Þjóðviljinn - 27.10.1984, Qupperneq 13

LEIKLIST
ausask
Leikfélag Reykjavíkur sýnir
Félegt fés eftir Dario Fo
Leikstjóri: Gísli Rúnar Jónsson
Leikmynd: Jón Þórarinsson
Þýðing: Þórarinn Eldjárn
Dario Fo hefur orðið íslend-
ingum vinsælt hlátursefni á und-
anförnum áratugum enda er
maðurinn einstaklega laghentur
til farsagerðar, og hafa sumar
sýningar á verkum hans heppnast
sérstaklega vel, svo sem eins og
sú fyrsta, Þjófar lík og falar kon-
ur, og Við borgum ekki á vegum
Alþýðuleikhússins um árið. Fé-
legt fés, sem nú er miðnætursýn-
ing í Austurbæjarbíói, er kannski
ekki á borð við þessar allra bestu
sýningar, en hefur þó um margt
tekist vel.
Eins og höfundarins er von og
vísa er þetta mjög pólitískur farsi.
Söguþráðurinn er töluvert flók-
inn, en byggist í höfuðatriðum á
því að forstjóri Fiatverksmiðj-
anna, Anginelli, lendir í bflslysi í
tengslum við tilraun sem gerð er
til að ræna honum, en verkamað-
ur í sömu verksmiðju bjargar
honum úr bflflakinu og kemur
honum á spítala. Andlit Anginel-
lis er horfið með öllu, en verka-
maðurinn Antonio hefur skilið
eftir jakkann sinn með skilríkjum
á spítalanum, og nú halda lækn-
arnir að Angelli sé Antonio og
búa til á hann nýtt andlit - andlit
Antonios. Upp úr þessu spretta
flóknustu atburðir og misskiln-
ingur af margvíslegasta tagi, eins
og sæmir í farsa, og satt að segja
verður atburðarásin svo flókin
undir lokin að erfitt verður að
fylgjast nákvæmlega með gangi
mála, og er þar sumpart um að
kenna áherslum sýningarinnar,
þar sem leikstjórinn, Gísli Rún-
ar, hefur lagt alla áherslu á geysi-
hraða og flókna útfærslu farsatil-
burða á sviðinu, sem oftar en
ekki skilar sér vel en verður
stundum ofhlaðin á kostnað inni-
halds og boðskapar verksins.
Umbúðirnar verða sem sagt
nokkuð fyrirferðamiklar í þess-
arri sýningu oft á kostnað inni-
haldsins, en Gísli Rúnar hefur
sýnt mikla natni, nákvæmni og
hugkvæmni í útfærslu sviðshreyf-
inga og notkun leikmuna. Hon-
um hefur til dæmis tekist vel að
samstilla hreyfingar og látbragð
allra leikaranna, gera alla virka
sem eru á sviðínu, jafnvel þótt
þeir séu ekki í þungamiðju hverju
sinni. Honum tekst þannig að
skapa sýningunni heillegan stfl,
mjög hreinræktaðan farsastfl sem
oft er unun á að horfa, og sam-
stilla leikhópinn ágæta vel. Við
þetta nýtur hann góðs stuðnings
Jóns Þórissonar sem hefur gert
haganlega leikmynd hlaðna ýmsu
sem minnir rækilega á bfla-
auðvaldið sem til umræðu er í
verkinu. Einkum var vel heppn-
uð sjúkrastofan, öll í sjúklega
grænum litum sem rímuðu vel við
sloppa læknanna. Búningar og
gervi voru óvenjuvel af hendi
leyst, ekki síst gervi saksóknara
sem minnti óþyrmilega og skop-
lega á þann ráðherra vorn sem
uppivöðslusamastur hefur verið
upp á síðkastið. Þá er vert að geta
þess að tæknideild L.R. hefur
leyst fjölmörg og flókin
leikmyndavandamál af stakri
prýði, og nægir að benda á síðasta
atriðið þar sem njósnarar leynast
Saksóknari (Guftmundur Páls-
aon), Agnelli (A&alsteinn Bergdal)
og yfirlæknirlnn (Kjartan Ragnars-
son).
í skúffum, sjónvarpi og þvottavél
því til áréttingar. Það atriði er þó
einnig dæmi um galla sýningar-
innar, því að þar kemur mjög
fram sú ofhleðsla sem á stundum
nærri sligar hana. Það skal raunar
tekið fram hér að sýningin mun
hafa verið nokkuð stytt frá því
sem hún var á frumsýningu og er
það áreiðanlega til bóta og má vel
hafa dregið all verulega úr áður-
nefndum hnökrum.
