Þjóðviljinn - 07.07.1983, Blaðsíða 22

22 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 7. júlí 1983
Heimsþing friðarafla til varnar friði og lífi
Gegn kjamorkustyrjöld
Haldið í Prag 21.—26. júní
Dagana 21 .-26. júní sl. var haldiö í Prag Heimsþing friðarafla til
verndar friöi og lífi, - gegn kjarnorkustyrjöld. Þátttakendur á þing-
inu voru rétt innan við 3000 frá 132 þjóðlöndum; fulltrúar margvís-
legra kynþátta og þjóðerna, með mismunandi viðhorf, trúarbrögð
og stjórnmálaskoðanir. Þarna voru saman komnir fulltrúar 1843
landssamtaka, verkalýðsfélaga, friðarsamtaka, kvenna-,
æskulýðs- og námsmannasamtaka, stjórnmálaflokka og kirkju-
deilda. 108 alþjóðleg samtök óháð ríkisstjórnum áttu einnig full-
trúa á þinginu, svo og 11 milliríkjasamtök.
Um 20% þátttakenda voru frá sósíalísku löndunum, 40% frá
þróuðum iðnaðarríkjum og 40% frá þriðja heiminum. Fjöldi þátt-
takenda frá hverju landi var mjög misjafn: t.d. voru 54 fulltrúar frá
Sovétríkjunum, Bandaríkjamenn voru 138, íslendingar 7, ísraels-
menn 9, Bretar voru 113 og Indverjar 203. Því miður vantaði
fulltrúa frá einu kjarnorkuveldanna, þ.e. Alþýðulýðveldinu Kína.
Það var Heimsfriðarráðið sem hafði forgöngu um að Heimsþing
þetta var haldið og í undirbúningsnefnd þingsins áttu sæti fulltrúar
ýmissa aðila; landssamtaka, alþjóðlegra samtaka og trúarhópa.
Má sem dæmi nefna Sameinuðu þjóðirnar, Rannsóknarstofnun
Sameinuðu þjóðanna í afvopnunarmálum, Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunin, Berlínarráðstefna evrópskra kaþólikka, Kristilegu
friðarsamtökin, Alkirkjuráðið, Alþjóðasamtök kvenna fyrir frið og
frelsi, Alþjóðasamtök lýðræðissinnaðrar æsku, Alþjóðasamtök
kennara, Alþjóðasamtök kristilegra félaga ungra kvenna, Alþjóða-
samtök verkalýðsfélaga, o.fl. o.fl.
Tilgangur þingsins var að vera
vettvangur skoðanaskipta og
hreinskilinna umræðna um friðar-
mál á sem breiðustum grundvelli.
Skipulagning umræðna miðaðist
við þetta. Þingið starfaði fyrstu tvo
dagana í 11 umræðuhópum, þar
sem tekin voru fyrir mismundandi
efnisþættir:
1. Hættan á kjarnorkustyrjöld,
lífsógnin og leiðir til að koma í
veg fyrir hana.
2. Öryggismál Evrópu og af-
vopnunarmálin.
3. Vopnakapphlaupið; hvernig
unnt er að stöðva það og snúa
þróuninni við.
4. Skipti á hugmyndum og
reynslu; friðarhreyfingarnar í
stuðningi við afvopnun.
5. Hlutverk Sameinuðu þjóð-
anna í friðar- og afvopnunar-
málum.
6. Efnahagslegar afleiðingar víg-
búnaðarkapphlaups og af-
vopnunar.
7. Þróunarmál, vopnakapp-
hlaupið og afvopnun, alþjóð-
leg efnahagssamvinna.
8. Félagsleg, sálræn og siðferðis-
leg áhrif vígbúnaðarkapp-
hlaups, styrjalda og afvopn-
unar.
9. Friðsamleg lausn deilumála.
10. Styrjaldarhætta og vandamál í
Miðausturlöndum, Asíu, Af-
ríku og Suður-Ameríku.
11. Friðarfræðsla og leiðir til að
komast hjá styrjöld.
Eftir hlé í einn dag, sem notaður
var til vinnu og skoðunarferða
þátttakenda til allra hluta Tékkó-
slóvakíu, var þinginu skipt niður í
11 fag- og áhugamannahópa: -
Konur - Æskufólk og námsmenn -
Verkalýðsfélagar - Kennarar -
Læknar - Rithöfundar og Iista-
menn og aðrir sem starfa að menn-
ingarmálum - Alþingismenn og
aðrir kjörnir fulltrúar - Trúar-
bragðahópar - Lögfræðingar- Vís-
indamenn - Blaðamenn.
Auk þessa voru haldnir ótal
minni fundir ýmissa hópa meðan á
þinghaldinu stóð. Má þar nefna
fund um hvernig nýta mætti her-
gagnaiðnaðinn til friðsamlegra
nota; íþróttamenn voru með sér-
stakan fund, svo og viðskiptamenn
o.fl. hópar. Þávarsérstökkvenna-
miðstöð starfandi meðan á þing-
inu stóð.
Meginumræða þingsins snerist
um núverandi ástand í vígbún-
aðarmálum, leiðir til að komast út
úr vítahring vígbúnaðarkapp-
hlaupsins og leiðir til að efla sam-
stöðu og ekki síst samvinnu friðar-
afla alls staðar í heiminum. Pólitísk
umræða var fremur hjáróma á
þessu þingi, enda gerir það ógnará-
stand sem ríkir í vígbúnaðarmálum
heimsins það að verkum, að hópar
sem áhuga hafa á friðarmálum
þjappa sér saman án tillits til
stjórnmála eða trúarskoðana.
