Þjóðviljinn - 27.05.1983, Qupperneq 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 27. maí 1983
Erfiðleikar Verkamannaflokksins breska:
Þj ó ðarkroppurinn gerist vambmeiri
Eftir að kosningaslagurinn fór af
stað í Bretlandi hefur ýmislegt bent
til þess að Verkamannaflokkurinn
sækti í sig veðrið. En það er lflka
ljóst, að hann á í erfiðleikum og það
er í sjálfu sér ósigur fyrir hann, að
íhaldið skuli eiga drjúgar sigurvon-
ir eftir að atvinnuleysið hefur
aukist jafnt og þétt á allri stjórnar-
tíð Margaret Thatcher. Einhvern-
tíma hefði því verið spáð að við
slíkt ástand flykktu menn sér undir
merki þess flokks sem hugmynda-
lega og skipulagslega er nátengdur
ver kalýðsstéttinni.
Þegar menn hafa fjölyrt um
ýmislegt vandkvæði sem steðja að
Verkamannaflokknum, hefur oft-
ast verið talað um foringjakreppu
og innri átök, brotthlaup hægri-
krata úr flokknum, ótta ýmissa við
róttæka stefnu flokksins í varnar-
málum og að því er varðar aðild
Bretlands að Efnahagsbanda-
laginu. Því er fróðlegt að skoða ný-
lega grein í Guardian eftir Peter
Jenkins, þar sem rætt er um þær
breytingar á bresku þjóðfélagi,
sem eru mjög andstæðar Verka-
mannaflokknum eins og hann hef-
ur verið.
Stéttvísi hnignar
í fyrsta lagi, segir Jenkins, hefur
stéttarvitundin blátt áfram dofnað,
það er í minnkandi mæli hægt að
gera ráð fyrir því að menn kjósi
eftir stéttum. Menn eru þá mót-
tækilegri t.d. fyrir fjölmiðlamynd
leiðtoga, eða þá einstökum mál-
um. Jenkins nefnir til dæmis, að í
málum eins og harðari löggæslu,
strangari takmörkunum á innflutn-
ingi fólks, misnotkun á velferðark-
erfinu geti íhaldsmenn náð fylgi
margra sæmilega stæðra verka-
manna, sem óttast ókyrrð og upp-
lausn fremur en annað.
Öðruvísi
skipting
Annað er það í þróun bresks
þjóðfélags sem er mjög óhagstætt
Verkamannaflokknum, en það er
breyttsamsetningþjóðfélagsins. Á
síðastliðnum áratug hefur mjög
fækkað í stétt erfiðismanna, sem
voru tryggustu stuðningsmenn
flokksins. Aftur á móti hefur þeim
launþegum stórlega fjölgað sem
stundum eru kallaðir „flibbaör-
eigar“, þ.e. stunda ekki líkamlega
vinnu - og þeir hafa margir hverjir
lífskjör og þá ekki síður viðhorf
millistéttar. Á liðnum áratug fjölg-
aði þeim úr 36,5% í 48,7% lands-
manna og gætu verið orðnir enn
fleiri núna tiltölulega. Auk þess
ber þess að geta, að fólki með ýmis-
konar sérmenntun og fólki í ýmis-
konar stjórnunarstörfum fjölgaði á
liðnum áratug úr 12% í 16,5% - en
meðal þessa fólks hefur íhaldið
jafnan átt yfirgnæfandi fylgi.
Þessari þróun, sem þegar allt
kemur til alls þýðir að miðjan á
þjóðarbúknum er orðin miklu gild-
ari en áður, fylgja einnig breyting-
ar á búsetu. Það fækkar í miðborg-
unum, en fjölgar í einbýlis- og rað-
Margaret Thatcher hefur hengt upp skilti á forsætisráðherrabústaðnum: Farin út á land.
Michael Foot hefur hengt á Englandskortið: Landið er farið í hundana....
húsahverfum útborganna. Og ein-
mitt fyrir þessar kosningar hafa
verið gerðar ýmsar breytingar á
landafræði hinna bresku einmenn-
ingskjördæma, sem auka vægi út-
hverfaatkvæðanna og þar með
íhaldsatkvæðanna. Ef að þessar
breytingar hefðu verið gengnar í
gildi árið 1979, þá hefði meirihluti
íhaldsflokksins á þingi nú verið 27
sætum stærri en hann er.
Eigið húsnœði
Enn ein breyting: eigendum
eigin húsnæðis hefur fjölgað í Bret-
landi, og eru þeir nú um 57%
„heimilisfeðra“. Margaret Thatc-
her hefur unnið að því að fjölga
þeim, m.a. með mjög umdeildri
sölu á leiguhúsnæði bæjarfélaga -
en um hálf miljón íbúða hafa verið
seldar einstaklingum í stjómartíð
hennar og er það vinsæl ráðstöfun
meðal miðstéttarfólks. íhalds-
menn vita hvað þeir eru að gera :
þeir sem hafa komist yfir eignir eru
að öðrum jafnaði íhaldsamari en
þeir áður vom og íhaldsflokkurinn
hafði í síðustu kosningum um 12%
forskot fram yfir Verkamanna-
flokkinn meðal húseigenda.
Þegar allt þetta er lagt saman
kemur það út, að 51% af meðlim-
um verkalýðsfélaga (í Bretlandi er
ekki skylduaðild að verkalýðs-
félögum) kusu Verkamanna-
flokkinn árið 1979, en nú munu
57% kjósa gegn honum. Þetta er
mikið alvörumál Verkamanna-
flokki í atvinnuleysi sem nær til 3,3
miljóna manna.
AB tók saman.
