Þjóðviljinn - 02.11.1982, Side 10

14 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Þriðjudagur 2. nóvember 1982
Uppskipunarhöfn og nýja
fiskimjölsverksmiðja
Síldarvinnslunnar fremst á
myndinni. Lengra til vinstri sér á
frystihúsið.
Lúðvík Jósepsson
Istjórnarformaður
ISamvinnufélags
Útgerðarmanna
í Neskaupstað
í 36 ár.
Jóhannes Stefánsson
fyrrum framkvæmda-
stjóri SÚN í tæp 30 ár
og formaður
afmælisnefndar.
Sameignarstefna í hálfa öld
1982 er stórt afmælisár í atvinnusögu Norðfirðinga.
Samvinnufélag útgerðarmanna í Neskaupstað, SÚN á
50 ára afmæli, Dráttarbrautin h/f er 40 ára, Olíusamlag
útvegsmanna 35 ára og 20 ár eru liðin frá því eitt
stærsta atvinnufyrirtæki á íslandi tóktil starfa,
Síldarvinnslan í Neskaupstað.
Norðfirðingar hafa því ærna ástæðu til að fagna
merkum áfanga sem þeir og gerðu með
hátíðarsamkomu í Egilsbúð á dögunum.
Samvinnufélag útgerðarmanna
SÚN er grunneining í öllu atvinnu-
lífi í Neskaupstað. Félagið á 60% í
síldarvinnslunni, beitti sér ásamt
öðrum fyrir stofnun Dráttar-
brautarinnar á sínum tíma, og rek-
ur Olíusamlag útvegsmanna.
Jóhann Stefánsson var fram-
kvæmdastjóri SÚN í tæp 30 ár eða
frá árinu 1953 fram til s íðasta árs,
en Kristinn Jóhannesson forseti
bæjarstjórnar tók við starfi hans.
Lúðvík Jósepsson hefur verið
stjórnarformaður SÚN frá því árið
1946 eða í 36 ár. Þeir fóstbræður
Lúðvík og Jóhannes hafa því sterk-
ar taugar til þessa samvinnufélags
sem hefur vaxið og dafnað undir
styrkri stjórn þeirra og annarra
ágætra Norðfirðinga á umliðnum
áratugum svo að í dag og um
langan tíma þykir SÚN og síldar-
vinnslan á Neskaupstað vera dæmi
um eitt traustasta og best rekna
fyrirtæki sinnar tegundar í landinu.
Fyrirtæki sem er í sameign fólksins
í þágu fólksins og hefur öðru frem-
ur stuðlað að þeirri uppbyggingu
og atvinnuöryggi sem löngum hef-
ur einkennt Neskaupstað.
Auðurinn ekki
fluttur burt
Upphafið að stofnun SÚN verð-
ur rakið hér á öðrum stað, en í
hátíðarræðu sem Jóhannes Stef-
ánsson formaður afmælisnefndar
flutti á hátíðinni í Egilsbúð, rakti
hann m.a. þróunarsögu félagsins
og þá uppbyggingu í atvinnulífi
staðarins sem félagið stóð fyrir. Jó-
hannes benti á, að það sem skipti
einna mestu væri að hagnaður síld-
aráranna var aldrei fluttur úr bæn-
um eins og gerðist víða um land,
heldur varð hann eftir til hagsbóta
fyrir bæjarbúa, enda framleiðsluf-
yrirtækin í eigu bæjarbúa, en ekki
einstaklinga. Eins hefði skipt
miklu að mikill einhugur hefði ætíð
ríkt innan stjórnar félagsins um þá
miklu atvinnuuppbyggingu sem átt
hefur sér stað í Neskaupstað á um-
liðnum áratugum.
„Við eigum stofnendum þessa
félags mikið að þakka“, sagði Jó-
hannes. „Þeir voru hugsjónarmenn
sem höfðu þor og framsýni til að
varða leiðina. Síðustu 50 ár hefur
þessi félagsskapur verið treystur og
ég á honum þá von að hann eflist í
framtíðinni með upphafleg mar-
kmið í huga.“
Hörð andstaða
eignamanna
og bankavalds
Lúðvík Jósepsson rakti í upphafi
hátíðarræðu sinnar lauslega til-
drögin að stofnun SÚN og benti
mönnum á að andstaðan gegn fé-
laginu hafi í upphafi verið mikil. Sú
andstaða hefði ekki einungis kom-
ið frá gömlu stórverslununum sem
áður réðu öllu um inn- og útflutn-
ing, rekstur og sölu á staðnum,
heldur líka frá heildsölum í
Reykjavík sem félagið varð að eiga
viðskipti við og einnig hjá banka-
valdi þess tíma.
