Þjóðviljinn - 06.05.1983, Blaðsíða 5

Föstudagur 6. maí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Nýting vindorku
Á síðasta áratug hefur tölu-
verður skriður komist á rannsókn-
ir á nýtingu vindorku, einkum til
raforkuframleiðslu. Reyndar hafa
verið myllur af ýmsum gerðum,
sem skipta má þó í tvo megin
flokka. Annarsvegar þær, sem
framleiða svonefnt gæðarafmagn
og eru tíðast tengdar beint við
dreifikerfi rafveitna. Hinsvegar
myllur með frumstæðari stýribún-
að, er framleiða orku, sem aðallega
er notuð til hitunar, oftast með því
að hita vatnið.
Ein leið til að breyta vindorku í
varma er notkun á svonefndri
vatnsbremsu. Tilraunir með hana
hafa verið gerðar hér á landi, bæði í
Kárdalstungu í Vatnsdal, þar sem
reist var mylla fyrir vatnsbremsu
veturinn 1979-1980, og í Grímsey,
en þar fór myllan í gang í septemb-
erbyrjun 1982.
Örn Helgason hjá Raunvísind-
astofnun, sem fengist hefur við
þessar tilraunir, segir ýmsa ágalla
hafa komið í ljós en unnið sé að
úrbótum. Ýmsar ástæður gera það
hinsvegar að verkum „að ennþá
hafa ekki fengist haldbærar lang-
tímakeyrslur til að meta hag-
kvæmni þessarar orkuöflunar",
segirÖrn ennfremur. Skammtíma-
keyrslur hafi á hinn bóginn sýnt að
hægt sé að breyta vindorku í varma
með háum nýtnistaðli. Unnt sé
einnig að stýra spaðanum að.veru-
legu leyti með vatnsbremsunni
einni en þó ekki fullreynt hvort sú
stýring er alveg nægjanleg.
„Tæknilega sjást engin óleysanleg
vandamál... en of snemmt er að
« segja til um hver stofn- og reksturs-
kostnaður verður á mannvirki sem
þessu", segir Örn. Og bætir því við,
að menn skyldu vera við því búnir,
að nýting vindorku í verulegum
mæli verði talsvert kostnaðarsöm
og tæknilega flókin. -mhg
Skógræktarfélag Reykjavíkur
Aflar fjár með
skuldabréfasölu
Afborganir inntar af hendi í plöntum
Skógræktarfélag Reykjavíkur
var athafnasamt á sl. ári sem
endranær. Samkvæmt upplýsing-
um, sem fram komu á nýafstöðnum
aðalfundi þess voru hclstu fram-
kvæmdir félagsins þessar:
Sáð var 20 tegundum trjáá og
runna í um 450 ferm. og stungið var
um 150 þús. græðlingum. Félagið
hafði, sem áður, umsjón með
gróðursetningu í Öskjuhlíð, í Ell-
iðaárhólmum, í Breiðholti, við
Reynisvatn og í Heiðmörk. Voru
Karls
Marx
minnst
Annað hefti'Tímrits Máls og
menningar 1983 er komið út. For-
síðumyndin er af sjálfum Karli
Marx og aðalefni heftisins eru fjór-
ar greinar um eða út frá kenningum
hans, í tilefni af því að 100 ár eru
liðin frá dauða hans. Pétur Gunn-
arsson skrifar um ríkiskenningu
Marx, Svanur Kristjánsson um
hugmyndir hans um lýðræði og
sósíalisma, Auður Styrkársdóttir
skrifar um mismunandi kenningar í
ritum Marx um það hvernig stéttar-
vitund skapast og Halldór Guð-
mundsson skrifar um marxisma og
bókmenntafræði.
Meginefni síðasta heftis var víg-
búnaður og friðáruniræða, og í
gróðursettar um 140 þús. plöntur á
þessum stöðum.
Þá var unnið að vegaviðhaldi,
gerð gangstíga og viðhaldi
girðinga, einkum í Heiðmörk.
