Þjóðviljinn - 08.05.1984, Qupperneq 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐyiLJINN, Þrigjudagur 8. maí 1984
DlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfreisis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, MagnúsH. Gísla-
son, ÓlafurGíslason, óskarGuðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Már.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir, Margrét Guðmuqdsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir og Aðalbjörg Óskarsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreíðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
„Sterka stjórnin“
hefur orðið
Þegar verið var að mynda núverandi ríkisstjórn voru
forystumenn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar-
floicksins mjög hrifnir af þeirri réttlætingu að þeir væru
að setja á laggirnar „sterka stjórn“. í kosningabarátt-
unni hafði Framsóknarkórinn kyrjað þetta stef og
íhaldinu fannst þessi nafngift líka afskaplega sniðug.
Efasemdarmönnum um nauðsyn kjaraskerðingarinnar
var einfaldlega svarað með því að svona gengju „sterk-
ar stjórnir“ hreint til verks. Þær væru ekkert að hika við
hlutina, vandamálunum væri svipt burt með einföldum j
pennastrikum og hik og múður væru úr sögunni.
Nú kemur senn sá merki dagur að „sterka stjórnin“
getur haldið formlega upp á ársafmælið. í rauninni má
segja að hátíðarhöldin séu þegar hafin þótt að vísu gæti
nú mikillar beiskju, gremju og vonbrigða í máli forystu-
manna stjórnarflokkanna. I síðustu viku fékk þjóðin að !
kynnast því á margvíslegan hátt hvernig „styrkurinn“ ■
hefur breyst í örvæntingartal og gagnkvæmar ásakanir.
Forsætisráðherrann sakaði fjármálaráðherrann um,
að vera aðal„próblem“ stjórnarinnar og fjármálaráð-
herrann svaraði fullum hálsi með skætingi og háði í garð
formanns Framsóknarflokksins.
Félagsmálaráðherrann fordæmdi sem algert bull
málflutning þingmanna Sjálfstæðisflokksins í fé-
lagsmálanefnd um réttindi Búseta til að öðlast húsnæð-
islán. Ættarlaukur Engeyjarkynsins, Halldór Blöndal
sem í vetur varð varaformaður í þingflokki Sjálfstæðis-
manna, vísaði yfirlýsingum Alexanders Stefánssonar
hins vegar algerlega á bug og sagði að allur þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins stæði með sér í því að afneita lof-
orðum félagsmálaráðherra.
Friðrik Sophusson lýsti því yfir að uppgjöf ríkis-
stjórnarinnar væri slíkt að helst mætti líkja því við að
Sjálfstæðisflokkurinn „kæmi buxnalaus til næstu kosn-
ingabaráttu“.Ráðherrarnir ýttu bara vandanum á
undan sér, fá þyrfti nýja menn í ráðherrastólana,
endurskoða sjálfan stjórnarsáttmálann sem þó var áður
talinn traustastur hornsteina, hefja nýja samninga við
Framsóknarflokkinn og rjúfa síðan ríkisstjórnina ef
Framsókn væri ekki tilbúin til að makka rétt.
Varaformaður Sjálfstæðisflokksins rakti síðan mörg
hundruð miljónir hér og mörg hundruð miljónir þar
sem enn vantar í ríkisfjármálin; í raun væri bara verið
að búa til grundvöll gífurlegrar nýrrar skattheimtu á
næstu árum.
Albert Guðmundsson var fljótur að gera grín að
Friðriki varaformanni og sagði í viðtali við stærsta
stjórnarmálgagnið að Friðrik vildi bara verða ráðherra!
„Honum liggur greinilega mikið á“, var svar Alberts og
tilkynnti hann svo heittrúuðum Sjálfstæðismönnum að,
Friðrik „hefði viljað búa til stóra mús en þjóðfélagið
þolir það ekki“.
Bæði Þorsteinn Pálsson og Friðrik Sophusson gáfu
skýrt til kynna að Þjóðhagsstofnun væri að búa til blöff-
töíur um hlutfall erlendrar skuldasöfnunar svo að Al- -
bert Guðmundsson þyrfti ekki að standa við stóru orðin
um að fara frá þegar komið væri yfir 60% markið. Það
var greinilegt á orðum formannsins og varaformannsins
að þeir kunnu Þjóðhagsstofnun litlar þakkir fyrir að
bjarga þannig með ómerkilegum reikniskúnstum ráð-
herraferli Alberts Guðmundssonar.
