Þjóðviljinn - 24.06.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 24. júní 1983
DlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Pjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Bltstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgrelðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Sfmavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun; Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkgyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, slmi 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Góðra vina fundur
• Fyrir um það bil 20 árum flugu tveir forstjórar Alusuisse yfir
ísland á leið sinni frá Ameríku til Evrópu. Öðrum þeirra varð litið
niður þegar flogið var yfir þetta snæviþakta land. Hann hnippti í
félaga sinn og opinberaði honum þá hugljómun, að úr öllum
þessum mikla snjó hlyti að mega framleiða rafmagn í gróðaskyni
fyrir auðhringinn þeirra Alusuisse.
• Frá þessari sögulegu hugljómun var greint í viðtali Morgun-
blaðsins nu í vor við dr. Nello Celio, einn helsta ráðamanna
Alusuisse.
• Frá þeirri stundu hefur hrammur Alusuisse hvílt yfir íslandi, og
dr. Nello Celio tók það skýrt fram í þessu hreinskilna viðtali við
Morgunblaðið, að verksmiðjan í Straumsvík hafi nú þegar borgað
sig.
• En þótt álver Alusuisse í Straumsvík hafi nú þegar borgað sig,
eftir 14 ára rekstur, þá hefur auðhringurinn í höndunum samning,
sem býður þeim upp á orkukaup hér í 31 ár enn. Og verðið á
kílówattstundina, það er 6,5 Bandaríkjamill nú á sama tíma og
verðið í hinum álverksmiðjunum 12, sem Alusuisse rekur hér og
þar í heiminum, er að jafnaði þrisvar sinnum hærra, það er 20
Bandaríkjamill.
• Þessarupplýsingarerm.a. aðfinnaíýtarlegriskýrslu,semunnin
var sameiginlega af helstu sérfræðingum iðnaðarráðuneytisins,
Landsvirkjunar, Orkustofnunar og Rafmagnsveitna ríkisins og
skilað á síðasta ári.
• Og það kemur einnig fram í þessari sömu skýrslu að eftir 7 ár,
árið 1990, þá gera fjölþjóðiegar rannsóknarstofnanir ráð fyrir að
meðalverð um allan heim í orkusölu til álvera verði komið í 24
BandaríkjamiII. - En samkvæmt samningum, sem þeir Steingrím-
ur Hermannsson og Jóhannes Nordal gerðu, og skiluðu endur-
skoðuðum árið 1975, þá á orkuverðið til álversins hér ekki að
hækka á næstu 7 árum heldur lækka úr 6,5 og í 5 BandaríkjamiII!!
• Þannig ætti orkuverðið hér ekki lengur að vera einn þriðji af því,
sem almennt tíðkast í viðskiptum af þessu tagi milli óskyldra aðila,
heldur fara niður í það að verða aðeins liðlega einn flmmti af
heimsmarkaðsverðinu!
• Nú ætla þeir Steingrímur og Jóhannes enn að fara að semja við
Alusuisse. Fyrsti formlegi viðræðufundurinn er í dag. Og í gær
flugu þeir aftur yfir landið, forstjórar Alusuisse, - en jöklar huldu
sig að þessu sinni.
• Sama dag og álfurstarnir stigu hér á land að þessu sinni, þá birtir
Morgunblaðið enn hátíðlegt viðtal við einn þeirra, Dr. Dietrich
Emst. Þar segir þessi forstjóri auðhringsins, að þeir Alusuisse-
menn bindi „miklar vonir við samstarfið við hin nýju íslensku
stjórnvöld“, og kveðst reyndar „sannfærður um, að samskiptin eigi
eftir að verða auðveldari og betri í framtíðinni en þau hafa verið“!
• Já, þeir þekkja sína á landi hér frá gamalli og nýrri tíð höfðingjar
auðhringsins, og ganga því vonglaðir til fundar við vini sína.
• Og nú er það ekki lítið, sem farið er fram á. - í þessu Morgun-
blaðsviðtali upplýsir forstjóri Alusuisse að erindi þeirra á fund
nýrra íslenskra stjórnvalda sé m.a. það, að fá heimild til að tvö-
falda álverið í Straumsvík.
• Auk þess vill Alusuisse fá heimild til að velja sér að eigin
geðþótta samstarfsaðila, sem eigi allt að helming dótturfyrirtækis-
ins hér, þegar verksmiðjan hefur verið tvöfölduð.
• Þeir vilja sem sagt fá umboð til að annast útsölu á íslenskri orku á
heimsmarkaðnum, - eins og landið væri allt þeirra eign með gögn-
um þess og gæðum! Vilja geta boðið öðrum auðhringum íslensku
orkuna á spottprís, og fengið þá annað hjá þeim á móti.
• Á síðustu árum hefur Alusuisse fengið í sinn hlut milli 50 og 60%
af allri orkusölu Landsvirkjunar, og það fyrir aðeins þriðjung af
framleiðslukostnaðarverði.
