Þjóðviljinn - 17.12.1983, Blaðsíða 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 17.-18. desember 1983
shammtur
Af goðfrœðilegri gagnrýni
Það er útbreiddur misskilningur að ýmsar starfs-
stéttir í þjóðfélaginu séu með öllu óþarfar. Slíkt skiln-
ingsleysi er með öllu óþolandi og veldur þvílíku hugar-
angri hjá þeim, sem það orð fá á sig, að heilu hóparnir
geta orðið óvinnufærir fyrir lífstíð.
Ekki er nokkur vafi á því, að sífelldar árásir á atferlis-
og félagsfræðinga, bændur og Ijóðskáld, hafa orðið til
þess að starfsárangur hinna nýtustu manna er í lág-
marki.
Það er illt að búa við það að vera talinn óþarfur.
heppnaður misskilningur er allt og sumt sem á slíku er
hægt að græða.“
Hér er ómaklega ráðist að þeim sem - oft af ótrú-
legum vanefnum - gegna því hlutverki að segja fólki
hvaða skoðun það eigi að hafa á því sem það sér, les
eða heyrir.
Vanþekking er mesta böl hvers gagnrýnanda og er
satt að segja aðdáunarvert hvílíkum árangri margur
krítikkerinn hefur náð þótt fjötraður væri í viðjar þekk-
ingarskorts og jafnvel vitsmunabrests.
Ein er sú stétt, sem misvitrir menn eru sífellt að klifa
á að megi missa sig, en það eru listgagnrýnendur.
Sem betur fer skilja þó fjölmiðlar enn mikilvægi
gagnrýninnar. Á jólaföstunni er lunginn af innihaldi
dagblaðanna dómar um dans, söng, leik og litteratúr;
„krítikkur" í hundraða,- þúsunda- eða miljónavís er
mér nær að halda. Og öll eru þessi skrif að sjálfsögðu
orð í tíma töluð.
Hlutverk gagnrýnenda er í sem stystu máli það, að
segja fólki hvað því á að finnast, svo það verði ekki
fyrir því listræna slysi að mynda sér persónulega
skoðun.
Hér er semsagt ekki lítið í húfi. Það væri huggulegur
andskoti ef allur landslýður færi að hugsa tóma dellu
um listina í landinu.
Og samt er haldið áfram að níða gagnrýnendur.
Hið kunna skáld og heimspekingur Rainer Maria
Rilke segir einhvers staðar:
„Ekkert er fjær því að komast í snertingu við listir en
umsagnir um þær. Meira eða minna vel - eða illa
Þessi úrklippa er úr listgagnrýni eins af dagblöðum
borgarinnar og lýsir sannarlega með átakanlegum
hætti þeim hrellingum, sem gagnrýnendur þurfa að
búa við:
_ Meinið
með undirritaðan er að hann
hefir hvorki gaman að óperu sem
* slíkri né hundsvit á beirri tónlist,
sem þar er framin.
Það er ógaman fyrir þennan gagnrýnanda að þurfa
að stunda vinnu sína við slík skilyrði.
Þó mega honum verða til huggunar orð Sókratesar
úr varnarræðunni:
„Sá einn er vitur, sem veit að hann veit ekki neitt“.
Tónlistargagnrýni er göfugt starf þó misvitrir menn
hafi stundum þurft að fást við hana. Og þegar ég segi
„misvitrir" hef ég í huga elstu tónlistargagnrýni, sem
ég veit um, eða úr grísku goðafræðinni.
Mídas Frýgíukonungur, sem var bæði heimskur og
fégjarn, gerðist eitt sinn tónlistargagnrýnandi, eða
„listdómari", eins og það er stundum kallað.
Appolon hafði verið viðurkenndur afbragð annarra
tónsnillinga í keppni við satýrinn Marsýas. Pan vildi
ekki fallast á þetta og skoraði Appolon á hólm. Hvor
guðinn léki á sitt hljóðfæri, en Mídas skæri úr, hvor
færi með sigur af hólmi.
