Þjóðviljinn - 08.08.1984, Blaðsíða 13

MINNING
Frá setningu 6. þings Verkamannasambandsins. Við háborðið er þingstjórnin Þórir Daníelsson, Karl Steinar Guðnason, Kolbeinn Friðbjarnarson, Óskar Garibaldason, Jóna Guðjónsdóttir,
Hermann Guðmundsson og Eðvarð Sigurðsson í ræðustól. (Mynd. Bj. Pálss.)
gjalda að verðleikum. Aðstand-
endum hans vottum við innilega
samúð.
Benedikt Sigurðsson
Fréttin um að Óskar Gari-
baldason væri dáinn kom mjög
óvænt, og það svo að menn trúðu
varla. Hann hafði að undanförnu
virst hress og fullur áhuga eins og
venjulega.
Hann hafði daginn áður, á 76.
afmælisdegi sínum farið út á
Engidal, á bernskustöðvarnar,
gengið þar um og dvalið við
minningarnar. Árla morguns
daginn eftir ók hann Sölku, son-
ardóttur sinni, sem hjá honum
dvaldi um tíma, til vinnu, fór síð-
an heim og hóf sína vinnu á lóð-
inni við að endurbæta og búa í
haginn fyrir nálæga framtíð.
En óvænt bar gest að garði.
Þeir höfðu reyndar áður hist,
jafnvel ást við návígi þar sem að-
eins herslumuninn vantaði að
Óskar tapaði slagnum. En þá
kom til hjálpar þekking lækna og
svo hin þrjóska lífsþrá Óskars
með kunnáttu til styrktar, að
berjast sjálfur fyrir heilsu sinni. -
Hinn óvænti gestur brá nú lj ánum
svo snöggt og fast að engum vörn-
um varð við komið, hann féll til
moldar og var allur.
Óskar Garibaldason var 76 ára
er hann lést. Þau æviár dugðu
honum til mikillar lífsreynslu allt
frá bernskudögum. Hans hlut-
skipti varð að verja drjúgum
hluta æviáranna í hugsjónastörf á
vegum róttækrar verkalýðshreyf-
ingar, og samofið því starf að
tónlistar- og menningarmálum.
Og eftir að hann hætti föstu starfi
helgaði hann sig því hlutverki, að
hjálpa þeim, sem illa voru farnir
heilsufarslega, lina þrautir þeirra
og bæta líðan á margan hátt. Til
þessa beitti hann svæðanuddi, en
það lærði hann af lestri bóka og á
námskeiðum, sem hann sótti hjá
áhugafólki um þau efni. Margur
þakkaði Óskari bata og betri líð-
an í skrokknum, enda lagði hann
sig þar allan fram eins og honum
var tamt.
Ég átti því láni að fagna að
kynnast Óskari og fjölskyldu
hans. Ég kom á heimili þeirra
Anneyjar og Óskars beint af
skipi, sem flutti mig hingað
norður fyrir um 41 ári, og hjá
þeim gisti ég fyrstu dagana hér og
var þar síðan heimagangur meira
og minna eftir því sem hagir okk-
ar stóðu.
Seinna urðum við Óskar nánir
samstarfsmenn um nokkurt ára
bil, hann starfsmaður verka-
mannafél. Þróttar og ég Sósía-
listafélagsins, í sama húsi. Þá var
margt bollalagt og reynt að koma
ýmsu í framkvæmd. Óskar var
framkvæmdamaður, duglegur og
fylginn sér. Hann fann ráð til að
eitt og annað gæti skeð. - Þá var
Lúðrasveit Siglufjarðar stofnuð,
Haraldur Guðmundsson kom og
kenndi byrjendum, bjó hjá
Óskari og Anneyju, seinna kom
Sigursveinn D. Kristinsson og
hans hægri hönd var Óskar, upp
spratt Tónskóli Siglufjarðar og
forráðamaður hans var Óskar.
í félagsmálastarfi öðru kom
Óskar víða við, en aðallega beitti
hann sér að starfi í verkalýðsfé-
lögunum og hinum róttæku póli-
tísku samtökum, Kommúnista-
flokknum, Sósíalistaflokknum og
nú síðast Alþýðubandalaginu.