• Þessar stórgjaflr til Alusuisse hafa valdið því, að almenningsraf-
veiturnar í landinu hafa nú að undanförnu orðið að greiða fyrir
orkuna frá Landsvirkjun fimmfalt hærra verð heldur en auðhring-
urinn Alusuisse er látinn borga. Verðmunurinn þarna á milli er
um 400%, í stað þess að normalt ætti hann að vera um 50%.
• Það er einfalt reikningsdæmi að sýna fram á, að fái Alusuisse að
halda hér óbreyttum samningum út gildistíma þeirra, þá reyta þeir
af okkur sem sVarar andvirði ekki minna en 8000 sæmilegra íbúða
á þessum 30 árum. Bærilegur hagnaður það.
• Þeir hafa fengið á gjafverði helming allrar orkuframleiðslu
Landsvirkjunar. - Nú fara þeir fram á að fá hinn helminginn líka
með tvöföldun verksmiðjunnar! - Svo eigum við að virkja í eigin
þágu margfalt dýrari virkjanir! Og allt á þetta að fara fram í góðu á
milli vina.
• Það sem íslenskum stjórnvöldum ber að gera er, að tilkynna
Alusuisse nú þegar, að meðan auðhringurinn neiti kröfunni um
þreföldum orkuverðsins, þá sé tómt mál að tala um annað. Orku-
verðið ber að þrefalda með lögum svo sefn Alþýðubandalagið
lagði til, nema Alusuisse fallist á kröfuna þegar í stað.
klippt
Geir utanríkis
ráðherra -
Svíþjóðar?
Ósvífin grein í Rauðu Stjörn-
inni málagni sovéska hersins um
að Nató hefði í auknum mæli gert
Noreg, Danmörku og ísland að
árásarvettvangi fyrir kjarnorku-
árás á Sovétríkin og að Sovétríkin
myndu svara með kjarnorkuárás
á þessi lönd hefur að vonum vak-
ið óskipta athygli. Þó bregður svo
við að utanríkisráherra íslands
svarar greininni útí hött:
„Atlantshafsbandalagið hefur
þvert á móti gert samþykkt um að
það myndi aldrei hafa frumkvæði
að vaidbeitingu í viðskiptum
þjóða á milli, Atlantshafsbanda-
lagið er varnarbandalag.“
Nú er ekki vitað hvort Geir
Hallgrímsson er með bresku Nat-
óhersveitirnar við Falklandseyjar
í huga ellegar þá valdbeitingu
breska Natóflotans á íslandsmið-
um - en hitt er víst að hann þarf
ekki að tala eins og sunnudags-
skóladrengur þegar Nató ber á
góma. Hann má ekki gleyma að
hann er utanríkisráðherra sjálf-
stæðrar þjóðar.
En fyrst kastar tólfunum þegar
íslenski utanríkisráðherrann gef-
ur skýringu á þessari ruddalegu
grein í Rauðu stjörnunni. Nefnir
hann annars vegar sovéska kaf-
báta í Eystrasalti og hins vegar
hugleiðingar manna um það, „að
Svíar þyrftu jafnvel að endur-
skoða hlutleysisstefnu sína“
Hlutleysisstefn-
an áréttuð
Þessi yfirlýsing íslenska utan-
ríkisráðherranns er fyrir margra
hluta sakir undarleg. Hvaða Sví-
ar vilja falla frá hlutleysi lands
síns? Eru það kumpánar ráðherr-
ans í Bilderberg?
Víst er að réttkjörin stjórnvöld
þar í landi hafa einmitt áréttað
hlutleysisstefnu Svíþjóðar að
undanförnu. Þannig lýsti Olof
Palme þvi yfir í Helsinki fyrir
skömmu, að kafbátamálin undir-
strikuðu þörfina á kjarnorku-
vopnalausu svæði á Norðurlönd-
um og Svíar vildu hvergi hvika frá
hlutleysisstefnu sinni. Sama sagði
hann sem gestur á þingmanna-
fundi Nató í Kaupmannahöfn á
dögunum.
Nú er það lenska í hægri press-
unni að kalla allt sænskt vont og
Svíar eru næst neðstir á vinsælda-
lista hægri pressunnar um er-
lendar þjóðir (Rússar eru enn
verri). Þannig kalla skríbentar
hægri blaðanna kvikmyndir, leik-
rit og annað sem þeir ekki skilja
gjarnan sænskt. Og sjálfsagt hef-
ur sú svarthöfðalega lífsskoðun
mótað pólitík Sjálfstæðismanna á
liðnum árum, að vandamál eigi
rætur sínar að rekja til Svfþjóðar.
Hitt er svo annað mál hversu ó-
smekklegt - og freklegt það er af
utanríkisráðherra íslands, að láta
annað eins frá sér fara í garð sjálf-
stæðrar bræðraþjóðar, og víst er
það tímabært að Geir Hallgríms-
son endurskoði stefnu sína í utan-
ríkismálum - jafnvel á undan
Svíum.
