Þjóðviljinn - 27.08.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 27. - 28. ágúst 1983
Sterk hreyflng andspœnis
ráðvilltri ríkisstjóm
í vikunni varð stórmerkur at-
burður á íslandi. Þúsundir manna
sem hafa á herðum sér fjárskuld-
byggingar vegna húsbygginga eða
íbúðakaupa á síðustu árum hafa
myndað hreyfingu sem krefst þess
að þeim verði hlíft við gjaldþroti og
eignamissi. Mikið fát hefur gripið
ríkisstjórnina þegar hún stendur
frammi fyrir þessari áhrifamiklu
hreyfingu og þarf að efna stóru
orðin um úrbætur í lánamálum
fyrir kosningar, og loforðin um
80% lán. Krukk í lánskjaravísitöl-
una og fyrirmæli til bankanna um
skuldbreytingar til skamms tíma
munu duga skammt til þess að friða
þá hreyfingu sem upp er risin. í
ályktun hins fjölmenna borgara-
fundar sem haldinn var í Sigtúni sl.
miðvikudag segir að einu raunhæfu
úrbæturnar í húsnæðismálum séu:
- að lán verði veitt til lengri tíma,
- að lán verði mun hærra hlutfall
af húsnæðiskostnaði en nú er,
- að þessar aðgerðir séu afturvirk-
ar þannig að þær nái til þeirra,
sem keypt hafa eða byggt íbúðar-
húsnæði sl. þrjú ár.
Trúnaðarbrestur
Áhugamenn um úrbætur í hús-
næðismálum fara ekki fram á af-
nám verðtryggingar á lánum. Þeir
vilja borga til baka það sem þeir fá
að láni en vilja gera það á viðráðan-
legum kjörum á tveimur til þremur
áratugum. Þegar farið var að fylgja
fram hávaxtastefnu og verðtrygg-
ingarstefnu 1979 átti lengri lánstími
að fylgja í kjölfarið. Þetta var
aldrei efnt og vísar hver á annan
um ástæður. Ekki vantar þó að
eftir þessu hafi verið leitað, en
bankarnir sögðu: Ekki við; lífeyris-
sjóðirnir sögðu:Ekki við; og flokk-
arnir sögðu: Ekki við, þegar á átti
að herða. Það kom líka greinilega í
ljós á fundinum í Sigtúni að fólki
finnst ósamræmi milli orða og at-
hafna stjórnmálaflokkanna í hús-
næðismálum. Fundarmenn höfðu
enga þolinmæði til þess að hlýða á
þingmann Alþýðuflokksins lesa
upp úr flokkssamþykktum um hús-
næðismál og einn ræðumanna kvað
alla flokka hafa svikið í húsnæðis-
málunum.
Anœgjuleg
afstaða
Samt er ánægjulegt til þess að
vita að Áhugamenn um úrbætur í
húsnæðismálum hafa ekki áhuga á
að sækja sér úrbót í þann hluta
húsnæðislánakerfisins, - sem er í
viðunandi horfi og svarar kröfum
tímans. Alþýðubandalagið hafði
forgöngu um það innan ríkisstjórn-
ar Gunnars Thoroddsen að upp-
fylla kröfur verkalýðshreyfingar-
innar um félagslegt íbúðarhús-
næði. Með góðum stuðningi mið-
stjórnar Alþýðusambandsins tókst
að standa við þau loforð sem gefin
höfðu verið og gera margfalt átak í
húsnæðismálum þeirra sem lægst
hafa launin í þjóðfélaginu.
Húsnœðis-
lánakerfið
ekki sökudólgur
Með stuðningi í ársskýrslu Hús-
næðisstofnunar ríkisins komst
Svavar Gestsson fyrrv. félagsmál-
aráðherra að eftirfarandi niður-
stöðum um nýju húsnæðislögin og
þróun húsnæðislánakerfisins frá
1980 í DV grein nýverið:
„1. Heildarlán opinbera kerfisins
hafa hækkað um 15,1% frá
1977 til 1981 en um 12,3% frá
1980.
2. Lán Byggingarsjóðs verka-
manna hækkuðu um 324% frá
1980 til 1981.
3. 25% lána Byggingarsjóðsríkis-
ins fóru til kaupa á eldra hús-
næði 1981, en 6% af útlánagetu
sjóðsins fóru í þessi lán árin
1975 og 1976.
4. Fjölmargir nýir lánaflokkar
hafa verið teknir upp.
5. Engum hefur verið neitað um
lán á árinu 1981 né síðar og
stafar samdrátturinn í nýbygg-
ingalánum af því að eftirspurn-
in hefur minnkað.
6. Það var ekki síðasta ríkisstjórn
sem tók ákvörðun um að þrí-
skipta nýbyggingalánunum. Sú
ákvörðun var tekin í tíð ríkis-
stjórnar Geirs Hallgrímssonar,
1975.
7. íbúðalán sem hlutfall af bygg-
ingarkostnaði hafa ekki lækk-
að heldur haldist svipuð og
áður.