Nígería:
Olíudraumur
varð martröð
í einu helsta viðskiptalandi íslendinga um árabil,
Nígeríu, eiga að fara fram kosningar nú í ágúst. Og
Shagari forseti ferðast um landið og vígir hálfreist fyrir-
tæki og reynir að breyða yfir þá gífurlegu spillingu og þá
miklu efnakreppu sem hrjáir þetta olíuríka land.
Ekki er langt síðan Nígeríumenn
voru hinir bjartsýnustu. Olíupen-
ingarnir streymdu um allt og efldu
'menn til allskonar glæfralegra fjár-
festingarævintýra og til feiknarlegs
innflutnings. En Nigería hefur
fengið að reyna það rétt eins og
Mexíkó, að það er valt að treysta
einhliða jafnvel á svo útgengilega
vöru og olían er. Verðfall á henni
og sölutregða hafa skorið feiknar-
lega niður útflutningstekjur Niger-
íumanna og skuldir hlaðast upp.
Þeir sölustjórar og bankamenn al-
þjóðlegs kapítalisma sem áður
stóðu í biðröðum eftir að bjóða
vörur og fyrirgreiðslu Nígeríu-
mönnum standa nú í vonlausum
biðröðum eftir skuldaskilum. Níg-
-ería borgar ekki reikninga sína,
eða þá seint eða illa.
Ósjálfbjarga
þjóðfélag
Illt er þróunarlandi að vera án
eigin olíu - illt er líka að eiga mikið
af henni. Olíugleðin hefur nefni-
lega umturnað nígerísku þjóðfélagi
svo mjög, að þegar að kreppir er
það verr í stakk búið en áður að
fæða sig og klæða. Mikill fjöldi
fólks hefur þegar yfirgefið hefð-
bundin landbúnaðarhéruð í von.
um að krækja sér í einhverja mola
af olíuríkidæminu í borgunum.
Lagos er orðin óskapnaðarborg
með sex miljónum íbúa, atvinnu-
leysi er mikið og dýrtíð: útlending-
ar kvarta yfir því, að mjólkurflaska
kosti sem svarar níutíu íslenskum
krónum. Eigin matvælaframleiðsla
hefur skroppið saman: jarðhnetu-
Shagari forseti: kosningarnar
verða að líkindum mjög í skötulíki.
Fátækarhverfi í Lagos: og allt gengur fyrir mútum.
framleiðslan var 1,6 miljónir smá-
lesta árið 1969 en er nú um 500
smálestir, baðmullarframleiðslan
er líka fjórum sinnum minni en
áður og mestallur fatnaður er flutt-
ur inn. Mataræði hefur breyst,
hafnað er sorghum og hirsi, í stað-
inn koma innflutt hveiti og hrís-
grjón og niðursuðuvörur.
Útlendingahatur
En forsetinn ætlar sér að vinna í
kosningum og hann greip til gam-
alkunnugs ráðs: að kenna útlend-
ingunum um allt saman - það eru
farandverkamenn frá Ghana,
Togo og Begin sem éta frá okkur
matinn og taka frá okkur vinnuna!
Ekkert er aúðveldara en að æsa
upp slíkar kenndir - og um tvær
miljónir svartra manna voru rekn-
ar á brott með mikilli hörku og eng-
in grið gefin frá því ríki sem hafði
átt sér drauma um að verða forystu-
ríki í menningu og tækni í Afríku.
Ekki batnaði efnahagur Nígeríu
við þessa nauðungarþjóðflutninga.
Farandverkamennirnir unnu oft
betur og samviskusamlegar en
Heimamenn, sem voru orðnir das-
aðir nokkuð af peningaþefnum frá
olíunni. Meðal útlendinganna var
og mikið af sérhæfðu vinnuafli, og
þegar þeir menn voru á brott rekn-
ir, stöðvuðust margar framkvæmd-
ir.
Íkveikjupólitík
Og við tók spilling enn verri en
sú sem fyrir var. Smygl og mútu-
starfsemi er gríðarmikill atvinnu-
vegur, sem læðir fé í vasa hárra sem
lágra. „Grát, ástkæra fósturmold",
skrifar rithöfundurinn Charles An-
yasi, „grát þú“, Sódóma Afríku,
land spillingar og lasta.“ Nýjasti
kaflinn í spillingarsögunni er
skráður með gífurlegum í-
kveikjum. Óþekktir menn hafa
brennt menntamálaráðuneytið til
að eyðileggja pappíra um spillingu
við úthlutun námsstyrkja. I hitteð-
fyrra brann utanríkisráðuneytið og
þar með skjöl um hasssmygl sem
rekið var með diplómatapóstum. í
fyrra varð bruni hjá flugfélaginu
Nigeria Airways - og í honum
eyðilögðust allar heimildir um flug-
ferðir áhrifamanna, sem notuðu
flugleiðirnar mikið en borguðu
aldrei. Og svo mætti lengi telja.
Svo á að heita að í Nígeríu sé
lýðræði og Shagari forseti, sem
styðst einkum við Hausaþjóð, hef-
ur með ýmsum hætti sýnt sáttfýsi í
landi mikilla þverstæðna. Til dæm-
is hefur hann leyft Ojukwu, sem
reyndi að stofna sérstakt ríki í Bi-
afra, að snúa heim og hefur tekið
hann í flokk sinn. Varaforsetaefnin
í kosningunum eru fjögur - en
mjög vafasamt er samt talið, að
kosningarnar muni framkvæmdar í
anda þess lýðræðis sem formlega er
flaggað með. Enda sýna spillingar-
ævintýrin, að vart er við góðu að
búast. Þegar berast fregnir af
margskonar fölsunum og svindli
við skrásetningu kjósenda. Og
hvítu mennirnir, sem telja sig ekki
geta grætt lengur í þessu áður
kaupglaða olíulandi, þeir eru að
pakka saman og yfirgefa svæðið.
AB tók saman.