Þjóðviljinn - 21.03.1984, Síða 7

Miðvikudagur 21. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
stríðsins
Það er tiltölulega auðvelt að
endurreisafallin húsog
mannvirki, en það mun reynast
mun erfiðara að lækna þá sál-
rænu áverka sem stríðið í Lí-
banon hefur valdið þjóðinni.
Við líðum enn fyrir það haturog
tortryggni sem vakin var með
þjóðinni í borgarastyrjöldinni
1860. Það sem nú hefur gerst
er mun alvarlegra og það mun
taka meira en 100 ár að lækna
þau sársem stríðið hefur valdið
þjóðinniásíðustuárum. Þetta
sagði Michel Abs, yfirmaður
Neyðarhjálpar Kirkjuráðs Mið-
Austurlanda í Líbanon og pró-
fessor í mannfræði og hagfræði
við háskólann í Beirút í stuttu
samtali við Þjóðviljann
Michel Abs er nú staddur hér á
landi á alþjóðlegri ráðstefnu
neyðarhjálparfulltrúa á vegum Al-
kirkjuráðsins og Lútherska heims-
sambandsins, en ráðstefna þessi er
haldin í boði Hjálparstofnunar
kirkjunnar og sækja hana 18 er-
lendir þátttakendur víðsvegar að
úr heiminum.
Michel Abs sagði að fundur þessi
væri haldinn til þess að samræma
og skipuleggja hjálparstarf kirkj-
unnar um allan heim, og væri slík
samræming til mikils gagns fyrir
allt hjálparstarf á vegum kirkjunn-
ar.
Michel Abs sagði að Kirkjuráð
Mið-Austurlanda, sem hann væri
fulltrúi fyrir, hefði innan sinna vé-
banda bæði grísk-kaþólsku kirkj-
una og kirkju mótmælenda, og að
rómversk-kaþólskir tækju þátt í
starfi þess sem áheyrnarfulltrúar.
Sagði hann að Kirkjuráð Mið-
Austurlanda væri virkasta svæðis-
stofnunin sem starfar að neyðar-
hjálp í Líbanon, og næði hjálpar-
starfið til allra þjóðfélagsþegna
jafnt, án tillits til trúar eða kyn-
þátta.
Nú er stríðið í Líbanon að hluta
til trúarbragðastyrjöld á milli
kristinna manna og múslíma. Gerir
trúarbragðastríð í eðli sínu. Margir
kristnir menn eru andsnúnir stefnu
falanghista til dæmis, og hér er ekki
um það að ræða að hópar trúar-
legra þjóðernisminnihluta séu að
útrýma hver öðrum. Bæði fyrir og
eftir innrás ísraela hafa verið í
landinu sterk öfl innan beggja fylk-
inga sem viljað hafa breytingu á
stjórnskipun landsins. Sú breyting
hefði óhjákvæmilega í för með sér
að nokkur forréttindi kristinna
manna, sem þeir hafa haft sam-
kvæmt stjórnarskránni frá 1943.
Síðan þá hafa þær meginbreytingar
orðið í Líbanon, að múslimar eru
ekki lengur minnihluti þjóðarinnar
jafnframt því sem þeir eru nú með-
vitaðri um stöðu sína og hafa al-
mennt hlotið menntun sambæri-
lega við þá sem þeir kristnu búa
yfir. Við getum skipt þjóðinni í
þrennt: Sumir vilja engar breyting-
ar vegna þess að þeir vilja ekki
missa sín forréttindi. Sumir vilja
breytingar vegna þess að þeir telja
það réttlætismál. Og þriðji hópur-
inn vill breytingar til þess að skapa
sjálfum sér forréttindi. Hið trúar-
lega yfirbragð stríðsins hefur
skapað okkur erfiðleika í hjálpar-
starfinu að því leyti að sumir á
meðal hinna kristnu ásaka okkur
um svik fyrir að aðstoða múslima,
en okkur hefur engu að síður tekist
að ávinna okkur traust beggja aðila
sem virkasta hjálparstofnunin í Lí-
banon.
Þeirrar skoðunar gætir nú víða
meðal fréttaskýrenda að saga Líba-
nons sem sjálfstæðs ríkis sé liðin -
ríkið sé nú cndanlega klofíð og fyrr
eða síðar muni Israelsmenn og Sýr-
lendingar skipta því á milli sín.
Hvert er þitt álit?
Ég er ekki spámaður og tek því
ekki afstöðu til spádóma eins og
þessara. En það er hins vegar
staðreynd að Líbanon er nú skipt í
3 hluta: Suðurhlutann sem er á
valdi ísraelsmanna, norðaustur-
hlutann, sem er á valdi Sýrlendinga
og vesturhlutann, sem er á valdi
stjórnarhersins og falanghista.
Það skiptir miklu máli þegar við
fjöllum um Líbanon að við gerum
okkur grein fyrir því að landið býr
Michel Abs: Það mun taka okkur 100 ár...
það ekki kristinni stofnun erfítt
fyrir að ávinna sér traust meðal
stríðandi afla?
Stríðið í Líbanon hefur á sér
trúarlegt yfirbragð en er þó ekki
enn við eins konar lénsskipulag á
mörgum sviðum og persónutengsl
geta þá oft skipt meira máli en ella.
Hvaða áhrif hefur styrjöldin haft
á efnahagslífíð í Líbanon?
í stuttu máli eru þau þess eðlis að
stöðnun eða gjaldþrot blasir nú
við. Margar verksmiðjur og vinnu-
staðir hafa þurft að loka, og síðast
fyrir 2 vikum, var 30.000 manns
sagt upp hjá einu fyrirtæki. Bank-
arnir veita ekki lengur lán og doll-
arinn hækkar í verði. Um leið og
fólk hefur flúið frá Beirút hefur
mikið fjöldi fólks flúið átökin í
fjöllunum inn í borgina þar sem
það skortir framfærslumöguleika.
