Þjóðviljinn - 29.06.1983, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN I Miðvikudagur 29. júní 1983
Hjörleifur Guttormsson, fyrrverandi iðnaðarráðherra
Samnmgar um minna
en 20 mlU (55 aura)
þýða meðgjöf tfl Alusuisse
Þjóöviljinn sneri sértil
Hjörleifs Guttormssonar
fyrrverandi iðnaðarráðherra
ítilefni þeirra
samningaviðræðna, sem nú
eru hafnar við Alusuisse, og
bað hann um að segja álit sitt
á málsmeðferð og stefnu
ríkisstjórnarinnar.
Hjörleifur sagði: Flest er afar
óljóst um þessar samninga-
viðræður. Ríkisstjórnin hefur ekki
sýnt minnsta lit á að hafa samráð
við stjórnarandstöðuna um mála-
búnað og sniðgengur þannig full-
trúa yfir 40% þjóðarinnar. Ráð-
herrarnir gefa heldur ekki neinar
marktækar upplýsingar um það,
hvaða kröfur eigi að reisa gagnvart
Alusuisse í þessum viðræðum.
Sverrir hefur falið
Jóhannesi Nordal
alla forsjá
Það eina sem skýrt Iiggur fyrir er
það, að Sverrir Hermannsson
iðnaðarráðherra hefur falið Jó-
hannesi Nordal seðlabankastjóra
alla forsjá í þessu máli og nánustu
samverkamönnum hans úr Seðla-
bankanum og stjórn Landsvirkjun-
ar raunar einnig allt það er máli
skiptir um stóriðjumálefni. Þetta
sést vel af vali manna í stjóriðju-
nefndirnar, sem skipaðar voru um
daginn. Sverrir leggur ekki einu
sinni til ritarann í „samninganefnd
um stóriðju“, heldur fær Jóhannes
að taka þar með húskarl sinn,
Garðar Ingvarsson, sem er starfs-
maður Seðlabankans. Iðnaðar-
ráðuneytið og stofnanir þess eins
og Iðntæknistofnun eiga greinilega
ekki að vera að vasast í orkusölu og
orkunýtingu og gögn og vitneskja
um þetta stóra áhugamál iðnaðar-
ráðherrans safnast fyrir bak við
luktar dyr Seðlabankans. Það er
rétt að menn gefi því gaum, að Jó-
hannes Nordal er ekki í samning-
anefndinni sem fulltrúi stjórnar
Landsvirkjunar, a.m.k.hefur þess
ekki verið getið við skipun hans,
enda er það íslenska ríkisstjórnin
sem er hér að semja við Alusuisse
en ekki Landsvirkjun. Ýmsir munu
hins vegar velta fyrir sér í hvaða
gervi Jóhannes Nordal sé í þessum
samningum.
Fangar sinnar
eigin fortíðar
Ég þykist sjá þess merki að
Steingrímur Hermannsson og Geir
Hallgrímsson hafi við stjórnar-
myndunina gengið frá þessu í aðal-
atriðum og tekið hús á Sverri, án
þess hann kæmi þar vörnum við
eða hafi sett sig inn í málin.
Ál-samningarnir við Alusuisse
voru strax frá upphafi „viðreisnar"
á sjöunda áratugnum fóstur Jó-
hannesar og þess arms í Sjálfstæð-
isflokknum, sem Geir Hallgríms-
son og Birgir ísleifur eru nú fulltrú-
ar fyrir. Þeim hefur alltaf verið
mjög annt um þetta afkvæmi sitt og
virðast stjórnast meir af fortíðinni
og þráhyggju við að verja fyrri
gerðir í stað þess að líta á málið út
frá nýjum forsendum í nútíð og
framtíð.
Nú þegar ber á óljósum og mót-
sagnakenndum yfirlýsingum af
hálfu íslenskra ráðamanna og
greinileg viðleitni er til að segja
sem minnst um markmiðin af Is-
lands hálfu í samningaviðræðum.
Morgunblaðið leggur hins vegar
heilu síðurnar undir viðtöl við for-
ystumenn Alusuisse, fyrst dr. Celio
29. maí sl. og síðar dr. Ernst nú rétt
fyrir fyrsta samningafundinn í síð-
ustu viku. Talsmenn auðhringsins
fá þannig að kynna sinn boðskap
og sjónarmið í þessu aðalmálgagni
ríkisstjórnarinnar á meðan íslensk-
ir ráðherrar segja sem minnst.