Óskari var það mikið £ mun að
kynnast af eigin raun sem flestum
þáttum í iífi alþýðunnar. Hann
varð að vinna hörðum höndum til
að framfleyta stórri fjölskyldu,
og því var ekki alltaf um góða
kosti að velja hvað atvinnu
snerti. Hann var þó afburða dug-
legur verkamaður og jafnvígur á
störf til sjós og lands, var togara-
sjómaður, síldveiðisjómaður á
ísl. og sænskum síldveiðiskipum,
hann þótti ágætur verkstjóri,
planformaður og framkvæmda-
stjóri söltunarstöðvar, hann lærði
húsgagnasmíði og kynntist þar
iðnaðarstörfum, o.fl. o.fl. mætti
upp telja af því, sem hann lagði
gjörva hönd að. í félagsmála-
starfi reyndi oft á lagni og hygg-
indi, sérstaklega í samningagerð-
um. Hann var góður ræðumaður
og vel ritfær.
Ég man að mér fannst, fyrst
eftir að ég kynntist Óskari og
störfum hans, og var þá sjálfur
tendraður pólitískum áhuga og
lesandi hina pólitísku sögu sósíal-
istanna, að Óskar væri ímynd
hins sanna bolsévika: harður í
stéttabaráttunni og átökum, sem
henni fylgdu, vakandi fyrir að
ekki væri brotið á þeim, sem
minna máttu sín, hjálpsamur við
alla, sem á þurftu að halda, flokk-
urinn og félagarnir voru númer 1
og hann sjálfur og heimilið komu
á eftir, fróðleiksþyrstur með ríka
menningarlega þrá í brjósti, að
allir gætu menntast, hvort sem
væri til hugar eða handar.
Þetta fannst mér þá, og nú þeg-
ar ævibraut hans er að enda runn-
in, sjónarsvið mitt orðið víðara
og opnara til margra átta, finnst
mér að í Óskari geti ég séð ímynd
svo ótal margra annarra, sem af
hugsjónaeldi, mannkærleika,
frelsis og réttlætisþrá hafa unnið
hinum minnimáttar, veiku og of-
sóttu allt sem þeir máttu, án tillits
til eigin hagsmuna.
Óskar átti góða konu, Ann-
eyju Jónsdóttur, ættaða úr Ólafs-
firði. Hún var harðdugleg til allra
verka og mikil húsmóðir og tók
virkan þátt í starfi og áhugamál-
um manns síns. Þau eignuðust 6
börn, öll myndar- og atgerfisfólk,
en einn son misstu þau í æsku.
Þegar að kveðjustund kemur
er margs að minnast, margt að
þakka. Við hjónin eigum bæði
þar hlut að. Konan mfn, Þórunn,
hefur lengi verið náinn samstarfs-
maður Óskars í stjórn og trúnað-
armannaráði Verkalýðsfélagsins
Vöku. Hún hefur því margt lært
og margs notið af kynnum við
hann.
Horfinn er félagi og vinur.
Áratuga vinátta, sem ekki bar
skugga á, vekur söknuð og harm í
huga. En eftir lifir minning um
svo hugsjónaríkan og fjölhæfan
mann að fágætt er.
Megi sú minning verða leið-
sögn okkur öllum, að fylgja sem
best og heiðarlegast þeim hug-
sjónum, sem gáfu lífi Óskars
Garibaldasonar hvað ríkulegast
gildi.
Við hjónin vottum ástvinum
hans og ættingjum okkar innileg-
ustu samúð.
Einar M. Albertsson.
Félagi minn og vinur Óskar
Garibaldason lést 2. ágúst sl. 76
ára gamall. Með honum er horf-
inn af sjónarsviðinu einn af bestu
og skeleggustu forystumönnum
íslenskrar verkalýðshreyfingar.
Óskar fluttist ungur til Siglufj-
arðar, sem á þeim árum var mikil
miðstöð síldveiða og hvers konar
síldarvinnslu og því samastaður
mikils fjölda verkafólks víða af á
landinu.
Hér kynntist hann boðskap
sósialismans um jafnrétti og
bræðralag og einnig harðri bar-
áttu fátæks verkafólks fyrir lífsb-
rauði sínu.
Boðskapur sósialismans og
barátta verkafólksins fyrir
mannsæmandi lífi var hvort
tveggja í samræmi við hina ríku
réttlætiskennd Óskars Gari-
baldasonar.
