Þjóðviljinn - 12.05.1983, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12. maí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
MIÐJARÐARFÖR
eða Innan og utan við þröskuldinn
Nemendaleikhúsið:
MIÐJARÐARFÖR eða INNAN OG
UTAN VIÐ ÞRÖSKULDINN
Höfundur: Sigurður Pálsson.
Leikstjóri: Hallmar Sigurðsson.
Leikmynd og búningar:
Gretar Reynisson.
Lýsing: David Walters.
Nýtt vín á nýjum belgjum var
það sem leikhúsgestum var boðið
uppá í Lindarbæ á föstudagskvöld
þegar Nemendaleikhúsið frum-
sýndi þriðja verkefni sitt í vetur,
„Miðjarðarför eða Innan og utan
við þröskuldinn“ eftir Sigurð Páls-
son, sem kannski er kunnastur fyrir
alla VEGA ljóð sín, en hefur
reyndar áður samið þrjú leikrit
fyrir leiklistarnema. Petta fjórða
leikverk hans mun hafa verið
samið með hliðsjón af þeim sjö
manna hópi sem útskrifast úr
Leiklistarskólanum í vor, enda féll
það einkar vel að fjölbreytilegum
hæfileikum ungmennanna, sem
léku af fjöri og einbeitni, gáska og
alvöru, glettni og ástríðuhita, allt
eftir því hvað við átti hverju sinni.
Ef ég ætti að lýsa í stuttu máli
um hvað verkið fjallar, vandast
málið, en það er kannski ekkert
hofuðatriði, heldur hitt að hér er á
ferðinni ósvikið leikhúsverk, teat-
er, þarsem hugvitsemi og leikgleði
sitja í fyrirrúmi og hlaða hverja
andrá sýningarinnar fersku lífi og
eftirvæntingu. Sjálfur leikþráður-
inn er slitróttur með allskyns
óvæntum innskotum og uppákom-
um, en ætli sé ekki óhætt að full-
yrða að meginstef leiksins séu
Leitin, Frelsisþráin, Framtíðar-
draumurinn, Tilfinningaflækjur
æskunnar og Skilningssljótt for-
eldravald. Pessi stef eru leikin í
margvíslegum tóntegundum þar-
sem skiptast á alvara og ærsl, blíða
og harka, gleði og harmur, en inná-
milli er skotið atriðum af allt öðr-
um toga (utangáttaverur) sem sum
voru meðal þess leikrænasta og
fyndnasta í sýningunni, að ó-
gleymdum hnyttilegum orðaleikj-
um og ýmsum hugkvæmum vend-
ingum á máltækjum og hugtökum.
Verkið er fullt af tærum skáld-
skap og náttúrustemningum þar-
sem leikhljóð koma mjög við sögu,
sjávarniður, fuglakvak og allra-
handa tónlist. Leikatriði eru fjöl-
mörg og ber ótt á, látlaus umskipti
frá einu sviði til annars, einni
stemningu til annarrar og jafnoft
verða leikendur að skipta um hlut-
verk, þó ytri gervi séu oftast lítið
sem ekkert breytt. Meðal þess sem
verður höfundi að gamanmálum
eru ýmis þemu úr eldri leikbók:
menntum sem hann skopfærir eða
semur að minnstakosti sínar eigin
neðanmálsgreinar við, og sá ég
ekki betur en Shakespeare og
Beckett hefðu orðið honum drjúg-
ar uppsprettur skoplegra uppá-
tækja, og vafalaust komu þar fleiri
við sögu en sjáanlegt var við fyrsta
tillit.
Verðmæt viðbót við leikarahópinn...
Hér er semsé á ferðinni ákaflega
samslungið og margrætt leikhús-
verk sem eflaust þarf að sjá oftar en
einusinni til að nema blæbrigði
þess og undirtóna. Hitt fór ekki
milli mála að það er magnað sterkri
tilfinningu gráglettins og sætsúrs
æskutrega sem gengur einsog
rauður þráður gegnum sýninguna
og heldur hinu óstýriláta og stund-
um sundurvirka efni furðanlega
saman. Kannski er það rétt sem
Sigurður Pálsson imprar á í leik-
skrá, að hið heilsteypta form síð-
ustu aldar með snurðu á þræði og
lausn í lokin sé löngu úrsérgengið
og alls óhæft til að segja eitthvað af
viti um nútímann, og þá er vitan-
lega skynsamlegt svo ekki sé sagt
bráðnauðsynlegt að leita nýrra
túlkunarhátta. Leið Sigurðar Páls-
sonar er áreiðanlega ein fær leið,
því í heimi sem verður æ samsettari
og torskildari hlýtur samsett form
að vera nær veruleikanum en ein-
falt og heilsteypt form, en þeim
mun erfiðari verður sá vandi lista-
mannsins að blása lífi í hið marg-
brotna verk og gera það með ein-
hverjum hætti merkingarbært. Það
virðist mér Sigurði Pálssyni hafa
tekist í síðasta leikverki sínu, þó
fjarri sé mér að þykjast hafa numið
allar merkingar þess.