Vegakerfið þar er um 25 km og er
þörf verulegs átaks í viðhaldi þess.
Heiðmerkurgirðingin er einnig af-
ar viðhaldsfrek, liggur undir veru-
legu álagi frá þéttbýlinu og verður
oft fyrir miklum skemmdum. Um-
sjónarmaður Heiðmerkur og veiði-
vörður býr á EUiðavatni.
framhaldi af því skrifar Vésteinn
Lúðvíksson ádrepuna Kjarnork-
umenning um hin sérstöku menn-
ingareinkenni sem tortímingar-
hættan elur af sér. Í síðasta hefti
birtist líka gagnrýni eftir Helgu
Kress um ritið Icelandic Writing
To-day sem Sigurður A. Magnús-
son tók saman.
í þessu nýja hefti svarar Sigurður
gagnrýni Helgu í greininni Helga
Krcss og kynning bókmennta er-
lendis. Porsteinn Vilhjálmsson á
grein um Hugmyndafræði vísind-
anna, sem fjallar um þróun hug-
mynda um vísindi gegnum aldir-
nar. Sú grein var unnin beint á
tölvu en ekki sett í prentsmiðju
eins og venja er, og Páll Theódórs-
son skrifar um þá tækni í greininni
Ritvinnsla ineð tölvum. Úlfar
Bragason á greinina Tvö rit um
bókmenntasamanburð og fjallar
þar um Rætur íslandsklukkunnar
eftir Eirík Jónson og Úr hugmynd-
aheimi Hrafnkels sögu og Grettlu
eftir Hermann Pálsson.
Félagið hófst handa um fram-
kvæmdir á landi sínu á Reynivöll-
um í Kjós. Lagðar voru girðingar,
grafnir skurðir og settur upp vinnu-
skáli. Ætlunin er að hefja þar
gróðursetningu í vor.
Talsvert fræðslustarf er jafnan
unnið á vegum félagsins, veitt ráð-
gjöf um val og meðferð trjáteg-
unda, haldnir fræðslufundir, gefið
út félagsritið Skógurinn og nú í
haust kom út bókin Tré og runnar á
íslandi, að frumkvæði félagsins.
Plöntuframleiðslan í Fossvogi
eykst ár frá ári. Er nú eitt helsta
verkefnið að reisa nýtt og vandað
gróðurhús í gróðrarstöðinni þar,
en fjármagn skortir í bili. Af því
tilefni var samþykkt tillaga á aðal-
fundinum þess efnis, að Skógrækt-
arfélagið gefi út skuldabréf, er
nemi alls 1 milj. kr., eitt þús. kr.
Það er hinsvegar nýmæli, að af-
borganir verða inntar af hendi í
plöntum.
Í Skógræktarfélagi Reykjavíkur
eru nú urn 1300 manns. Starfsmenn
þess eru 12-14 allt árið og 50-60 að
auki á sumrin. Stjórn félagsins
skipa: Jón Birgir Jónsson, yfirverk-
fræðingur, formaður, Þorvaldur S.
Þorvaidsson, arkitekt, ritari, Björn
Ófeigsson, heildsali, gjaldkeri, og
meðstjórnendur eru Lárus Bl.
Guðmundsson, bóksali og Bjarni
K. Bjarnason, borgardómari. Var-
amenn eru: Þórður Þ. Þorbjarnar-
son, borgarverkfræðingur, Reynir
Vilhjálmsson, landslagsarkitekt og
Kjartan Sveinsson, raffræðingur.
Framkvæmdastjóri er Viihjálmur
Sigtryggsson. -mhg
Siumut myndar minnihlutastjóm:
Vínstiistjóm
er áiram
á Grænlandí
Siumut, sá fiokkur grænlenskur,
sem hafði farið með landstjórn í
krafti hreins meirihluta á þingi,
hefur nú myndað sex manna
minnihlutastjórn undir forystu
Jonatans Motzfeldts. Stjórnin mun
njóta stuðnings vinstriflokksins ln-
uit Ataqatigiit, (IA), sem fékk tvö
þingsæti í síðustu kosningum.