Leikararnir ráða yfirleitt vel
við þann dálítið vélræna og hraða
farsastfl sem notaður er. Bríet
Héðinsdóttir hefur hann alger-
lega á valdi sínu í hlutverki Rósu,
fyrrverandi og þó núverandi
eiginkonu Antonios, og túlkar
skaphita hennar og geðsveiflur af
yfirburðatækni og mjög „ítalskt“,
bæði í hreyfingum og frábærri
framsögn. Sömuleiðis var Þor-
steinn Gunnarsson óaðfinnan-
legur í hlutverki lögregluforingj-
ans, gervið einstaklega gott, og í
útliti og hreyfingum alveg eins og
mafíósi úr lélegri kvikmynd. Með
slyttislegum hreyfingum og leti-
legum en stundum grimmúðleg-
um talanda sýndi Þorsteinn
slægð, heimsku og fólsku þessa
hlaupadrengs kapítalistanna.
Það mæddi mest á Aðalsteini
Bergdal í þessarri sýningu. Ekki
aðeins það að þurfa að hlaupa úr
einu hlutverki í annað á örfáum
sekúndum, heldur krefst hlut-
verkið líkamlegs álags, lipurðar
og framsagnartækni framyfir það
venjulega. Aðalsteinn hefur allt
þetta til að bera í ríkum mæli,
líkamstækni hans og framsögn
var víða viðbrugðið í þessu hlut-
verki, en þó eins og eitthvað
vantaði stundum á til að gera það
óborganlega fyndið. Það er erfitt
að átta sig á nákvæmlega hvaða
herslumun vantar, en kannski er
það þetta sem á ensku heitir „tim-
ing“ og þýðir það að finna á sér
nákvæmlega á hvaða sekúndu-
broti á að gera hlutina.
Guðmundur Pálsson var skop-
legur og einstaklega álappalegur í
hlutverki hins nautheimska sak-
sóknara sem alltaf liggur í því - á
gervi hans hef ég minnst hér að
ofan. Tveir álíka vel gefnir lög-
regluþjónar eru í öruggum hönd-
um Guðmundar Ólafssonar og
Kjartans Bergmundssonar, eink-
um var Kjartan snilldarlegur í
smáuppátækjum sínum þar sem
hann sat við ritvélina. Önnur
hlutverk gefa minni tækifæri til
tilþrifa, en rétt að geta drepfynd-
ins leiks Viðars Eggerssonar í
hlutverki njósnaþjóns sem kem-
ur útúr ísskáp og býður uppá
bjórlíki með hnitmiðuðum
hommatöktum.
Þetta síðasta atriði minnir á að
Þórarinn Eldjárn hefur skotið
SVERRIR
HÓLMARSSON
nokkrum snjöllum staðfærslum
inní eldfjörugan og smellinn þýð-
ingartexta sinn. Það er mikils um
vert í svona sýningu (og reyndar
öllum sýningum) að textinn sé
lipur, skýr og munntamur, og það
er texti Þórarins svo sannarlega.
Félegt fés er farsi sem flytur
pólitískan boðskap. Mergurinn í
þeim boðskap er fólginn í við-
brögðum forstjórans er hann sit-
ur uppi með ásjónu verkamanns-
ins. I flækjum farsans vill þessi
boðskapur að vísu fara fyrir ofan
garð og neðan, og leikstjórinn
hefur lagt allar áherslur á
skemmtan og hlátursleik. í þeirri
viðleitni hefur hann náð umtals-
verðum árangri, ekki síst þegar
litið er til þess að þetta mun vera
fyrsta leikstjórnarverkefni hans.
Sverrir Hólmarsson
_______KVIKMYNDIR__
Léttmeti handa
kreppuhrjdðum
Dalalíf íslensk, 1984
Handrit og stjórn: Þráinn
Bertelsson
Kvikmyndun: Ari Krist-
insson
Leikendur: Eggert Þor-
leifsson, Karl Agúst Úlfs-
son ofl. Sýnd í Nýjabíói.
Danir eiga sitt Ólsenband,
Bretar áttu einhverntíma
eitthvað sem hét Carry On-
myndirnar - og við eigum Þráin
Bertelsson, Eggert Þorleifsson
og Karl Ágúst Ulfsson. Það hlaut
svo sem að koma að þessu.
Dalalíf er sem kunnugt er sjálf-
stætt framhald af myndinni Nýtt
líf, sem sömu aðilar sendu frá sér
í fyrra. Þeir virðast hafa fundið
þarna pottþétta formúlu sem ætti
að geta fært þeim dágóðan skild-
ing á ókomnum árum. Og því
skyldi maður amast við slíku?
Allir skemmta sér og enginn tap-
ar neinu (nema kannski sumir
andlitinu, en það er þeirra mál).
Það eru gömul sannindi að á
krepputímum þarf fólk að geta
skroppið í bíó og séð eitthvert
léttmeti, eitthvað sem lyftir hug-
anum upp úr grámósku hvers-
dagsins. Fólk þarf að hlæja. Og
við hlógum í Nýjabíói kvöldið
sem ég fór að sjá Dalalíf. Það hef-
ur líka sýnt sig að þetta er mynd
sem ekki þarf að auglýsa - mynd
sem fær rokaðsókn þrátt fýrir
blaðaleysi og verkfall.