En hvaða atriði eru það sem þú
telur að ríkisstjórnin hefði átt að
leggja skýrar fyrir nú?
Það er einkum þrennt sem eðli-
legt væri að lægi skýrt fyrir nú í
byrjun viðræðna:
Við þurfum ekki
að óttast gerðardóm
í fyrsta lagi varðandi skattadeil-
una, sem Alusuisse hefur vísað til
gerðardóms. Er af íslands hálfu
sóst eftir því að taka málið úr þeim
farvegi? Þannig mátti skilja um-
mæli Jóhannesar Nordal í útvarpi
sl. föstudag, og Sverrir iðnaðarráð-
herra slær úr og í. Og hvert er við-
horf Alberts fjármálaráðherra,
sem ábyrgð ber á þessum þætti
málsins? Ætlar hann að láta Jó-
hannes Nordal tala þar fyrir sína
hönd?
Hér er ekki um að ræða neina
smáupphæð heldur viðbótar álagn-
ingu á Isal upp í 10 miljónir banda-
ríkjadala eða 275 miljónir íslenskra
króna, þ.e. talsvert hærri upphæð
en álverið greiðir Landsvirkjun
fyrir raforku á einu ári. Alusuisse
er augljóslega mikið í mun að
koma þessu máli í annan farveg, en
við höfum enga ástæðu til að taka
undir slíkt. Ef Alusuisse hættir ein-
hliða við gerðardóminn, er fyrir-
tækið að viðurkenna þennan við-
bótarskatt sem fjármálaráðuneytið
hlýtur þá að innheimta lögum sam-
kvæmt.
Staðhæfingar Jóhannesar Nor-
dal um að það sé svo dýrt og taf-
samt að fá niðurstöðu fyrir ICSID
(Alþjóðastofnina til lausnar fjár-
festingadeilum) eru út í hött og eins
hitt að meðferð þessa máls fyrir
gerðardómi þurfti að tefja viðræð-
ur um endurskoðun samninga.
Málsaðilum er í lófa lagið að stuðla
að því að hraða meðferð málsins
fyrir þessum gerðardómi, sem hef-
ur alþjóðlega viðurkenningu. Ég
man heldur ekki betur en stjórna-
randstaðan og Morgunblaðið klif-
uðu á því í tíð fyrrverandi ríkis-
stjórnar, að setja bæri skattadeil-
una í gerð.'Þá er einnig rétt að
minna á, að samningamenn íslands
gerðu á sínum tíma við undirbún-
ing álsamninganna 1965-66 tillögu
um ICSID-gerðardóminn og hví
skyldum við nú hafa á móti því að á
hann reyni? Málefnaleg staða okk-
ar er afar traust í þessari deilu, ef
rétt er á haldið.
Þreföldun orkuverðs
er lágmark
í öðru lagi er það raforkuverðið.
Hvert er markmið ríkisstjórnarinn-
ar varðandi leiðréttingu á orku-
verðinu til ísal miðað við núver-
andi stærð álversins? Ætlar rfkis-
stjórnin og iðnaðarráðherra að
sætta sig við eitthvað minna en að
fá a.m.k. framleiðslukostnaðar-
verð fyrir raforkuna, sem þýðir
þreföldun frá núverandi verði eða
20 mill (55 aurar) fyrir kílówatt-
stundina? Því verður ekki trúað að
óreyndu, því að þá væri verið að
dæma íslenska raforkunotendur
bæði heimilin og innlendan atvinn-
urekstur til að greiða áframhald-
andi styrk til álversins með hærra
raforkuverði. Og ekki geta menn
farið að borga með Landsvirkjun
úr ríkissjóði eins og gert var við
endurskoðun álsamninganna 1975
með því að létta á skattgreiðslum
ísal.