Hápunktur þessa farsa var svo fólginn í því að Þor-
steinn Pálsson lýsti því yfir í viðtölum við Þjóðviljann,
Morgunblaðið, sjónvarp og útvarp að það „færi eftir
verkefnum“ hvort hann yrði ráðherra í þessari ríkis-
stjórn í kjölfar hinna miklu „þáttaskila“ sem hann til-
kynnti alþjóð um helgina að orðin væru á ferli stjórnar-
innar.
Enginn ráðherra Sjálfstæðisflokksins hefur hins veg-
ar fengist til að tjá sig um þessi „verkefni“ sem ráða
munu örlögum Þorsteins Pálssonar. Þeir eru að undir-
búa afmælisveislu „sterku stjórnarinnar“.
klippt
Ranglát
samfélagsskipan
í Morgunblaðinu um helgina
er prýðileg grein um forsetakosn-
ingarnar í El Salvador. Þar segir í
niðurlagsorðum:
„Hvernig sem úrslit forseta-
kosninganna verða á endanum er
ljóst að sá forseti sem við völdum
tekur mun eiga við mikinn vanda
að glíma. Borgarastríðið hefur
sett allt eðlilegt líf í landinu úr
skorðum og það verður ekki
auðhlaupið að ná samkomulagi
milli stríðandi fylkinga, ef menn
vilja á annað borð fara samnings-
leiðina. D’Aubuisson, sem bygg-
ir mjög á stuðningi landeigenda
og annarra auðjöfra, hefur lýst
því yfir að ekki eigi að semja við
kommúnista, heldur sigra þá, og
þess ber þá að geta að skil-
greining hans á „kommúnistum“
er mjög frjálsleg og t.d. telur
hann Duarte til þess hóps. Du-
arte, sem nýtureinkum stuðnings
bænda, verkamanna og eigenda
smáfyrirtækja, hefur látið hafa
eftir sér að skiljanlegt sé að marg-
ir kjósi að ganga í lið með skæru-
liðum vegna þess hve ranglát
samfélagsskipun ríki í landinu.
Hann hefur gefið í skyn að eitt af
fyrstu verkefnum sínum á
forsetastóli verði að taka upp við-
ræður við skæruliða og stuðnings-
menn þeirra, sem eru við völd í
nágrannaríkinu Nicaragua."
Forsendur póli-
tískrar lausnar
Þarna er komið að þeim kjarna
máls, að þrátt fyrir formleg völd
og góðan vilja hefur Duarte ekki
tekist að koma fram þeim þjóðfé-
lagsiegu réttlætismálum, sem að-
stæður hrópa á í E1 Salvador,
vegna ofbeldis hægri manna, sem
nú hóta að virða ekki kosningaúr-
slitin. Staðan til þess að leita pó-
litískrar lausnar á borgarastyrj-
öldinni í El Salvador yrði
óneitanlega betri ef þar tækist að
koma framfaramálum í höfn.
Meðan dauðasveitir hægri manna
leika lausum hala og þau hægri
öfl sem haldið hafa uppi fámenn-
isvaldi í landinu neita að beygja
sig fyrir þörfinni á félagslegum
umbótum og valdaafsali eru eng-
ar forsendur til pólitískrar
lausnar, og hin vopnaða barátta
heldur áfram.
Við hverja
á að semja?
Með yfirlýsingum sínum er
Duarte að gefa í skyn að hann ætli
að svara kalli skæruliða um frið-
arviðræður og inngöngu þeirra í
valdakerfið. Washington Post
hefur nýlega gagnrýnt í forystu-
grein að stjórnvöld í Nicaragua
skuli ekki hafa svarað kalli
kirkjustjórnarinnar í landinu um
friðarviðræður við þá sem gripið
hafa til vopna gegn stjórnarfarinu
þar. Þetta er álíka gáfuleg ósk og
ef menn létu sér detta í hug að
setjast að samningaborði með
dauðasveitunum í E1 Salvador.
Stjórnvöld í Nicaragua hafa tekið
mjög mildilega á málum þeirra
skæruliða og andstæðinga sem
snúið hafa til baka, og veitt um
820 þeirra sakaruppgjöf. Hins-
vegar er kjarninn - um 2-3000
manns - í þeim 8 þúsund manna
gagnbyltingarhópi, sem herjar á
Nicaragua frá Honduras, gamlir
þjóðvarðliðar Somoza einræðis-
ins. Þessir menn hafa það ekki
eingöngu á samviskunni að hafa
tekið þátt í að viðhalda ógnar-
stjórn áratugum saman, heldur
verða þeir seint taldir í hópi
þeirra sem berjast fyrir réttlæti
eða lýðræði.
✓
A að semja
við fortíðina?
