðir Sigurösson.
Ctlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
I.jósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar. Trausti Einarsson.
Auglssingar: Hildur Kagnars, Sigriöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörun Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Sæunn Öladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjóllur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
Útkeyrsla. afgreiðsla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Keykjavik, simi S1J33
Prentun: Blaöaprent hf.
i
Réttlátari skipti
• Krafa um ný skiptakjör var nafnið á grein, sem
Svavar Gestsson, formaður Alþýðubandalagsins
skrifaði hér í Þjóðviljann um síðustu helgi.
• I greininni vekur Svavar m.a. athygli á því, að nú
þegar þjóðarframleiðslan fer minnkandi um sinn, þá
hljóti krafan um réttlátari skiptingu þess sem af lað er
að verða enn sjálfsagðari en fyrr.
• Hvort á t.d. að byrja á því að skerða kaupmátt
tekna almenns launafólks, eða þann verslunargróða,
sem hér hef ur hlaðist upp á undanförnum árum?
• Víst kann svo að fara, ef svartsýnustu spár ganga
eftir, að óhjákvæmilegt verði að skerða eitthvað kjör
flestra þjóðfélagsþegna, svo sem orðið hefur í flest-
um nálægum löndum nú í kreppunni. En þá kröfu
hljótum við að gera til stjórnvalda, að i þeim efnum
verði byrjað á þeim, sem mest haf a borið úr býtum á
undanförnum árum, og að tryggð verði réttlátari
skiptakjör.
Kjallarinn
I | Ágúst Einarsson ;
: Dr. og út- i
S gerðarmaður
• Það er öllum kunnugt, að rekstur helstu greina
sjávarútvegsins hefur gengið erfiðlega að undan-
förnu, og einnig er við meiriháttar vanda að glíma,
bæði hjá hluta iðnaðarins og í landbúnaði. En það
hefur ekki verið léleg afkoma hjá öllum atvinnu-
rekstri á fslandi að undanförnu. Sannleikurinn er sá
að mjög mörg fyrirtæki, sem stunda verslunar-
rekstur, hvers kyns þjónustustarfsemi og þjónustu-
iðnað hafa rakað saman miklum gróða á sfðustu árum
og græða enn á tá og fingri.
• Það liggja enn ekki fyrir opinberar tölur um
af komu verslunarinnar á síðasta ári og það sem af er
þessu ári, en þegar litið er á þær stærðir, sem fyrir
liggja, t.d. breytingar annars vegar á veltu og hins
vegar kostnaði, þá benda ákaflega sterk rök til þess,
að hagnaður verslunarinnar hafi á síðasta ári numið
hundruðum miljóna króna, og góðir fræðimenn á
þessu sviði telja að hagnaður verslunarinnar á síðasta
ári og á fyrri hluta þessa árs hafi a.m.k. numið álíka
upphæðum, og svarar öllu tapinu hjá okkar sjávarút-
vegi á sama tíma. Og eru þá ekki taldar þær fjöl-
mörgu krónur, sem rúlla um neðanjarðarhagkerf ið og
aldrei koma fram!
• Við þetta hljóta menn að staldra, og leita leiða til
þess að ná einhverju af þessu f jármagni svo komist
verði sem næst því að verja kjör almenns launafólks í
landinu og halda hér uppi óskertri samfélagslegri
þjónustu.
• Svavar Gestsson, formaður Alþýðubandalagsins
segir í grein sinni hér í blaðinu um síðustu helgi:
• „Nauðsynlegter að ákveða, hvar skerðing þjóðar-
framleiðslunnar kemur niður. Þar verða menn fyrst
að snúa geiri sínum að versluninni, sem skilað hefur
hundruðum miljóna króna í hagnað á síðustu árum".
Og Svavar bendir á, að ekki sé unnt að gera kröf ur til
láglaunafólks, nema fyrir liggi hvernig tryggja eigi
að verslunin láti nokkuð af sínum stóra hlut til sam-
eiginlegra þarfa.
Svavar segir ennfremur: „Þegar þjóðin stendur
frammi fyrir vandamálum af þeim toga, sem hér er
um að ræða, ber að leggja höfuðáherslu á nokkur
meginatriði:
,,í fyrsta lagi á aukna framleiðsluog framleiðni,
þannig að meira verði til skiptanna.
• I öðru lagi verður að knýja fram margskonar
sparnað í yfirbyggingu þjóðfélagsins og milliliða-
starfsemi, að ekki sé minnst á höfuðatvinnuvegina,
þar sem margt mætti mun betur fara.
• Þegar þetta tvennt hefur verið gert þarf að átta
sig á því sem enn er óleyst, og deilurnar í stjórnmálum
á næstu mánuðum munu snúast um það hvernig þetta
bil verður brúað."
