Þjóðviljinn - 20.01.1983, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN F’immtudagur 20. janúar 1983
Steinþór (Þorsteinn Gunnarsson) og Salka (Guðrún S. Gísladóttir).
Salka Valka
aftur eftir
hálfs árs hlé
Á fimmtudagskvöidið hefjast að
nýju sýningar hjá Leikfélagi
Reykjavíkur á Sölku Völku eftir
Iialldór Laxness eftir hálfs árs hlé.
Sýningin var frumsýnd á miðju síð-
asta leikári í tilefni áttræðisafmælis
höfundar og var sýnd 40 sinnum
fyrir troðfullu húsi og var síðan
boðið á alþjóðlegu leiklistarhátíð-
ina. Leikhús þjóðanna, sem
haldin var í Búlgaríu í sumar. Var
sýnt þar tvívegis og góður rómur
gerður að sýningunni. Ástæðan
fyrir því, að ekki hefur verið hægt
að hefja sýningar fyrr, voru forföll í
leikhópnum, en nú hefjast sem sé
sýningar að nýju,
Eins og kunnugt er, hefur sagan
um Sölku Völku verið ein ástsæl-
asta bók Nóbelskáldsins. Höfund-
ur leikgerðarinnar eru Þorsteinn
Gunnarsson og Stefán Baldursson,
sem jafnframt er leikstjóri. Lýs-
ingu annast Daníel Williamsson,
tónlist er eftir Áskel Másson og
leikmynd og búninga gerir Þórunn
S. Þorgrímsdóttir og hefur hvort-
tveggja vakið sérstaka athygli.
Með stærstu hlutverk fara Guð-
rún Gísladóttir (Salka), Margrét
Helga Jóhannsdóttir (Sigurlína),
Jóhann Sigurðarson (Arnaldur)
Þorsteinn Gunnarsson (Steinþór)
og Jón Sigurbjörnsson (Bogesen)
en alls koma 16 leikarar fram í sýn-
ingunni í hartnær 30 hlutverkum.
Hlutverkaskipan er óbreytt frá því
í fyrra, en örlitlar styttingar hafa
verið gerðar á sýningunni.
Sýningin hlaut á sínunr tíma
ágætar umsagnir leikgagnrýnenda,
sem sögðu meðal annars:
„Heilsteypt, markvisst sviðsverk."
„Leikfélagsmenn hafa vandað sig
mjög í sviðsetningu Sölku og fágað
hvert atriði svo unun og virðingu
vekur.“ Þá var mikið lof borið á
leikarana, ekki síst aðalleikkon-
urnar tvær: „Guðrún vinnur glæsi-
legan leiksigur í hlutverki sínu...“
„Leikur Margrétar Helgu er í einu
orði sagt hetjulegur“.
Sem fyrr segir er fyrsta sýningin
á fimmtudagskvöld og sú næsta á
sunnudagskvöld.
tvw Æskilegast væri, að bœði heilsu
gæslulœknar og barnalæknar
*** gerðu sér grein fyrir því,
að beggja er þörf, ef farsœllega
á að verða staðið
að heilsugœslumálum á Islandi.
Hverjir eiga
að stunda
heilsugœslu?
Fyrir nokkru barst mér í hend-
ur grein Ólafs Mixa læknis, sem
birtist í Morgunblaðinu þ. 7/12 sl.
Þar varpar hann fram spurning-
unni: Hver á að stunda heilsu-
gæzlu?
Svarið kemur ekki beint fram í
greininni, en af henni má þóengu
að síður skilja, að það eigi að vera
heilsugæzlulæknar. Þetta virðist
ákaflega eðlileg niðurstaða, og
ættu flestir að vera henni sam-
mála. Það sem menn greinir á'um
er, hvort aðrir sérfræðingar eigi
einníg að fá að leggja eitthvað til
málanna.
Það er ekki óeðlilegt, að skoð-
anir manna séu skiptar í þessu
efni, ekki minnst innan hinna
ýmsu sérgreina læknisfræðinnar,
þar sem bakgrunnur manna er
mjög mism.unandi og oft gengið
út frá ólíkum forsendum. Islensk-
ir sérfræðingar eru menntaðir í
mörgum ólíkum löndum og vita
oft lítið um menntun hvors ann-
ars. Þetta elur á tortryggni, sem
þó oftast er óréttmæt. Það hrygg-
ilega við þessa umræðu er, að hún
hefur fyrst komizt í hámæli nú,
þegar offjölgun fer að verða til-
finnanleg í læknastétt. Illar tung-
ur gætu spurt, hvort menn beri
meira í brjósti hagsmuni
neytenda eða veitenda í þessu
máli. Mér er Ijós þessi hætta, en
get samt ekki látið hjá iíða að fara
fáeinum orðum um nokkur atriði
í grein Ólafs. Gildir það eingöngu
þann hluta hennar, sem snertir
áhugasvið mitt, heilsugæzlu
barna.