Ekki var ætlunin að þingið sendi
frá sér niðurstöður. En í lok þess
var samþykkt ávarp, þar sem lýst er
yfir áhyggjum vegna ríkjandi á-
stands. Lokaorð ávarpsins eru
þessi:
„Undirbúningur kjarnorkustyrj-
aldar er hinn alvarlegasti glæpur
gegn mannkyninu. En styrjöld er
Fulltrúar íslands á þinginu: Frá vinstri Bergþóra Einarsdóttir, Eyjólfur
Friðgeirsson, Björn Þorsteinsson, Haukur Már Haraldsson og Margrét
Einarsdóttir.
Frá friðargöngunni. Fyrir miðri mynd er ítalski þingmaðurinn Nono
Pasti, fyrrum hershöfðingi NATÓ: Hann beitti sér mjög gegn evrópueld-
flaugum NATÓ meðan hann var í embætti hershöfðingja, og eftir að hann
fór á eftirlaun einhennti hann sér í friðarbaráttuna og hefur haft sig mikið í
frammi við að benda á á ógn sem Evrópueldflaugarnar hafa í för með sér.
Nino Pasti situr á ítalska þinginu sem utanflokkamaður.
Yassir Arafat, leiðtogi Frelsisfylkingar Palestínuaraba heimsótti þingið
eftirmiðdagsstund, daginn eftir að honum var vísað frá Sýrlandi. Hann
flutti áhrifamikla ræðu og var fagnað gífurlega.
Svipmynd frá mikilli friðargöngu, sem farin var í Prag. Sagt var að um 150
þúsund manns hefðu tekið þátt í henni og stóðu heimamenn á gangstéttum
og fögnuðu göngumönnum, eða veifuðu frá gluggum sínum.
ekki óhjákvæmileg. Það er enn
ekki of seint að koma í veg fyrir
kjarnorkuhelför. Bjargráðið er í
höndum fólksins sjálfs, sérhvers
karls og konu sem standa traustan
vörð um friðinn.
Friðarhreyfing fjöldans er sterkt
afl, ákvarðandi í því ástandi sem nú
ríkir í alþjóðamálum og getur haft
áhrif á stefnumótun stjórnvalda í
átt til friðar.
Máttur þessarar breiðu og fjöl-
þættu friðarhreyfingar er fólginn í
hæfni hennar til að starfa saman.
Hvað sem líður ágreiningi okkar
um önnur málefni erum við sann-
færð um að ekkert megi sundra
okkur frammi fyrir sameiginlegu
markmiði, - að bjarga friði og lífi;
að koma í veg fyrir kjarnorkustyrj-
öld.
Við áköllum allt mannkyn:
Leyfum ekki að árið 1983 verði
upphaf nýrrar og hættulegrar
hrinu í vígbúnaðarkapphlaupi og
áframhaldandi mögnunar spennu.
Einbeitum kröftum okkar að því
að ná fram mikilvægustu kröfum
allra þjóða heims:
Höfnum nýjum eldflaugum í
Evrópu!
Við viljum raunhæfar samninga-
viðræður um niðurskurð allra teg-
unda kjarnorkuvopna í Evrópu!
Frystum þegar í stað öll kjarn-
orkuvopnabúr!
Við höfnum kjarnorkuvopnum í
vestri og austri; hvar sem er í
heiminum!
Stöðvum vígbúnaðarkapphlaup-
ið, jafnt kjarnorkuvopna sem hefð-
bundinna vopna!
Við viljum kjarnorkuvopnalaus
svæði!
Við styðjum almenna og algera
afvopnun!
Friðsamlegar samningaviðræð-
ur stjórnmálamanna; ekki hern-
aðarspennu!
Nýtum auðlindir heimsins í þágu
friðar og lífs!
Frið, frelsi, sjálfstæði og velferð
öllum þjóðum til handa!“
Við, íslensku þátttekendurnir á
þinginu í Prag, teljum einna athygl-
isverðast af því sem þar kom fram,
að menn eru almennt að átta sig á
að ástandið í kjarnorkumálum er
komið á mjög hættulegt stig. Þetta
birtist m.a. í því, að hin ólíkustu
samtök hafa tekið friðarbaráttuna
á stefnuskrá sína. Má þar nefna
verkalýðsfélög, trúardeildir,
kvennahreyfingar, samtök vísinda-
manna og kennara, lækna o.fl.
Mjög athyglisvert er, að víðtæk
samstaða virðist vera að skapast
innan verkalýðsfélaga í hergagna-
iðnaði um þá kröfu að þessum
iðnaði verði breytt í iðnað í frið-
samlegum tilgangi. Á þinginu
komu fram mjög sterk rök fyrir því
að burtséð frá öllu öðru yrði slík
breyting til verulegrar atvinnu-
aukningar, á meðan hergagna-
iðnaðar er „dauður" iðnaður, sem í
öllu tilliti er þjóðhagslega nei-
kvæður.
Fulltrúar íslands á Heimsþingi
friðarafla til varnar friði og lífi, -
gegn kjarnorkustyrjöld.
Haukur Már Haraldsson,
blaðamaður.
Bergþóra Einarsdóttir,
skrifstofustúlka.
Eyjólfur Friðgeirsson,
fiskifræðingur.
Margrét Einarsdóttir,
kennari.
Björn Þorsteinsson,
sagnfræðingur.