Þjóðviljinn - 29.06.1983, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 29. júní 1983 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Hondúras hlekkur í keðjunni
I kjölfar peninganna kemur herstöð
Reagan-stjórnin hefur notfært sér efna-
hagsaðstoð við Honduras til að þvinga
landið til að leyfa bandaríska herstöð, sagði
Montoya varaforseti þingsins í Honduras og
meðlimur í stjórnarflokknum.
Þingið í Honduras samþykkti fyrir
skömmu að leyfa Bandaríkjastjórn að
koma upp herstöð til að þjálfa hermenn frá
E1 Salvador og aðrar hersveitir í Suður-
Ameríku. Stjórnarandstaðan og fjölmargir
meðlimir stjórnarflokksins höfðu þó áður
lýst andúð sinni á þessum fyrirætlunum.
Þarna á að þjálfa hermenn frá E1 Salvador
til átaka við vinstri sinnaða skæruliða í
þeirra eigin landi. Margir óttast að svona
herstöð muni draga Honduras enn lengra
inn í borgarstríðið í E1 Salvador og kalla á
hefndaraðgerðir inní landið. En aðrir eru
andvígir herstöðinni vegna þess að þeir eru
á móti staðsetningu salvadorskra hersveita í
Honduras eftir landamæraátök ríkjanna
1969. Benda menn á að Honduras sé eitt
fátækasta land á vesturhveli jarðar - og
Bandaríkjamenn ráðskist með stjórnvöld
eftir geðþótta vegna þess hversu háð stjórn-
in er Bandaríkjunum efnahagslega.
Stjórnarandstaðan og talsmenn stjórn-
arflokksins sem hafa lýst efasemdum um
þessa herstöð, segja að tilvera hennar ógni
veikburða lýðræði í Honduras. Tilvist her-
stöðvarinnar kalli á skæruliða og athafnir
þeirra kalli á harkaleg viðbrögð stjórn-
valda. Gordova forseti Honduras var kos-
inn 1981 eftir 17 ára samfellda herforingja-
stjórn í landinu; og er í meira lagi hallur
undir Bandaríkin.
Áður en þingið hafði gefið heimild til
herstöðvarinnar komu sveitir grænhúfa
(„úrvalssveitirnar" frá Vietnam) til að gæta
hundrað yfirmenn úr bandaríska hernum
þjálfunarbúða við Puerto Castilla 240 km
norðvestur af höfuðborginni. Um eitt
eru væntanlegir í þessum mánuði til að
þjálfa 2400 hermenn frá E1 Salvador. Síðar
er ætlunin að hersveitir frá Honduras verði
þjálfaðar þarna - og í framtíðinni eigi her-
stöðin að verða opin fyrir hersveitum vin-
veittum Bandaríkjunum víðsvegar af svæð-
inu.
Bandaríkjaþing hefur enn ekki upphafið
bann sitt við því að fleiri en 55 hernaðar-
ráðgjafar fari til E1 Salvador. Og Schultz
utanríkisráðherra hefur sagt að þjálfun
hinna salvadorsku hermanna í Honduras sé
valkostur við því að flytja þá til þjálfunar-
búða í Bandaríkjunum sjálfum.
Bandaríkin hafa aukið afskipti sín og at-
hafnir á svæðinu verulega síðustu misseri.
Þannig hafa þau aukið athafnir sínar í
Honduras til að vega á móti eins og banda-
rískir embættismenn segja það - hernaðar-
“PPbyggingu vinstri sinnaðra Sandinista í
Nicaragua. Þeir flytji vopn og vistir til skær-
uliðanna í E1 Salvador. Og síðan kemur
þulan um sovésk áhrif og kúbönsk vopn oe
allt það. 6
Komið hefur verið upp fjarskiptastöð
(radarstöð) fyrir bandaríska flugflotann á
fjalli í námunda við landamæri Nicaragua.