ísraelsmenn neita að ræða við
PLO-menn, Bretar neita að ræða
við IRA-menn - þannig mætti
nefna mörg dæmi úr heimsmál-
unum þar sem stjórnvöld neita að
ræða við þá sem þau skilgreina
sem hryðjuverkamenn. í Mið-
Ameríku þarf að athuga tvennt í
þessu sambandi: Annarsvegar
eru öfl sem vilja með illu viðhalda
nokkurskonar lénsskipulagi í
þessum löndum, og um slíka
tímaskekkju getur aldrei orðið
friður né samningar. Hinsvegar
er svo íhlutun Bandaríkjamanna
sem á liðnum áratugum hafa háð
stríð gegn Mexíkó og Kúbu, ráð-
ist með landgönguliða inn i Haití,
Dómíníska lýðveldið, Nicaragua,
Grenada ofl. lönd, stutt einræðis-
herra og harðstjóra eins og Fulg-
encio Batista, Rafael Truijillo og
Anastasio Somoza, og velt úr
valdastóli Jacobo Arbenz í Gu-
atemala og Salvador Allende í
Chile.
Bandaríska leyniþjónustan
CIA fjármagnar og heldur uppi
75% aföllum hernaðaraðgerðum
sem í gangi eru gegn Nicaragua,
Foringjar gagnbyltingarmanna
sem aðsetur hafa í Honduras
viðurkenna, að þeir gætu aðeins
haldið úti um 2000 manna liði af
eigin rammleik í stað þeirra 8000
sem nú eru sem málaliðar á veg-
um CIA. Það verður að teljast
ærið varasamt að réttlætanlegt sé
að ræða við þessa gagnbyltingar-
menn eins og þeir væru innlent
þjóðfélagsafl sem eigi heimtingu
á að deila völdum með þeim sem
fyrir eru í Nicaragua. Þeir eru
miklu fremur fulltrúar úrelts
lénsskipulags og heimsvalda-
stefnu, sem eiga sér ekki framtíð í
Mið-Ameríku. Aðeins fortíð sem
enginn getur stutt að kölluð verði
til baka í nútíðina. -ekh
Múrum okkur
ekki inni
Ormar Þór Guðmundsson
arkitekt skrifar athyglisverða
grein í Lesbók Morgunblaðsins
um helgina, þar sem hann gerir
tillögur um nýja byggð við Skúla-
götu og í Skuggahverfi í Reykja-
vík. Niðurstöður hans eru þessar:
„1. Æskilegt er að byggja sem
mest á svæðinu.
2. Gera ætti ráð fyrir blandaðri
byggð, að mestum hluta fyrir
íbúðir en einnig fyrir hvers
kyns atvinnustarfsemi, þjón-
ustu og verslun.
3. Útsýni er mjög mikils virði
fyrir núverandi byggð og einn-
ig þá nýju. Ekki verður hjá því
komist að nýbyggingar skerði
útsýni, en það er grundvallar-
munur á skertu útsýni og for-
byggðu. Þess vegna ætti ekki
að byggja hærra en tvær til
þrjár hæðir langs eftir brekk-
unni en að há hús standi þvert
á brekkuna.
4. Háa samfellda röð húsa, sem
mundi hylja byggðina á
norðanverðu Skólavörðuholti
á bak við sig, ber að forðast.
Slíkt „andlit“ borgarinnar mót
norðri yrði ærið sviplaust
jafnvel þótt Hallgrímskirkju-
turn styngi sér upp úr.
5. Mikilsvert er að finna svo fjár-
hagslega traustan grundvöll
fyrir framkvæmdum að tryggt
sé að byggt verði af myndar-
skap og að svæðin milli hús-
anna - götur og torg - verði vel
úr garði gerð, upphituð, rækt-
uð, búin listaverkum o.s.frv.
6. Það sem hér að framan hefur
verið sagt er að hluta tilgátur,
sem ekki verða sannaðar eða
afsannaðar nema með skipu-
lagstillögum, teikningum og
líkönum. Hagkvæm leið til
þess væri að efna til sam-
keppni um skipulag alls svæð-
isins frá Kalkofnsvegi að
Snorrabraut, frá sjó og upp að
Grettisgötu.
O
Gamla Skuggahverfið og ná-
grenni ætti að byggja upp með
hámarksnýtingu með tilliti til að-
stæðna.
Varðveita ber þau sérstæðu
umhverfisgæði sem Reykjavik
býr yfir, þar sem er útsýni til sjá-
var og fjalla. Múrum okkur ekki
inni meira en orðið er.“
-ekh