I grein sinni bendir Svavar Gestsson á, að það tjón
sem íslenska þjóðarbúið verði fyrir vegna minnkandi
þorskafla, aflabrests á loðnuveiðum og ekki síst
vegna vaxtaokurstefnu Bandaríkjastjórnar nemi trú-
lega á þessu ári um tveimur miljörðum króna.
• Það gerir um 8.700 krónur á hvert mannsbarn í
landinu, eða um 35.000,- krónur á hverja fjögurra
manna fjölskyldu.
• Það skiptir öllu máli, hvernig þeim byrðum
verður jafnað niður.
k.
>1 Ein af mannvitsbrekkum |
* Alþýöuflokksins, doktor og ■
I’ útgeröarmaöur meö meiru, I
Agúst Einarsson, skrifar I
kjallaragrein i DV 3. þ.m. og I
talar um ábyrgöarleysiö sem ■
I‘ i þvi felst aö enginn skuli I
vera dreginn til ábyrgöar I
fyrir pólitisk mistök og I
t stjórnunarleg hér á landi. En 1
Isamhengiö er skritiö. I
„Skelfilega er þaö merki- I
legt, aö íslendingum hefur I
tekist aö viöhalda fullkomnu •
Iþjóöfélagi”.
„Hér skortir ekkert, sem I
annars staöar tiökast. Lifs- I
t kjör almennings eru einnig. i
Imun betri á Islandi en i I
nálægum löndum. Undir- I
ritaöur hefur aldrei botnaö i I
, þessu, en finnst þaö jafn- ■
Isjálfsagt og öörum lands- I
mönnum.”
Og er þó bæöi doktor og út- I
, geröarmaöur. •
| Hvers eiga þeir
j að gjalda?
Og samt hefur hann þaö á
■ hornum sér aö „gjörsamlega
• óhæfir menn” eins og Stein-
Igrimur Hermannsson, Geir
Hallgrimsson og Hjörleifur
Guttormsson sitji áfram aö
" sinum völdum. Er þaö ekki
I* sjálfsagt úr þvi aö þeir hafa
átt sinn þátt i að koma hér á
og „viðhalda fullkomnu
þjóðfélagi?”
IAgúst Einarsson telur aö
sjálfsagt heföi veriö að út-
varpsráð og útvarpsstjóri
segöu af sér fyrir þá sök aö
I' hafa klúörað sýningum frá
Heimsmeistarakeppninni á
Spáni. Meta eigi menn mis-
kunnarlaust eftir verkum
I’ sinum og láta þá taka pok-
ann sinn eins og slæma skip-
stjóra, ef þeir standa sig
ekkki.
I
| Fordæmi krata
• Þetta geröu kratar þegar
Iþeir i „bróöerni” skiptu um
formann. Kjartan kom i staö
Benedikts. Og enginn veit
• hvaö átt hefur fyrr en misst
Ihefur. Þaö eru einmitt þau
reynsluvisindi sem skapa
tregöu meöal almennings aö
■ skipta um flokka og menn i
Ibráöræöi. Ekki er alveg vist
aö þeir sem koma i staöinn
séu skárri en þeir sem fyrir
• eru. Hitt er rétt hjá dr. út-
Igeröarmanni aö sjálfsagt
væri pólitiska andrúmsloftiö
skárra á Islandi ef menn
■ stæöu fastar á meiningu
Isinni og væru svo vandir aö
viröingu sinni aö þeir segöu
af sér ef þeim verður á i ■
• messunni. i
klippt
Mikil umsvif
I álagningarskrá Reykjavikur
1982 eru fastir liðir eins og
venjulega nema hvaö aö i hóp
þeirra lögaðila sem greiða hæst
heildargjöld bætist nú Videósón
h.f., sem er meö hærri gjöld en
Flugleiðir, Ollufélagiö og Hag-
kaup, og er meö næsthæsta
tekjuskatt fyrirtækja i Reykja-
vik. Flest bendir til þess aö
áætlaö sé á Videósón h.f. og
skattálagningin gæti breyst eft-
ir kæru. Samt sem áöur er þessi
álagning visbending um hve
mikil umsvif þeirra fyrirtækja
eru orðin sem leigja út mynd-
bönd og veita myndaþjónustu i
lokuöum videó-kerfum
Klám og
krókaleiðir
Helgarpósturinn getur I siö-
asta blaöi þeirra umsvifa videó-
leiganna sem felast i útleigu
klámmynda og ofbeldis- og
hryllingsmynda. Niöurstaðan er
sú aö töluvert framboö er af
svokölluöum „ljósbláum ”
myndum, en vilji menn „blátt”
eöa „dökkblátt” þurfi menn aö
fara krókaleiöir og komast I
fastan kunningsskap á leigu-
stööunum.
