Þjóðviljinn - 05.08.1982, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. ágúst 1982
KlappargerOi i Eiðaþinghá endurreist i Arbæjarsafni.
Klappargerði
endurborið
Það munar um það þegar kvenfólkið tekur tii hendinni.
Sveinn Einarsson heitir hann,
fyrrum bóndi austur i Fellum, nú
búsettur i Egilsstaðakauptúni og
er um þessar mundir að byggja
torfbæ á umráöasvæði Arbæjar-
safns. Svona athafnasemi getur
maður ekki látið fram hjá sér
fara nú i húsnæðiseklunni, og þvi
brugðum við Einar Ijósmyndari
okkur uppeftir til að heilsa upp á
Svein og handaverk hans.
Við spurðum Svein fyrst að þvi
hver hefði átt hugmyndina að
þessari sérkennilegu byggingar-
starfsemi á Árbæjartúninu.
— Hana átti ég nú, segir
Sveinn. Torfbæirnir eru að
hverfa. Eftir standa örfáir stór-
bæir, sem hugmyndin er að halda
við sem sýnishorni af fornum
byggingastil. En þau geyma að-
eins hluta af sögunni. Kotbæirnir
allir liggja óbættir hjá garði. Og
þeir voru miklu fleiri. Einu höf-
uðbóli fylgdu gjarnan margar
hjáleigur. Og þar var nú húsa-
kosturinn heldur með öðrum svip.
Þetta er eins og i mannkynssög-
unni. Nöfn kónga, keisara og
hershöfðingja geymast á spjöld-
um sögunnar en almúgans er að
engu getið. Þessvegna datt mér i
hug að byggja kotbæ. En hann
varö að vera einhvers staðar þar,
semumhannyrði hirt. Og þá datt
mér Arbærinn i hug.
1 fyrra sumar var ég uppi á
Kjalarnesi að kenna veggja-
hleðslu. Þar hlóðum við stóran
hring, liklega 12 m. i þvermál og
1,90 á hæð. Þetta var einskonar
æfinga- og kennsluverkefni.
„Nemendur” minir frá i fyrra
hvöttu mig til bæjarbyggingar-
innar og hér er allt unnið i sjálf-
boðavinnu. Og kvenfólk tekur
engu siður þátt i þessu en karl-
menn.
— Hvað er þessi bær stór og
hvernig er húsaskipan?
— Og þetta er nú ekkert stór-
hýsi. Þau fyrirfundust ekki á kot-
býlunum. Innanmál bæjarins er
svona 24 ferm. en utanmálið
kannski 70 ferm. Veggirnir voru
ansi þykkir á þessum bæjum.
Nú, ef við göngum svo um bæ-
inn þá eru það fyrst bæjardyrnar
og þar er einskonar krókur, sem
ætlaður var fyrir hest. 'Siðan er
gengið inn i baðstofuna, sem er
með litlum fjögura rúðna glugga
á framstafi. Litið borð er undir
glugga og einn stóll. Tvö rúm-
stæði eru sitt undir hvorri hlið en
breidd baðstofunnar ekki meiri
en svo, að sitji menn sinn á hvoru
rúmi reka þeir saman hnén. Úr
bæjardyrum er og gengið til eld-
húss og búrs, sem eru að baki
baðstofunnar. Engin spýta er i
þakinu. Þegar vegghæðinni er
náð eru þökin hlaðin saman með
jöfnum halla, þannig aö þau mæt-
ast i mæninum og styður hver
hnaus að öðrum.
— Hefurðu I huga einhverja
sérstaka fyrirmynd að þessum
bæ?
— Já, fyrirmyndin er bærinn i
Klappargerði i Eiðaþinghá. Það
var i rauninni sfðasta kotbýlið á
þessum slóðum. Það hefur senni-
lega verið byggt nokkuð fyrir
aldamótin af hjónum eða hjóna-
leysum, sem hétu Túnis og Sigur-
laug. Þau munu nú sjálfsagt ekki
hafa átt margra kosta völ en þau
þurftu að lifa samt og þvi byggðu
þau Klappargerði.
— Hefuröu lengi stundað svona
vinnu, Sveinn?
— Já, kannski má segja að ég
hafi gert það alla mina ævi. A
meðan ég var við búskap byggði
ég min útihús úr torfi og grjóti og
þau dugðu vel. Og siðan ég hætti
að búa hef ég haft nóg að gera við
þessa „iðn”. Okkur fækkar óðum
þessum eldri mönnum, sem
kunna þetta verklag en mér finnst
ánægjulegt að vera þess var hve
margt ungt fólk hefur áhuga á að
læra þessa gömlu „byggingar-
list”.
Og slik sýndist okkur Einari at-
hafnasemi Sveins og samstarfs-
manna hans að naumast muni á
löngu liða þar til Klappargerði i
Eiðaþinghá veröi endurborið i
Arbæ.
— mhg.
Sveinn Einarsson kann handtökin við hleðslu torfbæja.