Siumut hefur 12 þingsæti, en At-
assut, sem er til hægri, fékk líka 12.
Erfið fæðing
1A hafði lýst því yfir í kosninga-
baráttunni, að ef flokkurinn fengi
þrjú þingsæti eða fleiri, mundi
hann krefjast þess að fá einn ráð-
herra. Nú fékk flokkurinn aðeins
tvö þingsæti, en hefur viljað not-
færa sér oddastöðu sína til þess að
komast í stjórn. Hefur staðið í all-
miklu þófi um það mál og hefur
verið ágreiningur innan Siumut um
það, hvort taka ætti IA í stjórn.
Það var svo á sunnudaginn var, að
Jonatan Motzfeldt tilkynnti, eftir
stormasamt yfirlýsingastríð, aö
náðst hefði samkomulag um nokk-
ur grundvallaratriði. Ráðherrarnir
sex verða allir úr Siumut, en IA fær
ellefu sæti í nefndum fyrir liðveislu
sína. Ráðherralisti var svo birtur á
þriðjudag.
Skyldir flokkar
Siumut og AI eru í raun og veru
grein á sama meiði. Báðir flokk-
arnir hafa gert andóf gegn
heimsvaldastefnu og kapítalisma
að gildum þætti stefnu sinnar og
þeir leggja inikla áherslu á græn-
lenska vitundarvakningu sem
Jonatan Motzfeldt
gangi gegn þeim viðhorfum sem
mótast af evrópskri og amrískri
efnishyggju. Báðir flokkarnireru á
einu máli í mesta hitamáli Græn-
lendinga: þeir vilja báðir úrsögn úr
Efnahagsbandalaginu, sem Græn-
land hefur flækst inn í með Dan-
mörku.
Ástæðan til þess að IA varð til er
helst sú, að Siumut var stjórnar-
flokkur við um margt erfiðar að-
stæður og-hefur þeim sem róttæk-
astir vilja vera í sjálfstæðismálum
ekki þótt flokkurinn standa sig
nógu vel.
-áb
Ljóð eftir
Ingibjörgu
Haralds-
dóttur
Út er komin hjá Máli og menn-
ingu önnur ljóðabók Ingibjargar
Haraldsdóttur, Orðspor dag-
anna, og má segja eins og stund-
um er sagt um skáidsögur að hún
sé sjálfstætt framhald af fyrri bók
Ingibjargar, Þangað vil ég fljúga.
Þessi nýja bók skiptist í sex
hluta og hefst í útlegð í heitu landi
þar sem angan lygilegra blóma
hvílir yfir öllu. Úr útlegðinni má
svo rekja orðspor skáldsins heirn
- til annars lífs og öðruvísi. Tónn
Ijóða Ingibjargar er hlýr og ang-
urvær á stundum en líka glettinn
og jafnvel kaldhæðinn. Hún ræð-
ir hispurslaust í tjáningarríku
myndmáli um reynslu sína af því
að vera kona, gift, fráskilin, á
miðjum aldri, móðir, og margir
rnunu kannast við það sem hún
sýnir og segir frá. En hin stóra
veröld er ekki fjarri og einnig er
ort um blaðamannaraunir og
forseta Bandaríkjanna:
Bluklir ú skuri
von
um betri heim
kemur úr vestri
ridur svörtum
blœs úr nös.
I síðasta kaflá bókarinnar eru
þýdd ljóð eftir Pablo Neruda,
Cesar Vallejo, Roque Dalton,
Ricardo Morales, Gioconda
Belli, Leonel Rugama og Nicolás
Guillén.
Aðalfundur
Húsfélags alþýðu
verður haldinn í Átthagasal Hótel Sögu mið-
vikudaginn 11. maí kl. 20. Venjuleg aðalfund-
arstörf.
Stjórnin.