Einnig kemur fram aö með
dæmi um „djarfar” myndir
sem kvikmyndahúsin i Reykja-
vik bjóöa nú uppá samkvæmt
auglýsingum. „Draugahúsiö”,
„t greipum óttans” „Ameriskur
varúlfur I London” eru aftur á
móti dæmigeröar fyrir hryll-
ingsbylgjuna i bió.
Mállaus
kynslóð?
Og þegar hér er komiö sögu er
við hæfi aö vitna i DV sem hefur
eftir sænskum f jölmiölafræöingi
aö „mállaus kynslóö videó-
barna ógni lýðræðinu, og 84%
sænskra barna hafi aðgang að
videói og langflest hafi horft á
hryllings- og klámmyndir”. Og
erum viö þá komin langt frá
ömmusögum og visnakveri.
Kenning Jonas Wall fjöl-
miölafræöings viö háskólann I
Stokkhólmi er sú aö upplýsingar
séu nú orönar aö uppboösvöru á
markaöi og hellist yfir fólk
þannig að þaö „drukknar” I
flóöinu. Markmiö fjölmiöla sem
áöur var aö miöla þekkingu og
auka skilning sé nú aö veita af-
þreyingu og gefa fólki þaö sem
þaö vill.
„En nú þegar heimurinn
veröur sifellt flóknari, meira
ógnvekjandi og óskiljaulegri þá
eru lesendurnir, áhorfendurnir
eöa hlustendurnir einnig yfir-
Mállaus kynslóð video-
bama ógnar lýðræðinu
Utlond
Utlönd
kláminu, hryllingnum og of-
beldinu er nánast ekkert eftirlit
og sjálfsagt illmögulegt aö
koma þviá, og ekki ljóst eftir
hvaða mælikvöröum ætti aö
fara viö boö og bönn.
Bylgja í bíó
Sé hinsvegar litið á auglýsing-
ar kvikmyndahúsanna fáum við
annan mælikvaröa á hversu
mikil umsvif videóleiganna I
kiámi, hryllingi og ofbeldi eru
oröið. Ekki er annað aö sjá en aö
kvikmyndahúsin hafi taliö sér
nauösynlegt aö auka framboö af
„ljósbláum” og „bláum”
myndum til þess aö standast
samkeppnina frá videóleigun-
um. Og ætli þaö sé ekki lika rétt
aö framboö af hryllingsmynd-
um hafi aukist. Þarna ræöur ef-
laust aö nokkru mikiö úrval af
slikum myndum á alþjóölegum
kvikmyndamarkaöi, en fram-
hjá þvi hafa isl. kvik-
myndahúsaeigendur aö veru-
legu leyti sneytt þar til nú aö
samkeppnin frá myndbanda-
leigum og videókerfum knýr
fram breytingar á vali mynda i
kvikmyndahúsunum.
„Atvinnumaöur i ástum”,
„Erotica”, „Kisulóra”, „Gleöi
næturinnar”, „Snarfari”,
„Pikuskrækir” eru nokkur
gefnir. Þeir drukkna i upplýs-
ingum, sem eru slitrur af oröum
og myndum án merkingar og
samhengis”.
Það eru fyrst og fremst tán-
ingarnir sem veröa fórn-
afarlömbin þeir sem eiga að
halda út i heiminn og reyna aö
skílja hann. Þeir horfa á videó
til aö komast burt frá þvi sem
þeir eru hræddir við. Þeir hafa
misst trúna á möguleika sina til
aö skilja og hafa áhrif. Hvert
sem þeir snúa sér sjá þeir ógnun
og dauða og samt sem áöur geta
þeir ekkert gert til aö breyta
þvi.
Flótti frá líflnu
Svo þeir stinga höföinu i sand-
inn og kæfa þannig hræöslu sina
og skilningsleysi i ofbeldis- og
hryllingsmyndum sem þurfa aö
vera nægilega svæsnar til þess
aö „yfirbjóöa” hinn raunveru-
lega heim. Videóiö kemur á sinn
hátt i staöinn fyrir lifiö. Það á i
senn aö leysa lifiö af hólmi og
vera vörn gegn þvi” segir Jonas
Wall.
Og hann talar um að ólæsi,
skilningsleysi á allar aöstæöur
og vonleysi sem fjölmiölabylt-
ingin ýti undir geti oröiö gróör-
arstia fyrir þau öfl sem vega
vilja aö lýöræöinu. —e.k.h.
09 skorfð