Upp frá því og þar til yfir lauk
var líf hans allt samofið pólitískri
og faglegri baráttu verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Hann var félagi í Kommúnista-
flokki íslands frá upphafi og
alltaf virkur félagsmaður í verka-
mannafélögunum á Siglufirði og
valdist þar snemma til forystu-
starfa.
Hann var formaður Verka-
mannafélagsins Þróttar frá 1953
til 1966 og eftir það formaður
Verkalýðsfélagsins Vöku til árs-
ins 1974 en varaformaður var
hann tii dauðadags.
Störf Óskars Garibaldasonar í
þágu siglfirsks verkafólks spanna
yfir meira en 50 ár og verða ekki
tíunduð hér en það er ekki of-
sögum sagt að fáir menn ef nokk-
ur, hefur unnið siglfirsku verka-
fólki jafn vel og lengi. Öll sín
störf vann Óskar ávallt af stakri
samviskusemi og spurði aldrei
um laun eða þakkir.
Óskar Garibaldason var um
margt sérstakur maður, hann var
vel menntaður og sjálfmenntaður
að mestu, sjálfur lærði hann er-
lend tungumál svo sem sænsku og
þýsku, sem hann skildi og talaði
prýðiiega.
Áhugamál hans voru mörg,
hann var t.d. mikill tónlistarunn-
andi og um langt árabil var hann
aðal driffjöðrin í Tónskóla
Siglufjarðar, ásamt vini sínum
Sigursveini D. Kristinssyni.
Störf þeirra Sigursveins að
tónlistarmálum báru ríkulegan
ávöxt hér á Siglufirði og settu um
langt skeið ánægjulegan svip á
bæjarlífið.
Öskar var hamingjusamur
maður í einkalífi sínu, hann
kvæntist ungur Anney Jónsdótt-
ur frá Ólafsfirði, þau eignuðust
sex börn, Hörð, Erlu, Hlyn,
Hallvarð, Hólmgeir og Sigurð,
sem lést ungur og var mikill
harmur kveðinn að þeim hjónum
við fráfall hans.
Anney andaðist 1975 og syrgði
Óskar hana ávallt síðan.
Óskar var ákaflega umhyggju-
samur fjölskyldufaðir, fjöl-
skyldan, börnin og barnabörnin
áttu hug hans allan og hjá þeim
naut hann ávallt ástar og um-
hyggju.
Kynni okkar Óskars hófust
fyrst að ráði fyrir um það bil 25
árum síðan þegar ég fór fyrst að
taka þátt í störfum Verkamann-
afélagsins Þróttar, en Óskar var
þá formaður félagsins.
Þau kynni okkar leiddu til sam-
starfs og vináttu, sem aldrei hefur
borið skugga á síðan.
Það var gott að kynnast Óskari
Garibaldasyni og gott að eiga
hann að vini, hann var ljúfmenni
og drengur góður.
Vertu sæll félagi, á kveðju-
stund þakka ég þér fyrir sam-
fylgdina, fyrir vináttu þína og
hjálpsemi í gegnum árin, um leið
og ég votta börnum þínum og
fjölskyldu þinni allri innilegustu
samúð mína og fjölskyldu
minnar.
Kolbeinn Friðbjarnarson
Með Óskari Garibaldasyni er
genginn einn traustasti baráttu-
maður verkalýðshreyfingarinn-
ar, á því tímaskeiði sem liðið er af
öldinni. Allt til loka var hugsun
hans mest tengd baráttunni fyrir
réttindum verkafólks, og framtíð
þess, og menningarmálum alþýð-
unnar.
Með þessum línum vil ég sér-
staklega minnast starfa Óskars í
þágu Tónskóla Siglufjarðar, á
þeim árum sem við störfuðum
saman að málefnum hans. Máske
er það gott dæmi um víðsýni hans
og lagni við lausn góðra málefna.
Það var haustið 1957 að Óskar
sem þá var starfsmaður verka-
lýðsfélaganna á Siglufirði mæltist
til þess að ég kæmi til Siglufjarðar
í mánaðartíma til að æfa Lúðra-
sveit Siglufjarðar, sem þá hafði
nýlega verið stofnuð af áhuga-
mönnum þar í bænum.
Ég varð við þessum tilmælum
og við Ólöf Þorláksdóttir, kona
mín tókum okkur far til Siglu-
fjarðar með flugvél 20. nóvember
um haustið.