8. Heildarlán til íbúðabygginga
hafa aukist og er þá átt við lán
banka, sparisjóða og lífeyris-
sjóða auk lána Húsnæðisstofn-
unar.
9. Samdráttinn í íbúðabyggingum
er ekki hægt að skýra með tekj-
ulækkun á árinu 1981 að mati
Þjóðhagstofnunar.
10. Skýringuna er að finna í há-
vaxtastefnunni og framkvæmd
hennar. Það er kjarni málsins.
Það eru engin rök til þess að
finna sökudólginn í húsnæðis-
lánakerfinu.“
Hávaxtastefnan
Það er hávaxtastefnan og fram-
kvæmd hennar sem er að sliga hús-
byggjendur og íbúðakaupendur í
dag. Ofan á það að lán hafa ekki
verið hækkuð né lánstími lengdur
sem neinu verulegu nemur bætist
nú afnám verðtryggingar á laun í
tvö ár með bráðabirgðalögum
ríkisstjórnarinnar. Le”ngi getur
vont versnað og það sér hver mað-
ur og finnur á sjálfum sér að for-
senda fyrir almennri verðtryggingu
fjárskuldbindinga hlýtur að vera
ve.rðtrygginglauna. Annarshrynur
kerfið til grunna eins og nú er að
verða reyndin.
Ríkisstjórnin hefur sjálf komið
sér í vanda með því að klípa sem
nemur einum og hálfum mánaðar-
launum af fólki á fyrstu sex mánuð-
um stjórnartímabilsins (þremur
mánaðarlaunum á einu ári!). Á
bakinu hefur hún svo stóru orðin
stjórnarflokkanna um 80% lán úr
kosningabaráttunni.
„Stjórnarflokkarnir lofuðu fyrir
kosningar að nú skyldu lánuð 80%
af íbúðaverði eða -byggingu og láns-
tíminn stórlengdur. Það er ná-
kvæmlega það sem við biðjum um
að verði efnt,“ segja formælendur
Áhugamanna um úrbætur í hús-
næðismálum.
Áhugaleysi
flokkanna
Á Alþingi í vetur reyndist ekki
vera áhugi á því að stíga skref í átt
til úrbóta fyrir þá sem byggja eða
kaupa í fyrsta sinn. Frumvarp Svav-
ars Gestssonar félagsmálaráð-
herra þess efnis dagaði uppi vegna
áhugaleysis. Hinsvegar lofuðu
Framsóknarflokkur og Sjálfstæðis-
flokkur öllu fögru en ekki fyrr en
eftir kosningar. í stjórnarmyndar-
viðræðunum í vor kom þó í ljós
sama áhugaleysið þegar rætt var
um það af hálfu Alþýðubandalags-
ins að sækja þyrfti fé í almenna
húsnæðislánakerfið. Alþýðu-
bandalagið lýsti yfir því í kosninga-
baráttunni, að það myndi ekki taka
þátt í ríkisstjórn nema að bankar
og lífeyrissjóðir yrðu lögskyldaðir
til þess að leggja meira af mörkum
til húsnæðislána og lánin yrðu
lengd. Flokkurinn lýsti sig einnig
reiðubúin til þess að leggja á sér-
stakan skatt í því skyni að leysa
vanda ungra húsbyggjenda og
íbúðakaupenda, sem nú verða að
koma yfir sig húsnæði á allt öðrum
kjörum en tíðkast hafa síðustu ára-
tugi. Áður breytti verðbólgan lán-
um í styrki til húsbyggjenda og þeir
sem nutu þeirra kjara standa í sið-
ferðilegri skuld við þá sem nú koma
á eftir og verða að borga til baka
það sem þeir fá lánað í jafngildum
krónum. Slík skattheimta hefði því
verið réttlætanleg.
Núverandi ríkisstjórn getur ekki
miðað við sína almennu stefnu og
gripið til skattheimtu í því skyni að
sækja fé til húsnæðislána. Hallinn á
fjárlögum er víst ærinn og varla
verður bætt á hann svo neinu nemi.
Bankarnir bera sig illa því hin
óverðtryggðu afurðalán til atvinn-
uveganna setja rekstur þeirra í
mínus. Og lífeyrissjóðirnir verða
ekki samningsfúsir ef að líkum
lætur. Staða ríkisstjórnarinnar er
því þröng. Þessvegna eru tillögur
uppi um að afnema einfaldlega
' verðtryggingu lána og hverfa frá
þeirri stefnu sem verið hefur við
lýði sl. 3 ár. Sú leið er hinsvegar
ekki einföld og mun mæta and-
stöðu í kerfinu. Ríkisstjórnin á því
framundan crfiða glímu við eigin
loforð andspænis hreyfingu sem
ekki mun láta staðar numið fyrr en
þau hafa verið efnd.
stjórnmál á sunnudegi
Einar Karl
„Stjórnartlokkarnir lofuðu fyrir kosningar að nú skyldu lánuð
að verði efnt.“ - Frá borgarfundinum í Sigtúni. Ljósm. Leifur.
80% af íbúðarverði eða byggingu og lánstíminn yrði stórlengdur. Þetta er nákvæmlega það sem við biðjum
Haraldsson
skrifar