„En Samvinnufélagið stóð af sér
erfiðleikana og hélt áfram að
dafna. Þegar fram í sótti breyttist
rekstur Samvinnufélagsins í veru-
legum efnum. Nýir tímar kölluðu á
breytt form, á aukin umsvif, á
áhættumeiri rekstur og á rekstur
sem hafði almennari þýðingu en
fyrir félagsmenn eingöngu."
Lúðvík minnti á þann ágreining
sem kom upp þegar nokkrir félags-
menn í SÚN vildu að síldarverk-
smiðjan sem félagið stóð fyrir
stofnun hlutafélags um, yrði sér-
eign útgerðarmanna, en ekki eign
Samvinnufélagsins. Þeir vildu að
arðurinn af rekstrinum yrði þeirra
en ekki félagsins. Hið félagslega
Lárus Sveinsson
lék á trompct
á hátíöarsamkomunni
við undirleik
GuSna Guðmundssonar.
sjónarmið varð ofaná og SÚN varð
aðal- og meirihluta eignaraðili í
Síldarvinnslunni.
Hver er
árangurinn?
En hver er árangurinn eftir 50
ára starf og hvaða gildi hefur SÚN
nú fyrir atvinnulífið í bænum?,
spurði Lúðvík.
Hann benti samkomugestum á,
að Síldarvinnslan sem er langsam-
lega stærsta atvinnufyrirtækið í
Neskaupstað er eitt af stærstu fyrir-
tækjum landsins, miðað við veltu
og mannafla.
Síldarvinnslan á 5 stór fiskiskip,
mikið frystihús og vinnur nú að því
að koma upp nýju frystihúsi auk
þess sem það rekur saltfiskverkun-
arstöð, mikla skreiðarverkun og
saltar nú síld á eigin vegum í meira
mæli en aðrir á Islandi.
30 Álverksmiðjur
„Það er ekki auðvelt að átta sig á
hve gífurlega stórt atvinnufyrirtæki
Síldarvinnslan er, miðað við þann
vinnumarkað sem hér er í Nesk-
aupstað. Ef Reykjavík hefði eitt
atvinnufyrirtæki, sem væri hlut-
fallslega jafnstórt og Síldar-
vinnslan er hér í Neskaupstað, þá
þyrfti það Reykjavíkurfyrirtæki að
hafa í þjónustu sinni um 20.000
starfsmenn á fullu árskaupi, og það
á góðu kaupi. Slíkt fyrirtæki myndi
jafngilda miðað við vinnuafl, um
30 álverksmiðjum eins og Álverinu
í Straumsvík."
Lúðvík minnti á hversu ómetan-
lega þýðingu fyrirtækið hefði fyrir
allan rekstur í bæjarféiaginu. Bæði
almennar húsbyggingar, rekstur
fjölmargra þjónustufyrirtækja og
Fróðleg sögusýning í máli og
myndum var opnuð í Egilsbúð í
Tilefni hátíðarsamkomunnar. Þau
Una Þrúður Helgadóttir og Smári
Geirsson kennarar sáu um gerð
hennar. - Myndir - lg.
síðast en ekki síst rekstur bæjarfé -
lagsins sjálfs. Á síðasta ári numu
heildar launagreiðslur fyrirtækisins
um 60 miljónum kr. eða sem nam
150 þús. króna meðaltals árs-
launum 400 starfsmanna.
Allir
Norðfirðingar
eiga SÚN
„Vegna forgöngu þeirra, sem
fyrir 50 árum ruddu brautina og
stofnuðu SÚN og vegna framsýni
þeirra sem stjórnað hafa félaginu á
liðnum 50 árum, eigum við
Norðfirðingar nú, góðan skipastól
og góðar atvinnustofnanir, og bú-
um við traustari og betra atvinnulíf
en flestir aðrir á sambæriiegum
stöðum. Okkar atvinnutæki eru í
sameign. I rauninni er það svo að
allir Norðfirðingar, að við öll
eigum SÚN og öll dótturfélög þess.
Þegar sú stefna var valin að Sam-
vinnufélagið gerðist virkur aðili í
uppbyggingu atvinnufyrirtækja í
bænum og tæki að sér beinan rekst-
ur, var sameignarstefnan valin.
Enginn útgerðarmaður, enginn
félagsmaður í SÚN getur tekið sinn
hluta út úr sameigninni og farið
með hann, en þeir geta allir notið
eignanna og rekstursins og það
geta og gera allir bæjarbúar,“ sagði
Lúðvík Jósepsson.
->g-