Með í farangri okkar höfðum
við nokkrar blokkflautur, til þess
ætlaðar að kenna krökkum
nótnalestur ef svo bæri undir.
Verkalýðsfélögin á Siglufirði,
Þróttur og Brynja, áttu hús-
eignina Gránugötu 14. Þar var
skrifstofa félaganna. Að öðru
leyti var þetta hús notað til félags-
og menningarstarfsemi á vegum
verkalýðshreyfingarinnar. Þar
fengum við Ólöf nú stofu og eld-
hús til íbúðar meðan við dveldum
í bænum, og fundarsalinn til
kennslu og æfinga. Svo var hafist
handa. Samæfingar voru á kvöld-
in og raddæfingar á daginn eftir
því sem við varð komið.
Óskari fannst það jafn sjálfsagt
að veita krökkum tilsögn í nótna-
lestri eins og hinum fullorðnu og
eftir nokkra daga hafði hann
fundið saman hóp af krökkum
sem höfðu áhuga á málinu. Þessir
krakkar reyndust góðir nemend-
ur og vöktu fljótlega áhuga ann-
arra krakka fyrir þessu námi,
með áhuga sínum.
Óskar sá fyrir því að útvega
blokkflautur frá Reykjavík, eftir
því sem þurfti og eftir nokkrar
vikur var fullsetið kennslurúmið
frá morgni til kvölds.
Veturinn leið og undir vor
höfðu verið skráðir 130 nemend-
ur í forskólanámið. Þá var ákveð-
ið að stofna skóla í þeim tilgangi
að tryggja þeim nemendum sem
þess óskuðu aðgang að lengra
námi í framhaldi af þessari byrj-
un.
Lúðrasveit Siglufjarðar gekkst
fyrir skólastofnuninni, með
stuðningi Verkalýðsfélaganna.
Skólinn var nefndur Tónskóli
Siglufjarðar og hugsaður sem al-
þýðumúsíkskóli. Ég var ráðinn
skólastjóri, en Óskar var formað-
ur skólaráðsins. Næstu 5 ár starf-
aði ég við skólann.
Þá höfðu enn ekki verið sett lög
um fjárhagslegan stuðning við
tónlistarskóla. Tónskóli Siglufj-
arðar naut því ekki opinberra
styrkja þessi ár.
Um sumarið (1958) var hafin
fjársöfnun á Siglufirði meðal al-
mennings og fyrirtækja til tækja-
kaupa handa skólanum. Árang-
urinn bar ríkulegt vitni um góðan
hug Siglfirðinga til Tónskólans.
Um haustið naut hann góðrar
aðstoðar Dr. Hallgríms Helga-
sonar tónskálds við innkaup á
léttum hljóðfærum og nauðsyn-
legum kennslunótum.
Tiltölulega fá heimili á Siglu-
firði áttu þá píanó og því mjög
fáir nemendur, sem höfðu mögu-
leika á að læra á það hljóðfæri.
Mestur fjöldi nemenda lærði því
á blásturs- og strengjahljóðfæri,
sem skólinn hafði keypt og gat
lánað nemendum án endur-
gjalds. Með þessu móti varð þátt-
taka nemenda almennari en ann-
ars hefði orðið.
Við Óskar höfðum átt margs-
konar samstarf um áratugi (1930-
1959) um málefni verkalýðs-
hreyfingarinnar og sósíalista-
flokksins, en þau ár sem nú fóru í
hönd og við unnum á sama vinnu-
stað að sameiginlegum áhuga-
málum við Tónskóla Siglufjarð-
ar, kynntist ég betur en áður fá-
gætum mannkostum hans og ó-
bilandi áhuga fyrir félags- og
menningarmálum verkafólks.
Þorsteinn skáld Valdimarsson
lýkur forspjalli íslandsljóða
þannig:
„Sönglíf er aflvaki þjóðlífs. Af
strengjum hörpunnar stökkva
gneistar frelsisins. Fyrir mætti
Sigursöngvanna brestur okið.
Ráði söngurinn húsum, mun
þjóðin ráða landi“.
Það var í anda þessara orða
skáldsins, sem Óskar Garibalda-
son og félagar hans vildu leitast
við að vinna þegar þeir stofnuðu
Tónskóla Siglufjarðar, vorið
1958 og með þeim kveð ég hann
að þessu sinni.
Sigursveinn D. Kristinsson
Miðvikudagur 8. ágúst 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13