Appolon lék fyrst á hörpu sína og tærir tónar hörp-
unnar ómuðu um allan skóginn uns jafnvel háværir
fuglar þögnuðu og viðurkenndu yfirburði hans. Síðan
bar Pan hljóðpípu sína að vörunum og laðaði fram
dapra, dularfulla og ómstríða tónlist sem fældi íkorna
svo þeir þustu inní þykknin.
Mídasi þótti tónlist Pans hljóma betur og færði hon-
um lárviðarkórónuna.
„Heimski og hljómvillti maður", hrópaði þá Appolon
í bræði sinni. „Maður með þína dómgreind á að hafa
eyru, sem hæfa henni. Hafðu þessi hérna. Asnaeyru
eru einmitt það sem þú þarft".
Þegar Mídas bar hendurnar upp að höfðinu, fann
hann sér til skelfingar að honum voru vaxin löng,
uppmjó og loðin eyru.
Hann huldi eyrun með öllum tiltækum ráðum, þar til
hárið var orðið svo ómeðfærilegt, að ekki réðst lengur
við það.
Konunglegi hárskerinn komst þar með að hinu ógn-
arlega leyndarmáli konungs.
Svo óbærilegt þótti rakaranum að búa einn yfir slíku
leyndarmáli að hann gekk niður að árbakka, gróf niður
í sandinn og hvíslaði niður í holuna: „Mídas konungur
er með asnaeyru".
Honum létti stórlega og fyllti holuna, svo orð hans
yrðu eilíflega grafin. Þegar frá leið óx á staðnum
reyrrunnur og æ síðan, þegar vindurinn blés gegnum
reyrinn, hvíslaði hann: „Hver er með asnaeyru?"
Og óðára heyrðist svarað: „Mídas konungur".
í raunum sínum geta gagnrýnendur huggað sig við
það, að fyrirrennarar þeirra hafa heldur ekki alltaf
verið nein sérstök gáfnaljós.
sHráargatið
Þórir: Hefur sagt upp vegna óá-
nægju.
Þórir S.
Guðbergsson
ellimálafulltrúi Reykjavíkur-
borgar hefur sagt starfi sínu lausu
frá 1. desembers.l. Ástæðan fyrir
uppsögn Þóris er óánægja með
starfsskilyrðin á ellimáladeild, en
starfið er aðallega fólgið í að
neita fólki í brýnni neyð og vísa
því á guð og gaddinn fram til árs-
ins 1985 að minnsta kosti. Mikið
vinnuálag er önnur ástæða, en
Þórir hefur gegnt starfi Geir-
þrúðar Hildar Bernhöft að miklu
leyti í veikindaforföllum hennar.
Nýverið skipuðust mál þó svo að
Geirþrúður Hildur sagði einnig
upp og hyggjast félagsmálafull-
trúar borgarinnar nú beita Þóri
þrýstingi um að halda áfram
.störfum fyrir Félagsmálastofnun
og sækja um stöðu Geirþrúðar.
Er talið að afgreiðsla félagsmála-
ráðs á tillögum Þóris um tafar-
lausar úrbætur í málefnum gamla
fólksins muni ráða úrslitum um
hvort hann verður við þeirri
beiðni.
Sigurjón: Panikk greip um sig
þegar hann iagði fram gögnin.
Mikil
panikk grip íhaldsfulltrúa og
fjármálaráð borgarinnar s.l.
fimmtudag þegar Sigurjón Pét-
ursson dreifði á borgarstjórnar-
fundi átta súluritum sem sýna
svart á hvítu hvernig „skatta-
lækkunar“-stjórn Davíðs Odds-
sonar er í raun, - þegar litið er á
hana frá sjónarhóli launafólks.
Þar mátti einnig sjá hvernig
skuldasöfnun borgarinnar hefur
tekið stökkbreytingum uppá við
og hvernig hitaveitan og Raf-
magnsveitan eru blóðmjólkaðar
af borgarsjóði og neytendur látn-
ir borga brúsann í 2- 2,5% hærra
orkuverði. Enginn treysti sér þó
til að véfengja þessi gögn sem
voru byggð á upplýsingum borg-
arinnar sjálfrar, fjárhagsáætlun-
um og Árbók Reykjavíkur.