Þarna eru 60 manns en stöðin kostaði 20
miljónir bandaríkjadala. Stöðinni er ætlað
að fylgjast með flugvélum sem fljúga með
vopn frá Nicaragua til skæruliðanna í E1
Salvador.
(Byggt á Information)
-óg
Frjálslynt fylki í Bandaríkjunum
Burlington í Vermont-fylki
Borgar-
stjórinn er
sósíalisti
í borginni Burlington, 40.000
manna borg í Vermont ríki í
Bandaríkjunum var sósíalisti val-
in borgarstjóri fyrir tveimur
árum. Sá heitir Bernie Sanders og
er trúlega sá eini af sínu sauða-
húsi frá því kona sem gegndi sams
konar starfl í Santa Monica í Kal-
iforníu tapaði kosningu fyrir
skömmu.
Burlington er friðsamlegur bær
með háskóla og tiltölulega nátt-
úrlegu umhverfi. Vermont-fylki
þykir vera dálítið sérstakt í pólit-
íkinni og ekki síst Burlington,
þarsem andrúmsloftið er vinstri
sinnað, fordómalaust og af-
slappað.
Stærsta útvarpstöðin í borginni
hefur t.d. á sínum snærum tvo
fastráðna anarkista við pólitískar
fréttaskýringar og á miðvikudög-
um má heyra í fastráðinni harð-
línukonu úr kvennahreyfingu út-
skýra sín viðhorf til hlutanna.
Kosningabandalag
sósíalista
í félagslífi staðarins eru kven-
réttindakonur, anarkistar, um-
hverfisverndarmenn og friðar-
hreyfingarfólk mjög áberandi.
Frá því Sanders tók við embætti
varð ráðhúsið í auknum mæli
opnað hvers konar friðarfund-
um, umræðufundum um afskipti
Bandaríkjanna í E1 Salvador,
fundum um jafnréttismál og því
um líku.
Leiðtogar kosningabandalags-
ins sem stóð að baki kosningu
Sanders sem borgarstjóra dró
ekki dul á þá ósk sína, að innleiða
sósíalisma í borgina. Sanders
fékk 52% atkvæðanna og þykir
vera mjög vinsæll. Kosninga-
bandalagið samanstendur af full-
trúum frá umhverfisverndarsinn-
um (Citizen’s Party), frjáls-
lyndum og vinstri sinnuðum.
Margir úr vinstra armi Demókr-
ataflokksins studdu hann í kosn-
ingunum, sem og tekjulágt fólk
og stúdentar. Meiraðsegja verka-
lýðsfélag lögreglunnar í bænum
studdi hann sérstaklega.
Þó Bernie Sanders drægi enga
dul á sósíalísk lífsviðhorf sín í
kosningabaráttunni, þá er talið
að öðru fremur hafi bunandi
mælska orðið honum til fram-
dráttar.
í viðtali við greinarhöfund
segir Sanders, að það sé í fyrsta
skipti á seinni tímum sem venju-
legir verkamenn hafi stutt vinstri
sinnaðar hugmyndir - í Burling-
ton. Hann segir að kosninga-
bandalagið geri sér engar grillur
um stórfenglegar breytingar í
einni borg. Hvernig sé t.d. hægt
að koma á öruggu eftirliti með
einkafjármagninu fyrr en vinstri
sinnar hafa unnið völdin í öllum
Bandaríkjunum?
Tuskubrúða í mynd hins sósíalíska borgarstjóra Bernie Sanders.
„Republikanaflokkurinn og
Demókrataflokkurinn eru alveg
eins, og við breytum engu til
lengdar í þessu landi, fyrr en við
breytum þessu spillta tveggja-
flokka kerfi. í Burlington höfum
við byrjað það verk og bærinn er
einn þeirra staða í Bandaríkjun-
um þarsem fólk er almennt á kafi
í pólitík. Takmarkið er að virkja
fólkið og þróa nýja innri gerð
samfélags þannig að stjórn bæjar-
ins verði lýðræðisleg í raun og
sann“, segir Bernie Sanders
borgarstjóri.
