Þjóðviljinn - 08.08.1984, Blaðsíða 12

MINNING
Óskar Garibaldason
f. 1. ágúst 1908 - d. 2. ágúst 1984
Óskar Garibaldason, fyrrv.
formaður Verkamannafélagsins
Þróttar og Verkalýðsfélagsins
Vöku í Siglufirði, einn kunnasti
leiðtogi íslenskrar verkalýðs-
hreyfingar um áratugaskeið er
kvaddur í dag.
Óskar var fæddur í næsta ná-
grenni Siglufjarðar í Engidal 1.
ágúst 1908 og voru foreldrar hans
Garibaldi Einarsson, bóndi þar
og kona hans, Margrét Péturs-
dóttir.
Siglfirðingar hafa löngum átt
því láni að fagna að eiga skelegga
verkalýðsforingja. Á síldarárun-
um fyrir stríð var atvinnuástand í
Siglufirði oftast í betra lagi miðað
við það sem gerðist annars stað-
ar. Strax á kreppuárunum upp úr
1930 myndaðist þar róttæk for-
ystusveit, sem hafði vit á því að
hagnýta hin mikiu umsvif í bæn-
um í þágu láglaunamanna og sá til
þess, að tímakaup í verkamanna-
vinnu var Iöngum hærra í Siglu-
firði en víðast annars staðar á
landinu.
Óskar Garibaldason hlaut
kornungur sína eldskírn í harðvít-
ugri baráttu kreppuáranna og sú
merka lífsreynsla veitti honum
styrk og úthald til að standa í
fremstu víglínu í baráttu verka-
lýðshreyfingarinnar lengur en
flestir aðrir.
Þegar um 1930 má sjá nafn
Óskars meðal stjórnarmanna
Þróttar, en það var um 1953 sem
hann var ráðinn starfsmaður fé-
lagsins og var hann það óslitið í
aldarfjórðung. Hann var formað-
ur Þróttar og hins sameinaða fé-
lags, Vöku, frá 1963 til 1974.
Óskar var vaskur baráttumað-
ur hvar í liði sem hann stóð og eru
aðeins fáar vikur síðan heilsíðu-
viðtal birtist við hann í Þjóðvilj-
anum um vanda verkalýðshreyf-
ingarinnar fyrr og nú. Hann var
traustur liðsmaður Alþýðu-
bandalagsins en fylgdist einnig af
áhuga með ýmsum hreyfingum
ungra sósíalista, sem starfað hafa
til hliðar við Alþýðubandalagið
og vonaði löngum, að unnt væri
að sameina betur kraftana.
Hann hafði þó áhuga á mörgu
öðru en stjórnmálum og vann til
dæmis mikið starf í þágu Tón-
skóla Siglufjarðar.
Fyrir nokkrum árum kynntist
hann nuddlækningum og fór svo,
að hann var löngum á seinni árum
önnum kafinn að líkna fólki og
losa það við þrautir. Þessi
óvenjulega og annasama tóm-
stundaiðja undir ævilok lýsir
manninum vel, einlægni hans,
fordómaleysi og hjartahlýju.
Kona hans Anney Ólfjörð
Jónsdóttir úr Ólafsfirði lést 1975.
Hún var hress kona og síung í
anda. Þau eignuðust sex börn og
lifa fimm: Hörður, Erla, Hlynur,
Hallvarður og Hólmgeir.
Ég flyt börnum Óskars og fjöl-
skyldum þeirra samúðarkveðju
okkar hjóna um leið og ég minn-
ist með þakklæti starfa Óskars í
þágu íslenskra vinstrimanna og
verkalýðs í hálfa öld.
Ragnar Arnalds.
Óskar Garibaldason andaðist
2. ágúst síðastliðinn, varð bráð-
kvaddur heima við hús sitt
skömmu eftir fótaferðartíma.
Hann ók sonardóttur sinni á
vinnustað um sjöleytið, fór síðan
heim og virðist hafa verið að
dútla eitthvað utanhúss þegar hið
snögga kall kom. Hann var búinn
að vera veill fyrir hjarta í nokkur
ár. Daginn fyrir andlátið minntist
hann 76 ára afmælis síns og 66 ára
dánarafmælis föður síns með því
að ganga um bernskuslóðir sínar
á Engidal, og var þá jafn hress,
glaðvær og kvikur eins og venju-
íega.
Óskar var fæddur á Engidal við
Siglufjörð 1. ágúst 1908 og átti
þar heima til 10 ára aldurs.