Alusuisse vill tvö-
falda verksmiðjuna
í þriðja lagi er það stækkun ál-
versins í Straumvík. Þar ganga
menn beint í snöru auðhringsins
með því að gera það hagsmunamál
Alusuisse, sem slík stækkun er, að
baráttumáli af íslands hálfu án þess
að nokkuð liggi fyrir um það raf-
orkuverð og skattgreiðslur, sem
um gæti samist. Er þó ljóst að raf-
orkuverðið þyrfti að vera nær 25 en
20 mill fyrir kílówattstund til að
standa örugglega undir fram-
leiðslukostnaði frá nýjum virkjun-
um, og til að tryggja lágmarksarð
af auðlindinni.
Auðvitað er það Alusuisse sem
ætti að sækja á um slíka stækkun og
gerir það líka ósvikið með því að
lýsa áhuga á helmingsstækkun á
verksmiðjunni og vilja auka fram-
leiðslugetu hennar úr 85 þús. tonn-
um á ári í allt að 200 þúsund tonn.
Dr. Ernst segir m.a. í viðtali við
Morgunblaðið 23. júnísl.: „Þáværi
stækkun verksmiðjunnar auðvitað
þjóðhagslega hagkvæm fram-
kvæmd fyrir íslendinga. Raforku-
sala myndi stóraukast til fyrirtækis-
ins og síðan myndi stækkun sem
þessi skapa töluverðan fjölda
atvinnutækifæra". Morgunblaðinu
dettur hins vegar ekki í hug að inna
þennan aðalforstjóra Alusuisse
eftir því, hvaða verð hringurinn sé
reiðubúinn að greiða fyrir orkuna,
allt er varðar orkuverð er bannorð
þessa dagana á þeim bæ. - Og til að
kalla á betri undirtektir við stækk-
un vísa þeir dr. Ernst og Ragnar
Halldórsson starfsmönnum sem
sagt hefur verið upp í Straumsvík á
stækkun álversins sem einu vonina
til að þeir geti fengið vinnu áfram,
og þá þarf að hafa hraðan á!
Ánnars er Morgunblaðsviðtalið
við dr. Ernst m.a. birt til að Alu-
suisse gæfist kostur á að „leiðrétta"
annan og enn háttsettari talsmann
auðhringsins, dr. Celio, sem hafði
misst það út úr sér í viðtali við sama
blað aðeinsmánuði áður, að álver-
ið í Straumi hafi þegar borgað sig.
„Slíkt er misskilningur", segir dr.
Ernst, og þóttu engum tíðindi nú,
þegar fyrirtækið er að hefja samn-
ingaviðræður við gamla kunningja.
Geta ekki dulið
gleði sína
Ekki er síður athyglisvert að tals-
menn auðhringsins geta ekki dulið
gleði sína yfir hinum nýju viðmæl-
endum sínum hérlendis, að lokn-
um þessum fyrsta samningafundi.
Þetta kemur m.a. fram í viðtali við
Tímann 25. júní sl. þar sem segir
frá blaðamannafundi:
„Dr. Múller var spurður hvaða
ástæðu hann hefði fyrir meiri bjart-
sýni nú en áður og svaraði hann þá:
„Það er einfaldlega niðurstaða
þessa fundar og þetta eru jú aðrir
herramenn sem við semium nú
við.““
Ramminn um þessar viðræður
og þær fréttir sem fram hafa komið
til þessa af fyrsta samningafundi
Alusuisse og íslenskra stjórnvalda í
tíð ríkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar gefa því miður ekki til-
efni til bjartsýni um framhaldið.
Það er margt annarlegt í kringum
þessar viðræður, en við skulum
vona að lyktirnar verði skárri en nú
horfir. Ráðherrarnir hljóta að átta
sig á því að málið á eftir að koma
fyrir Álþingi áður lýkur og ekki er
víst að þingmenn, jafnvel úrstjórn-
arliðinu, verði ginnkeyptir fyrir að
staðfesta samninga, nema nauð-
synleg leiðrétting sé tryggð.
Það þýðir ekki lengur að bera
fram blekkingar á borð við þær sem
fylgdu endurskoðun álsamning-
anna 1975.
Við erum reynslunni ríkari og
vitum nú margt betur um Alu-
suisse, um áliðnað almennt og
eigin forsendur en fyrir nokkrum
árum.
-k.
Frá samningafundinum þann 24. júní s.l. Jóhannes Nordal og aðrir fulltrúar íslensku ríkisstjórnarinnar hægra megin við borðið. Alu-
suissemenn á vinstri hönd með sínum innlendu fulltrúum.