Efasemdir um
gjörvallan Nató-
heiminn
Nú er það svo að um alla
Vestur-Evrópu er mikið rætt um
vígbúnað og málefni Nató. Nató-
fylgjendur sjálfir eru með efa-
semdir um réttmæti þess að koma
fyrir öllum þeim kjarnorkuvopn-
um sem Bandaríkjamenn vilja
koma fyrir í löndum þeirra.
Þannig hefur komið fram að
menn eins og Helmuth Schmidt
fyrrverandi kanslari Vestur-
Þýskalands sem átti ekki alllítinn
þátt í að Nató samþykkti að taka
við 574 kjarnorkuflaugum 1978,
hefur snúist hugur. Slíkir menn
telja nú að fjöldi þessara vopna sé
orðinn ógnun í sjálfu sér. Og það
eru ekki einungis stjórnmála-
menn í Natóríkjunum sem óttst
óbilgirni Bandaríkjastjómar í
vígbúnaðarmálum. Mjög margir
fylgismenn Nató telja að Banda-
ríkin hafi ekki og vilji ekki semja
við Sovétríkin um takmörkun
vígbunaðar - fyrir nú utan annað
fólk. í þennan hóp efasemdar-
manna bætast svo óbreyttir her-
menn - og herforingjar Nató-
heraflans. Síðast í gær var frá því
skýrt í Þjóðviljanum að formaður
hernefndar Nató teldi að Vestur-
lönd gætu vel minnkað kjarnork-
uvopnabirgðir sínar án þess að
varnir landanna veiktust.
En í einu Natólandanna er einn
flokkur, eitt blað og einn formað-
ur sem engar efasemdir hafa um
kjarnorkuvígbúnað og banda-
ríska kjarnorkupólitík í Evrópu.
Slíkir einhyrningar kalla náttur-
lega á pólitíska andstöðu, - en
það er líka freistandi að kalla
sænska vandamálafræðinga til
aðstoðar.
-óg
Leggja Matthías
niður?
Matthías Á. Mathiesen á ekki
upp á pallborðið hjá
flokksbræðrum sínum um þessar
mundir. í leiðara Moggans í
fyrradag er sagt frá því eins og
einhverjum nýjum tíðindum að
Matthías sé viðskiptaráðherra í
ríkisstjórninni. Síðan er stefna
Morgunblaðsins áréttuð með
þessum hætti: „Á það hefur verið
bent hér á þessum stað, að við-
skiptaráðuneytið sé að ýmsu leyti
óþarft,“ - og þýðir að sjálfsögðu
að Matthías sé óþarfur á sínum
stað, að mati Morgunblaðsins.
Síðdegisblaðið birti síðan í
vönduðustu dálkum sínum frá-
sögn af fundi Sverris Hermanns-
sonar iðnaðarráðherra í Kópa-
vogi: „Hann kvartaði líka undan
því að ráðherrar húktu í stólum
sínum löngu eftir að þeir ættu að
vera staðnir upp. Þannig hefur
það t.d. verið með Matthías Á.
Mathiesen sem hefur setið í heilt
ár eftir að lög ríkisstjórnarinnar
voru þurrkuð út af Gvendi jaka
með einni handarsveiflu“.
Hins vegar segir frá því í frétt í
Mogganum í fyrradag að Matthí-
as ásamt Albert hafi látið vilja
sinn um sumarþing í ljós á ríkis-
stjórnarfundi þegar samþykkt
var að hundsa meirihlutavilja
þingmanna um sumarþing. Var
það ekki Steingrímur sem sagði
að það væri einhugur um málið í
ríkisstjórninni?
„Berufsverbot“
Formaður Dómararfélags
Reykjavíkur skrifar gagnmerka
grein í Morgunblaðið á dögunum
um veitingu dómaraembætta.
Þar gerir hann m. a. grein fyrir því
hversu pólitískar embætta-
veitingar eru í landinu. Bendir
hann m.a. á að þeir sem eru
vinstra megin í politíkinni eða
ópólitískir eigi ekki margra kosta
völ þegar sýslumannsstörf og
önnur dómaraembætti séu ann-
ars vegar. Segir hann að flokk-
sleysingjar gætu sér að skaðlausu
sparað sér fyrirhöfnina við að
leggja inn umsókn ef hilli undir
pólitískan umsækjanda, - „og á
þeim sem grunaðir eru um skoð-
anir vinstra megin við stefnuskrá
Alþýðuflokksins hvílir eins konar
„Berufsverbot“, enda má heita
fáheyrt að menn af því sauðahúsi
gefi kost á sér. Hins vegar virðast
engin samsvarandi takmörk gilda
á hægri vængnum“.
Steingrímur Gautur leggur til
að frumvarp frá dómsmálaráðu-
neytinu sem lagt var fyrir alþingi
1976 um umsagnarnefnd þriggja
sérfróðra manna við stöðuveit-
ingar, verði samþykkt.
En „Berufsverbotið" á við
fleiri ráðuneyti en dómsmálaráð-
uneytið og er illt til þess að vita,
að menningarstofnanir eins og
útvarpsráð skuli klappa sama
steininn.
-óg
k.