Hallmar Sigurðsson setti
„Miðjarðarför" á svið og hefur
auðsæilega átt góða samvinnu við
hinn samhenta sjö manna hóp og
náð því besta útúr hverjum og ein-
um, að því er best varð séð. Að
minnstakosti sýndu allir leikendur
Siguður A. Magnússon
skrifar um
leikhús
mikið öryggi í tjáningu og texta-
meðferð, hlupu léttilega milli hlut-
verka og fataðist sjaldan flugið, þó
hér væru þeir að fást við allt
annarskonar túlkunarmáta en þeir
hafa átt að venjast. Það var helst í
„leitaratriðinu" í upphafi sýningar
að gætti ofleiks og ofreynslu með
þeim afleiðingum að tilraunin til að
hrífa áhorfendur inní leikinn og
leitina, einog sýndist vera ætlunin,
fór í handaskolum. Háreystin og
hamagangurinn orkaði fráhrind-
andi og pirrandi - sem kannski hef-
ur verið ætlunin, eftirá að hyggja!
Hvað urn það, þá var upphafsatr-
iðið slakast, en síðar var sleginn sá
rétti tónn og ómaði sýninguna á
enda.
Leikararnir sjö, fjórar stúlkur og
þrír piltar, voru ákaflega jafnvígir í
sýningunni. Þeir léku allir fleiri en
eitt hlutverk og gerðu þeim yfirleitt
mjög góð skil, bæði að því er snerti
framsögn og látbragð. Kannski
voru utangáttaverurnar fyndnastar
hlutverkanna, einkanlega tvær þær
síðustu á Laugaveginum, enda
voru atriði þeirra gullvæg, og þá
ekki hvað síst látbragðsleikurinn
og sviðsetningin. Sömuleiðis voru
hlutverk þjóns, sem Helgi Björns-
son fór með, og hlutverk föður
Veru, sem Kristján Franklín
Magnús lék, sérlega þakklát og frá-
bærlega vel af hendi leyst. Aðrir
leikendur voru Eddá Heiðrún
Backman, Eyþór Árnason, María
Sigurðardóttir, Sigurjóna Sverris-
dóttir og Vilborg Halldórsdóttir.
Öll skiluðu þau sínum sundurleitu
hlutverkum með smitandi leikgleði
og fagmannlegu öryggi.
Leikmynd og búningar eru verk
Grétars Reynissonar, hvorttveggja
skemmtilega hugsað og útfært.
Sviðið er geysistórt og hallar
niðrað áhorfendum, svo stórt að
auðvelt er að hjóla um það í
leikbyrjun. Eini leikmunur á
sviðinu er gamaldags steinsteypu-
hrærivél sem reynist til margra
hluta nytsamleg, gegnir meðal ann-
ars hlutverki þvottavélar, vínámu,
bars, straubrettis og vínskáps. Var
bráðskemmtilegt að fylgjast með
hvernig þessi gamli gripur var í sí-
fellu að finna sér ný hlutverk og
nýjar merkingar í leiknum.
Ljós gegndu afar mikilvægu
hlutverki í sýningunni og var lýsing
Davids Walters einn af þeim þátt-
um sem gerðu hana eftirminnilega.
Leikhljóð hafa þegar verið nefnd,
en þeim stjórnaði Guðbjörg Þóris-
dóttir sem sömuleiðis hafði á hendi
sýningarstjórn.