Þegar
,fýrstu viðskiptavinir Áfengis-
verslunarinnar komu að kaupa
sér brennivín á nýja verðinu um
daginn spurðu þeir gjarnan sem
svo: „Hvað lækkaði mest?“ Þá
Kristinn: Verður að teikna upp á
nýtt.
fóru afgreiðslumennirnir ýmist
að hlæja eða urðu dálítið kindar-
legir á svipinn en urðu svo að
stynja upp: „Það er auðvitað
koníakið sem hann Albert flytur
inn.“
Nú
liggja fvrir endanlegar tillögur
fyrirtækisins Kristins Ragnars-
sonar, Auglýsinga hf., um bygg-
ingu söluskála í göngugötunni í
Austurstræti. Bygginganefnd
hefur vakið athygli á að teikning-
arnar sýna mun stærri hús en
samkomulag frá í fyrra gerði ráð
fyrir og á miðvikudag hafnaði
umhverfismálaráð tillögunni
alfarið, enda „uppfylla þær ekki
þær væntingar sem ráðið gerði
sér“ eins og segir í bókuninni.
Heilbrigðisráð, slökkviliðsstjóri
og gatnamálastjóri eiga eftir að
gefa umsögn, áður en frá málinu
verður gengið, en flest þykir
benda til þess að Kristinn og co.
verði að fara að teikna upp á
nýtt.
Hugmyndir
um ráðhús fyrir Reykjavíkurborg
Þórbergur: Utgáfan á bréfum
hans hefur ekki mælst vel fyrir
hjá M&M.
hafa alltaf skotið upp kollinum
öðru hvoru og er skemmst að
minnast um að breyta
Austurbæjarskólanum í ráðhús.
Nýjasta hugmyndin er að taka
Moggahöllina, sem allir ellihúsa-
vinir viija feiga, undir ráðhús og
er hana að finna í tillögum
tveggja arkitekta að nýju skipu-
lagi Kvosarinnar. ekki mun hug-
myndin þó vera þeirra, heldur
Morgunblaðsklíkunnar í Sjálf-
stæðisflokknum. Árvakur er
nefnilega að reisa stórhýsi inni í
nýjum miðbæ og þarf því
nausðynlega að losa sig við höl-
lina góðu. Og hví ekki að láta
borgarsjóð blæða?
Vísir
menn segja að þessar reglur
hangi nú uppi á lögreglustöðinni í
Reykjavík og séu lögreglumenn
brýndir af yfirmönnum sínum að
fara eftir þeim. Reglurnar eru að-
eins tvær:
1. Við gerum aldrei nein mis-
tök.
2. Ef við gerum mistök þá vís-
ast í reglu 1.
Albert: Koníakið hans lækkaði
mest.
Útgáfa
á bréfum Þórbergs Þórðarsonar
til Sólrúnar Jónsdóttur (Bréf til
Sólu) hefur ekki mælst vel fyrir
hjá forráðamönnum Máls og
menningar og íhuga þeir nú mál-
sókn þar sem þeir eiga útgáfurétt-
inn að öllum verkum Þórbergs
Þórðarsonar en Margrét, ekkja
Þórbergs, á höfundarréttinn.
Bókin var gefin út í blóra við
þessa aðila en útgefandi er skráð
Guðbjörg Steindórsdóttir, er tel-
ur sig vera dóttur Þórbergs og er
það vafalaust þó að ekki sé það
lögformlegt. Almenna bókafé-
lagið er hins vegar dreifingar-
aðili. Guðbjörg sjálf var ekki
mætt á blaðamannafundinn, sem
haldinn var í tilefni af útkomu
bókarinnar, en þar voru hins veg-
ar Þórður Gunnarsson lögmaður
hennar, Gunnar Guðmundsson
prófessor, frændi hennar, Indriði
G. Þorsteinsson, sem skrifar for-
mála, og Brynjólfur Bjarnason,
forstjóri AB. Verður fróðlegt að
vita hver verða eftirmál útgáf-
unnar.