Ekki hœgt að
taka alvarlega
Ólafur vitnar í „Guðrúnu" úr
Velvakanda Morgunblaðsins,
sem mjög óttast afleiðingar þess,
að heilsugæzlulæknar fari að sjá
um ungbarnavernd. í framhaldi
af þessu spinnur hann á þráðinn
og er að lokum kominn með
hjartasérfræðing á heilsugæzlu-
stöðina til þess að mæla blóð-
þrýsting. Svona röksemdarfærslu
er varla hægt að taka alvarlega,
enda tel ég víst, að Ólafur hafi
skrifað þetta mest til þess að
skemmta sjálfum sér og ef til vill
öðrum. Ég held, að ástæðulaust
sé að óttast, að sjúklingnum verði
skipt á milli ýmissa sérfræðinga
meir en þörf krefur, felstir gera
sér grein fyrir því, að slíkt er ó-
heppilegt.
Börn eru ekki smávax-
ið fullorðið fólk
í grein sinni deilir Ólafur sér-
menntuðum læknum í tvo hópa.
Annars vegar eru nýmenntaðir
heilsugæzlulæknar og gamli góði
heimilislæknirinn (G.g.h.), en
hins vegar þrengra-sviðs-
Börn eru ekki smávaxnar fullorðnar manneskjur og sérþekking á barnalækningum þarf því að vera til staðar
á heilsugæslustöðvum og sjúkrahúsum.
sérfræðingur (þ.s.s). Samkvæmt
þessu tilheyra barnttlæknar
þ.s.s., en mér er mikið í mun að
gera greinarmun á þessu tvennu.
Barnalæknirinn hefur fengið
breiða og almenna menntun í
sjúkdómum, heilbrigði og þroska
barna frá fæðingu og fram yfir
kynþroskaaldur. Hann hefur
jafnframt þekkingu á mörgum
þeim vandamálum, sem upp geta
komið í fjölskylduna og valdið erf-
iðleikum og jafnvel sjúkdóms-
einkennum hjá börnunr. Hann
hefur einnig innsýn í atvinnulífið,
þar sem hann þarf að vera reiðu-
búinn að veita unglingum með
ýmsa kvilla ráðgjöf varðandi
atvinnuval. Ég vií þess vegna
halda því fram, að barnalæknir-
Birgir
Jakobsson
skrifar
inn hafi „heildræna heilbrigðis-
umsjón með einstaklingum og
fiölskyldum" svo notuð séu orð
Ólafssjálfs. Munurinnereftilvill
sá, að þessi heildræna heilbrigðis-
umsjón miðast hjá barnalæknin-
um fyrst og fremst við þarfir
barna, þar sem hún hjá flestum
heilsugæzlulæknum gengur út frá
sjónarmiðum fullorðinna. Það er
nefnilega svo, að börn eru ekki
smávaxið fullorðið fólk.
Barnalœknar og
heilsugœslulœknar
þurfa að vinna saman
Nú vil ég á engan hátt gera lítið
úr heilsugæzlulæknum, sem ég
þvert á móti met mikils og tel
stórt spor fram á við í
heilbrigðismálum þjóðarinnar.
Eins og menntun þeirra er háttað
í dag a.m.k. í Svíþjóð, er þó engin
trygging fyrir því, að þeir hafi
nægjaníega þekkingu í barna-
lækningum. Það er heldur engin
trygging fyrir því, að heilsugæzlu-
læknir á heilsugæzlustöð hafi
nokkurn sérstakan áhuga fyrir
barnalækningum, nokkuö sem
ekki þarf að efast um hjá barna-
læknum. Vitaskuld ætti heilsu-
gæzlulæknir, sem hefur lagt sig
eftir aukinni þekkingu í barna-
lækningum, væntanlega af
áhuga, að geta sinnt heilsugæzlu
barna á viðunandi hátt. Það rétt-
lætir þó engan veginn, að heilum
hópi sérfræðinga á sviði heilsu-
gæzlu barna sé haldið utan við
heilsugæzlustöðvarnar.
Það er vandséð, hvaða árangur
næst í umræðu, þegar menn saka
hvorn annan unr atvinnuróg eða
nota önnur stór orð. Æskilegast
væri, að bæði heilsugæzlulæknar
og varnalæknar gerðu sér grein
fyrir því, að beggja er þörf, ef
farsællega á að verða staðið að
heilsugæzlumálum á Islandi. Að
þessari niðurstöðu hafa Svíar
komizt eftir áralanga umræðu,
sem oftast hefur verið málefna-
legri en sú umræða, sém fram
hefur farið á íslandi urn þetta mál
hingað til.
Birgir Jakobsson hefur síðast-
liðin rúin fjögur ár verið við
framhaldsnám í barnalækning-
uin í Svíþjóð og býr í Eskilstuna.