í Vermont fylki er viss hefð
fyrir sjálfsákvörðunum sem og
samhjálp, sem er nauðsynleg því
veturinn er oft harður. Og
viðmælendur greinarhöfundar
benda á þetta atriði sem eina
skýringuna á góðu gengi sósíal-
ista í Burlington.
Önnur mikilvæg ástæða eru
svokallaðir borgarafundir („town
meetings") í Vermont-ríki. Þetta
eru opnir fundir sem haldnir eru
einu sinni á ári í öllum bæjum og
smærri borgum ríkisins. .Á þess-
um fundum getur almenningur
borið upp tillögur og ef þær eru
samþykktar eru þær bindandi
fyrir viðkomandi bæjarstjórn.
Það var slíkum fundum að þakka
að krafan um frystingu kjarnork-
uvopna varð mikilvægt mál um
öll Bandaríkin.
Friðarhreyfingin í Vermont-
fylki ákvað að bera upp slíka til-
lögu á borgarfundum fylkisins
fyrir tveimur árum. 140 bæir og
borgir samþykktu ályktun um
frystingu kjarnorkuvopna. Reag-
an Bandaríkjaforseti kom fram á
sjónvarpsskerminn og fordæmdi
„ábyrgðarleysi“ íbúa Vermont-
fylkis - en slíkar fordæmingar
juku áhuga fjölmiðla á málinu.
Einmitt þetta kerfi með borg-
arafundum „town meetings“,
varð til þess að höfða til grasrót-
armanna í Burlington fylki. Þeir
eru nú að reyna lýðræðislegri
leiðir til ákvaranatöku um ýmis
mál. Þar á meðal eru t.d. hverfa-
fundir, þarsem viðkomandi íbúar
geta tekið ákvarðanir utan bæjar-
stjórnarinnar. Þetta er lýðræðis-
legt ferli sem borgarstjórinn styð-
ur og vonast er til að geti prðið
öðrum fordæmi í Bandaríkjun-
um.
(Stytt og endursagt
Information Michael Helm)- óg
Dauðarefsing
í Bretlandi
Líklegt er talið að áður en árið er
liðið hafi farið fram atkvæða-
greiðsla í breska þinginu um
dauðarefsingu. Allar líkureru tald-
ar vera á því að dauðarefsing verði
samþykkt. Hinn nýi meirihluti
íhaldsflokksins þykir taka af allan
vafa um þetta þó ekki sé litið á mál-
ið sem „flokkspólitískt“.
Meirihluti íhaldsþingmanna
með Margréti Thatcher í broddi
fylkingar hefur greitt dauðarefs-
ingu atkvæði þegar gengið hefur
verið til atkvæða á undanförnum
árum um tillögu þessa efnis.
-óg
Austur- og Vestur-
Evrópa
Friður
og
mannréttindi
„Friður og mannréttindi“ heyra
hvort öðru til“ segir í sameiginlegri
yfirlýsingu frá nokkrum friðarhóp-
um á Vesturlöndum og Charta 77
(Mannréttindaskrá 77) í Tékkósló-
vakíu.
Um 20 manns undirrituðu þessa
yfirlýsingu í garði í útjaðri Prag
umkringdir öryggislögreglu sem
kvikmyndaði athöfnina og lagði
hald á filmur vestrænna kvik-
myndatökumanna. Margir hinna
1100 manna í Charta 77 hafa verið
handteknir eða eru undir sérstöku
eftirliti. Og sumir hafa verið reknir
í útlegð. Um þessar mundir eru 20
manns í fangelsi vegna starfs á veg-
um Charta 77, sagði rithöfundur-
inn Havel á fundinum. Meðal
þeirra sem skrifuðu undir yfirlýs-
inguna fyrir hönd Charta 77 var
Hajek fyrrverandi utanríkisráð-
herra Tékkóslóvíkíu. í yfirlýsing-
unni segir að frjáls skoðanaskipti
milli allra stétta og laga þjóðfélag-
anna sé besta trygging fyrir friði á
milli stétta og ríkja.