Haustið 1918, eftir andlát föður
hans, fór hann í fóstur til Halls
bróður síns og Sigríðar konu
hans, sem voru þá búin að stofna
heimili. Þar var hann, þegar
snjóflóðið mikla féll yfir bæinn í
Engidal 12. apríl 1919, að því er
opinberar heimildir telja. Vafa-
samt er, að það sé rétt. Merking í
húslestrabók sem fannst í rústun-
um, sýndi, að búið væri að lesa
sunnudagslesturinn, en sunnu-
dagur var 13. apríl. - í snjóflóð-
inu fórst móðir Óskars, stjúp-
móðir hennar, þrjú systkini hans,
mágur og fóstursystir, alls sjö
manns úr sömu fjölskyldu.
Foreldrar Óskars voru Gari-
baldi Einarsson, f. 1. júní 1864,
d. l.ágúst 1918,ogMargrét Petr-
ína Pétursdóttir, f. 3. des. 1869,
d. 12. apríl 1919. Garibaldi var
fæddur á Grímsnesi á Látra-
strönd, sonur Einars, lengst
bónda á Arnarstöðum í Sléttu-
hlíð, Ásgrímssonar bónda á
Mannskaðahóli. Móðir Gari-
balda var Kristbjörg Jónsdóttir
frá Látrum. Foreldrar Margrétar
voru Pétur Guðmundsson bóndi
á Daðastöðum á Reykjaströnd
og Elísabet Ósk Semingsdóttir
kona hans.
Margrét og Garibaldi giftust
ló.ágúst 1980. Þau eignuðust níu
börn og var Óskar yngstur þeirra.
Af þeim eru tveir bræður eftir á
lífi, Hallur og Ásgrímur.
Óskar ólst upp hjá Halli og Sig-
ríði og var alltaf „drengurinn" í
þeirra huga, jafnvel eftir að hann
komst á áttræðisaldurinn; bjó
eitthvað hjá þeim eftir að hann
kvæntist, og byggði síðan hús á
næstu lóð við Hall og Sigríði. Þar
bjó hann síðan, meðan ævin ent-
ist.
Óskar kvæntist 25. okt. 1931.
Kona hans var Anney Ólfjörð
Jónsdóttir, f. 20. júní 1912, d. 28.
nóv. 1975. Foreldrar hennar voru
Jón Hansson, f. 19. júlí 1891, sjó-
maður í Ólafsfirði, Jónssonar
bónda í Leyningi, Gíslasonar, og
Svava Guðvarðardóttir Guð-
mundssonar og Guðfinnu Jóns-
dóttur, Dagssonar.
Óskar og Anney eignuðust sex
börn. Yngsta barnið, Sigurð, f.
1950, misstu þau 1961, en hin eru
öll á lífi, gift og eiga börn. Þau
eru: Hörður, íþróttakennari í
Reykjavík; Erla, hjúkrunarfræð-
ingur, býr í Kópavogi; Hlynur,
tónlistarkennari, býr í Þýska-
landi; Halivarður, málari, býr í
Reykjavík og Hólmgeir, húsa-
smiður, búsettur á Selfossi.
Fyrir þá, sem ekki hafa þarfara
við tímann að gera, getur verið
forvitnilegt að veita fyrir sér,
hvað nú á tímum mundi leggjast
fyrir sumt það fólk, sem fæddist
og tók út þroska áður en velferð-
in hélt innreið sína, meðan lífs-
baráttan enn bæði hét og var, og
leiðir til mennta og frama voru
svo fáar og stuttar, að gagnfræða-
menntun var næstum eins fágæt
og doktorsmenntun er núna.
Hvað mundi maður eins og Ósk-
ar Garibaldason leggja fyrir sig
nú? Hann hafði fjölbreytta hæfi-
leika, var m.a. músikalskur og
hafði yndi af söng og hljóðfæra-
leik. Hann var vel að sér í tungu-
málum af óskólagengnum manni
að vera, las, skildi og talaði öll
norðurlandamálin og þýsku. Þá
var hann talnaglöggur vel og
ágætur bókhaldsmaður. Ekki
veit ég, hvenær hann hefur fengið
tíma til að læra þetta. Ef til vill
hefur það verið meðan hann var
berklasjúklingur á Kristneshæli.
- Þá var hann ágætur verkmaður
bæði á sjó og landi, laginn og
verkhygginn, og góður verk-
stjóri.
Örlögin ætluðu Óskari annað
hlutverk en að ganga eftir merkt-
um vegi skólakerfisins að af-
mörkuðu beitarhólfi á túni vel-
ferðarþjóðfélagsins. Verkalýðs-
hreyfingin var á æskuárum hans
að ícveðja röska menn til fylgdar
við sig. Óskar hlýddi kallinu og
gekk undir merki hennar alla ævi
síðan.