Að samanlögðu held ég að
„Miðjarðarför" hafi verið
sérkennilegasta og minnisstæðasta
sýning sem ég hef séð hjá
Nemendaleikhúsinu, en ég hef
nota bene ekki séð fyrri verk Sig-
urðar Pálssonar og misst af mörg-
um öðrum sýningum. Á mig orkaði
hún einsog ferskur blær í lang-
stöðnu mollulofti. Ekki þykir mér
áhorfsmál að hinir sjö ungu
leikendur eru verðmæt viðbót við
leikarahópinn sem fyrir er í
landinu, þó hitt sé mikið áhyggju-
efni að verkefnaieysi eigi kannski
eftir að halda einhverjum þeirra frá
að nýta ótvíræða hæfileika í þágu
Þalíu. Fari svo, verður einkum um
að kenna því fyrirhyggju- og skipu-
lagsleysi sem löngum hefur ein-
kennt íslensk leiklistarmál og
Þjóðleikhúsið síðustu árin er öm-
urlegt dæmi um. Það getur vitan-
lega ekki gengið til lengdar að
stærsta leikhús þjóðarinnar, Leik-
listardeild Ríkisútvarpsins, skuli
ekki hafa á að skipa eigin leik-
flokki, eri þurfa að standa einsog
armur bellari fyrir dyrum atvinnu-'
leikhúsanna þegar ráðast þarfíein-
hverstórvirki. Aukþessáað banna
fastráðnum atvinnuleikurum yfir-
vinnu, þ.e. takmarka vinnustundir
þeirra við ákveðinn fjölda viku-
lega, í þágu listarinnar. Á meðan
nóg eraf ungumog hæfileikaríkum
leikurum sem lítið eða ekkert fá að
gera er ótækt að vera boðið uppá
sýningar þarsem þreyttir og út-
taugaðir atvinnumenn koma fram
einsog af gömlum vana og eiga lítið
erindi við leikhúsgesti. Þetta taki
þeir til sín sem eiga.
Ég hnýti þessum hugleiðingum
um ástand í leiklistarmálum aftan-
við umsögnina um sýningu Nem-
endaleikhússins einsog í kveðju-
skyni. Ég hef í vetur öðruhverju
hlaupið í skarðið ásamt Árna Berg-
mann meðan Sverrir Hólmarsson
hefur verið við nám erlendis. Þetta
er því síðasta skrif mitt, og vil ég
nota tækifærið til að þakka rit-
stjórn og lesendum Þjóðviljans
ánægjulegt samneyti á liðnum
vetri.
Sigurður A. Magnússon.
Strætisvagna-
fargjöld 12 kr?
Samþykkt ráðsins um afslátt í fullu gildi,
segir verðlagsstjóri
Verðlagsráð hefur heimilað 20%
hækkun á fargjöldum almennings-
vagna í landinu, þar með talið til
Strætisvagna Reykjavíkur, sem þó
höfðu ekki sótt um hækkun. Er bú-
ist við að þessi heimild verði nýtt og
mun borgarráð ljalla um fargjöld
SVR á fundi sínum á föstudag.
Georg Ólafsson verðlagsstjóri
sagði í símtali við Þjóðviljann í gær
að Landleiðir og Strætisvagnar
Kópavogs hefðu óskað eftir 20%
hækkun og hefði hið sama verið
látið gilda um Strætisvagna Akur-
eyrarog Reykjavíkur. Verðlagsráð
gerir ráð fyrir því að afsláttarkort
SVR fari aftur í umferð, enda er
samþykkt ráðsins þar um enn í
fullu gildi, sagði verðlagsstjóri.
Hann sagði að þessi 20% væru
heimiluð vegna kostnaðarhækkana
frá því í byrjun ársins, en verðlags-
ráð hefði í febrúar heimilað 25%
hækkun, til almenningsvagna. Sem
kunnugt er felldu Strætisvagnar
Reykjavíkur sölu afsláttarkorta
niður í janúarmánuði, en það jafn-
gildir 15% hækkun á fargjaldatekj-
um fyrirtækisins.
Lögbannið á
SVR teídð fyrir
á þriðjudag
Fallið frá aðgerðum
vegna markaðshækkunar
Verðlagsráð hefur fallið frá
aðgerðum vegna 25% hækkunar á
fargjöldum SVR frá 1. mars, en
samþykkt ráðsins þar um var
bundin því skilyrði að sala afslátt-
arkorta yrði tekin upp að nýju hjá
fyrirtækinu. Telur Verðlagsstofn-
un að málalok í lögbannsmálinu frá
í janúar sl. muni skera úr um þann
ágreining sem er milli borgarinnar
og verðlagsyfirvalda um fargjöld
SVR og mun því ekkert aðhafast
vegna seirini hækkunarinnar.
Gísli ísleifsson, lögmaður Verð-
lagsstofnunar sagði í samtali við
Þjóðviljann i gær að lögbannsmálið
kæmi næst fyrir á þriðjudag, 17.
maí. Sl. þriðjudag var málið tekið
fyrir en þá óskaði borgarlögmaður
eftir viku fresti vegna dvalar utan
bæjarins.
Gísli sagði að málið hefði gengið
hratt fyrir sig rniðað við gang mála
almennt í dómskerfinu, en ómögu-
legt væri að segja fyrir um hversu
langur tími liði þar til dómur yrði
upp kveðinn. Nú stæði yfir gagna-
öflun og eiginlegur málflutningur
væri ekki hafinn.
-Á1