Stríðið hefur leitt mikla fátækt yfir
þjóðina, það er eitt það alvarleg-
asta sem nú er að gerast, og þótt
seðlabankinn hafi gætt þess að
géyma gullkvóta sinn til þess að
vérja gengi líbanska pundsins, þá
eru gjaldþrot yfirvofandi. Líb-
anska ríkið hefur engar skatttekjur
lengur, tekjuskattur er ekki lengur
innheimtur og tollatekjur eru nán-
ast engar. Skuldir ríkisins við út-
lönd fara stöðugt vaxandi.
Á hvað ieggið þið mesta áherslu í
hjálparstarfinu?
Það mikilvægasta fyrirokkur nú
er að sjá þeim fyrir husnæði sem
búa nú við ófullnægjandi aðstæður.
Samkvæmt upplýsingum stjórn-
valda, sem ekki eru taldar áreiðan-
legar, búa um 70-80 þúsund fjöl-
skyldur í skólum, opinberum bygg-
ingum og á hótelum eða hjá ætt-
ingjum við aðstæður sem eru ekki
til frambúðar. Flest af þessu fólki
eru fjallabúar sem flúið hafa óf-
riðinn milli drúsa, múslima og
kristinna manna þar og komið inn
til Beirút. Þegar ísraelsmenn hörf-
uðu til suðurhlutans skildu þeir
segir Micbel
Abs, yfirmaður
ppyðfirb.iálpfrr
KirHjwnnar í
Ubanon og
mnnnfrfcði-
¥}ð
iáifeétaRR t
Beirút
eftir vopn sem fólkið í fjöllunum
notaði síðan til þess að berjast inn-
byrðis. Það var ekki bara barist
með vopnum, heldur voru húsin í
þorpunum brennd með skipu-
lögðum hætti í gagnkvæmum
hefndaraðgerðum kristinna manna
og múslíma. Þetta fólk hefur því að
engu að hverfa og ekkert lífsviður-
væri í borginni. Þetta er engu að
síður stolt fólk, og við leggjum ríka
áherslu á að veita því mannsæm- .
andi húsaskjól fyrst í stað og síðan
möguleika á starfi til þess að það
geti unnið fyrir sér. Það er því næst
mikilvægasta verkefnið að skaffa
þessu fólki lífsviðurværi.
Hvaða áhrif heíur stríðið haft á
skólagöngu?
Skólar eru víðast hvar lokaðir og
alls staðar þar sem átök eiga sér
stað. Það er talið of áhættusamt að
safna börnunum saman á einum
stað. Sums staðar í N-Líbanon eru
skólar þó opnir. Það er þriðja
mikilvægasta verkefnið sem við
sjáum fram á, að koma á eðlilegu
skólahaldi. Þegar mögulegt verður
að opna skólana verða þeir eitt
mikilvægasta verkefni okkar.
En sjúkraþjónustan, starfar hún
eðlilega?
Nei, ekki heldur. Hún er of dýr
til þess að fólk -geti notfært sér
hana. Þar sem ríkið hefur hvorki
tekjur af skötfum né tollum getur
það ekki greitt niður sjúkraþjón-
ustuna, svo að jafnvel einföldustu
aðgerðir eins og botnlangaskurðir
verða mönnum fjárhagslega of-
viða.
Hins vegar fá allir þeir sem verða
fyrir líkamlegum áverka af völdum
stríðsins ókeypis sjúkraþjónustu.
Hver eru hin sálrænu áhrif
stríðsins á fólkið?
Hin sálrænu áhrif stríðsins eru
lang alvarlegust að mínu mati. Þau
lýsa sér í gagnkvæmri tortryggni og
hatri á milli þjóðfélagshópa. Unga
fólkið tekur mikinn þátt í hernað-
inum og er uppistaðan í hinum
sjálfstæðu milís-hersveitum. Upp
kemur fyrirbæri sem á máli fræði-
manna hefur verið kallað „the at-
agonistic acculturization": trú-
flokkar múslima og kristinna fara
að leggja aukna áherslu á ýmsa
íhaldssama siði sem einkenna þá
frá hinum - konur bera slæður og
þeir kristnu mála krossa á enni sér
o.s.frv. Börnin fá ekki menntun
lengur í skólunum og foreldrarnir
- missa völdin yfir börnum sínum -
en það er róttæk breyting í hefð-
bundnu þjóðfélagi eins og því líb-
anska. Þjóðfélagshóparnir reyna
að skilja sig frá hinum í eins ríkum
mæli og unnt er. Ein af orsökum
stríðsins er sú að hinir ólíku hópar
vissu ekki hvernig þeir áttu að tal-
ast við. Þegar fólkið var vopnað
greip það til vopnanna. Það mun
taka meira en 100 ár að lækna þau
sálrænu sár sem stríðið hefur vald-
ið. Líbanon líður enn fyrir það sem
gerðist 1860. Það sem nú hefur
gerst er miklu mun verra.
Líbanon er nú í sárri þörf fyrir
stjórn sem hefur til að bera ríkan
skilning á því hvernig hægt verði að
sameina þjóðina og lækna sár
stríðsins. Það verður erfitt verk,
því þjóðin er mjög viðkvæm fyrir
ytri áhrifum.
Ert þú bjartsýnn á að samninga-
viðræðurnar í Lausanne muni bera
árangur?
Nei. Það verður tiltölulega
auðvelt að bæta það efnislega tjón
sem stríðið hefur valdið, en til þess
’ að sameina þjóðina og lækna sár
stríðsins þarf annað og meira.
ólg.