Gerðabók Verkamannafélags
Siglufjarðar frá 1927 segir, aðlO.
maí það ár hafi Óskar gengið í
félagið. Næstu tvö ár var hann
einn þeirra, sem kosnir voru til
starfa í nefndum á vegum félags-
ins, og 1930 var hann gjaldkeri f
stjórn þess, samkvæmt þeirri
einu heimild, sem ég hef séð um
stjórnina það ár, en gerðabókin
er glötuð. Má segja, að saga hans
og verkalýðshreyfingarinnar á
Siglufirði hafi fléttast saman í 57
ár. Listinn yfir þau störf, sem
hann hefur unnið á vegum henn-
ar, yrði býsna langur, ef allt væri
talið samviskusamlega fram.
Hann varð starfsmaður og helsti
forustumaður Þróttar 1953, þeg-
ar Gunnar Jóhannsson var fyrst
kjörinn á þing og sat í stjórn fé-
lagsins um fjölda ára. Formaður
Þróttar og síðar Vöku var hann
1963 - 1974. Á þessum langa
starfsferli hefur hann sótt ótal
fundi og þing, setið í stjórnum og
nefndum, var til dæmis í At-
vinnumálanefnd Norðurlands á
„viðreisnar“árunum og aðaldrif-
fjöðrin ásamt Sigursveini D.
Kristinssyni í starfi Tónskóla
Siglufjarðar, sem rekinn var að
nokkru fyrir atbeina verkalýðs-
samtakanna.
Margt er þó enn ótalið af störf-
um Óskars. Hann var einlægur
sósíalisti og hálfa öld eða lengur
flokksbundinn í þeim stjórnmála-
samtökum, sem lengst voru til
vinstri á hverjum tíma; sótti flest-
um mönnum betur fundi og vann
öll sín störf fyrir samtökin af
sömu óeigingirninni og dugnað-
inum og annað, sem hann tók sér
fyrir hendur. Hann var aðalfullt-
rúi í bæjarstjórn Siglufjarðar eitt
kjörtímabil, en varafulltrúi um
fjölda ára og mun hafa setið milli
tvö og þrjú hundruð fundi í
bæjarstjórninni, auk þess ótal
aðra fundi í ýmsum nefndum,
ráðum og stjórnum sveitarfélags-
ins.
Það segir sig sjálft, að til þess
að koma öllu þessu í verk, jafn-
framt því að annast stórt heimili
og koma börnum sínum til náms
og mennta, hefur þurft mikla at-
orku. Víst er, að Anney kona
hans var frábærlega dugmikil og
hagsýn, en samt fannst mér Ósk-
ar alltaf hafa með höndum
tveggja til þriggja manna verk.
Hann varð þó aldrei efnaður,
hvað þá ríkur, af vinnu sinni, og
hafði aldrei áhyggjur af peninga-
málum, enda hafði hann alltaf
margt þýðingarmeira að gera en
að eltast við hégóma eins og pen-
inga. Samt kom alitaf í ljós, að
hann átti fjármuni afgangs, ef
einhver var verr staddur en hann.
Ef til vjll hefur áhyggjuleysi
Óskars um eigin hag á líðandi
stund og í framtíðinni verið sá
þátturinn í fari hans, sem helst fór
fyrir brjóstið á vinum hans og
kunningjum, og hvað hann var
ótortrygginn og laus við að gruna
nokkurn mann um græsku. Og
bjartsýnin og geðprýðin brást
honum aldrei. Flest erum við
með þeim ósköpum gerð, að fá
öðru hverju ólundar- og letiköst,
reiðast, móðgast og reyna að
komast létt frá skyldum okkar.
Mér er ekki kpnnugt um, að slíkt
hafi komið fyrir Óskar. Hann var
alltaf jafn hress, glaðlegur, bjart-
sýnn og reiðubúinn til starfs. Og
þó eitthvað mistækist, þá var það
ekkert til að gera sér rellu út af;
bara byrja upp á nýtt og gera bet-
ur en í fyrra skiptið!
Það segir sig sjálft, að svo at-
hafnasamur og félagslyndur mað-
ur eins og Óskar Garibaldason,
sem þar á ofan var svo vel á sig
kominn og drengilegur í sjón og
framgöngu, að honum var hvar-
vetna veitt athygli, átti marga vini
og kunningja. Og líklega hefur
hann verið einn þeirra gæfu-
manna, sem komast gegnum
langa ævi án þess að eignast
óvildarmenn. Það saknar því
margur vinar í stað að honum
gengnum og gerir sér betur ljóst
en aður, hvílík sálubót það er að
eiga góða samferðamenn.
Ég og mitt fólk þökkum Óskari
að skilnaði vinsemdina, samstarf-
ið og margvíslega hjálp og greiða-
semi, sem aldrei tókst að endur-
Frá samningagerð um 1970: Hermann Guðmundsson, Einar ögmundsson, Jóna Guðjónsdóttir, Óskar Garibaldason og Jón Ásgeirsson.
12 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN Miðvikudagur 8. ágúst 1984