í raun og veru er engin ástæða
til annars en að fagna því að ís-
lenskir áhorfendur geta nú fengið
að hlæja að íslenskri vitleysu -
sem er náttúrulega mun fyndnari
en einhver útlensk vitleysa. Dal-
alíf er augsýnilega gerð fyrir ís-
lenskan markað eingöngu og
brandararnir eru mjög stað-
bundnir. Það er ekki lítils virði
fyrir þjóð sem þykist vera sjálfs-
tæð menningarþjóð að geta
hlegið að sjálfri sér í stað þess að
þurfa alltaf að hlæja að öðrum
þjóðum. Kannski getur þetta
flýtt fyrir því að þjóðin öðlist
kímnigáfu, en að sögn norska ís-
landsvinarins ívars Eskelands er
íslenska þjóðin enn of ung til að
hafa öðlast eigin kímnigáfu.
(Hann lét það fylgja með í blaða-
viðtali að norska þjóðin stæði
mun betur að vígi á þessu sviði.)
Formúlan sem Þráinn Bertels-
son byggir á felst í því að búa til
tvær persónur, Þór Magnússon
og Daníel Ólafsson, sem eru öðr-
um þræði samviskulausir skúrkar
en hinum þræðinum bestu skinn,
og láta þá lenda í ævintýrum.
Eggert (Þór) og Karl Ágúst
(Daníel) sjá um að gæða per-
sónur þessar lífi og afla þeim vin-
sælda. Þeir eru einu leikararnir
sem eitthvað reynir á í myndinni
og skila sínu verki mjög þokka-
lega - og betur ef árangurinn er
mældur í hlátrasköllum áhor-
fenda.
Ævintýrin sem þeir félagar
lenda í eru margvísleg og nokkuð
misfyndin, en flest þannig að þau
þola varla að vera endursögð,
enda ætla ég alveg að láta það
vera. Margar persónur koma við
sögu - stúlkan Katrín (Hrafnhild-
ur Valbjömsdóttir), kapítalistinn
JR (Sigurður Sigurjónsson) sem
á enga ósk heitari en að komast
upp í sveit til að moka skít, óðal-
sbóndi (Þorvarður Helgason)
sem fer í bændaför til Noregs og
felur „búfræðingunum" Þór og
Daníel að annast óðaiið á meðan.
Og svo framvegis. Litríkt gallerí,
en lítið um eftirminnilega per-
sónusköpun.
Það sem helst virðist skorta hjá
aðstandendum Dalalífs er list-
rænn metnaður. Hann er í al-
gjöru lágmarki, því miður. Það er
auðséð á öllu að fólkið hefur
skemmt sér mætavel meðan það
var að vinna við kvikmyndina, og
áhorfendur skemmta sér líka vel í
sýningunum í Nýjabíói, en ég
held þeir myndu skemmta sér
enn betur ef lögð hefði verið
meiri og betri vinna í myndina.
Satt að segja er hún hálfgerð
hrákasmíð. Samtölin eru oft á
tíðum klaufaleg - manni fannst
stundum að leikararnir hefðu
gleymt replikkunum og væru að
reyna að bjarga sér ein-
hvernveginn. Hópatriði eru illa
skipulögð. Þannig mætti víst
lengi telja, en líklega er út í hött
að gera kröfur þegar mynd af
þessu tagi á í hlut. Hún verður
nefnilega að vera ódýr í fram-
leiðslu, annars gengur dæmið
ekki upp.
Iðnnemar
Kosningarfulltrúa áfertugasta og annað þing iðnnem-
asambands íslandsferfram áfélagsfundi Félagsjárn-
iðnaðarnema þriðjudaginn 30. október.
Félagsfundi félagsnema í byggingariðnum miðviku-
daginn 31. október, félagsfundi félagsnema í rafiðnum
fimmtudaginn 1. nóvember.
Fundirnir hefjast stundvíslega kl. 20.00 að Skóla-
vörðustíg 19 (húsi Iðnnemasambands íslands).
Iðnnemafélögin
Þriðjudagsfundir,
Sýrimannafélags islands
hefjast n.k. þriðjudag 30. okt. kl. 20.30, og verða hald-
nir á sama tíma alla þriðjudaga til og með 18. des
1984.
Stýrimannafélag íslands
Félag íslenskra stúdenta
í Noregi (Físn)
Haustblót Físnar verður laugardaginn 3. nóv kl. 19.30
á Hverfisgötu 105 (á horni Snorrabrautar). Aðgangs-
eyrir kr. 500 (kalt borð). Tilkynnið þátttöku eigi síðar en
mánud. 29. okt. í síma 19327, 22248, 31998, 32335,
35639.
Blótsnefnd.
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi
Steinþór Sæmundsson
gullsmíðameistari
Alfhólsvegi 54, Kópavogi
andaðisf á Borgarspítalanum 19. okt. s.l. Útförin fer fram frá
Kópavogskirkju mánudaginn 29. október kl. 13.30.
Sólborg Sigurðardóttir
Álfheiður Steinþórsdóttir Sigurður G. Steinþórsson
Magnús Steinþórsson Steinþór Steinþórsson
tengdabörn og barnabörn
Laugardagur 27. október 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13