Þjóðviljinn - 03.11.1984, Qupperneq 2

FRETTIR
Slys
Bótakerfiö flókið
Maðursem missirfót ofan ökkla geturfengið á annað
hundrað þúsundfrá Tryggingastofnun, og miskahœt-
ur efslysið er afannarra völdum
En verða slys metin til fjár?
r hægt aS bæta manni einsog
Brynjar Valdimarsson. Mynd: eik.
tjón sem hann verður fyrir við
slys? Varla. Einsog sagt var frá í
Þjóðviijanum í gær missti Brynj-
ar, 16 ára, fót í vinnuslysi fyrir
um mánuði. En Brynjar á von á
nokkrum fjárbótum, frá Trygg-
ingastofnun ríkisins og sennilega
einnig frá tryggingafélagi at-
vinnurekanda síns.
Tryggingastofnun bætir vinn-
uslys, umferðarslys, íþróttaslys
og slys á heimilum, sé tryggt
vegna þeirra á skattframtali.
Borgaðir eru dagpeningar frá og
með áttunda degi eftir slys, og ef
örorka er frá 15 til 49 prósent er
borguð ein heildargreiðsla. Sé ör-
orka af völdum slyssins 50% eða
meiri er greitt á mánuði hverjum.
Þegar borguð er heildar-
greiðsla er farið eftir örorkustigi
aldri og vinnutekjum fyrir slys.
Dæmi, gefin hjá Tryggingastofn-
un: Maður fæddur 1958,15% ör-
yrki - rúmlega 100 þúsund; mað-
ur fæddur 1936,30% öryrki - um
160 þúsund.
Læknar Tryggingastofnunar-
innar meta örorkustig. Bjöm
Önundarson tryggingayfirlæknir
sagði það snúin mál og margt að
taka tillit til. Þegar menn missa
útlim eða af útlimi verður til
dæmis að spurja: Hvernig er stúf-
urinn? Hvemig virkar gervilim-
urinn? Hver eru sálræn áhrif?
Erfiðast af öllu væri að meta þá
einstaklinga sem verða fyrir
áverka á miðtaugakerfi.
Læknarnir styðjast við ýmsar
álitsgerðir og töflur í þessu starfi,
norrænar, kanadískar og svo
framvegis. Dæmi sem sýna pró-
sentur í grófum dráttum og verð-
ur að taka með fyrirvara: Fótur af
um lærbein - minnst 55% örorka,
fótur af um miðjan legg - til dæm-
is 35%, litlifingur allur - 7-8%,
þumall allur - alltað 25%.
Að auki geta svo komið miska-
bætur frá atvinnurekanda eða
slysavaldi afar misjafnar eftir að-
stæðum.
BótalÆrfið er flókið, tilvikin
mörg. En fullbættur verður
skaðinn aldrei. - m
Skák
Pingmenn
Opinber mál útilokuð
Þinghelgi verndar Ellert í útvarpsmálinu nema þingdeild ákveði annað
Málum vegna ölvunar við akstur lýkur yfirleitt með dómssátt
Fríðhelgi þingmanna kemur í
veg fyrír að opinber mál séu
höfðuð gegn alþingismanni með-
an þing stendur yfir eða hann
hnepptur í gæsluvarðhald nema
þingmaðurinn sé staðinn að
gæp, en samkvæmt skilgreiningu
lafs Jóhannessonar er glæpur
meiriháttar refsivert ásetnings-
brot. í 49. grein stjórnarskrár
þarsem fjallað er um þessi efni er
þó gert ráð fyrir að þingdeild
þingmannsins geti leyft gæslu-
varðhald eða opinbera ákæru.
Nokkuð hefur verið rætt um
þessa friðhelgi þingmanna í kjölf-
ar útvarpssendinga Ellerts
Schram og þeirrar fréttar dag-
blaðs í Reykjavík að alþingis-
maður hafi lent í umferðaróhappi
ölvaður undir stýri. Þjóðviljinn
ræddi þessi mál við tvo lögfræð-
inga og telja þeir Ellert friðhelg-
an fýrir opinberu máli á hendur
sér nema þingdeild hans ákveði
annað.
Málum vegna ölvunar við akst-
ur lýkur yfirleitt með dómssátt
þarsem ökumaður fellst á á-
kveðna refsingu. Opinber mál
eru ekki höfðuð í slíkum tilvikum
nema brotið sé alvarlegt, brotið
sé ítrekað eða ökumaðurinn hafi
valdið slysi á fólki til dæmis. Lög-
fræðingamir segja friðhelgi þing-
manns koma í veg fyrir að hann
lendi í slíku máli, en friðhelgin
hindrar auðvitað ekki að dóms-
sátt sé gerð.
Alþingi mun aldrei hafa gefið
leyfi til að höfða opinbert mál
gegn þingmanni eða hneppa
þingmann í gæsluvarðhald.
Auk þessarar friðhelgi njóta
þingmenn víðtæks málfrelsis og
verður ekki höfðað meiðyrðamál
gegn þingmanni fyrir ummæli á
þingi nema þingdeild samþykki. f
lagaskýringum Ólafs Jóhannes-
sonar, Stjórnskipun íslands,segir
að aðeins fimm sinnum hafi verið
sótt um málshöfðunarleyfi til al-
þingis, og aðeins einu sinni verið
veitt.
-m
Enn eitt
jafh-
teflið
í gær endaði skák þeirra höfð-
ingja, Karpovs og Kasparovs,
með jafntefli sem og síðustu ellefu
skákir þeirra félaganna. Heimild-
ir okkar í Moskvu segja að áskor-
andinn sé að reyna að þreyta
þann gamla (Karpov), en virðist
ekki hafa árangur sem erfiði.
í skákinni sem hér fer á eftir má
glögglega sjá að Kasparov tekur
frumkvæðið í byrjun, en engu að
síður varðist Karpov vel. Að
mínu mati er þessi skák sem hér
fer á eftir, nokkuð skemmtileg af
svo stuttri jafhteflisskák að vera.
Karpov sem hafði hvítt tefldi
drottningarbragð, og tefldist
skákin framan af eins og sú 19. en
í 7. leik, lék Kasparov mjög
óvenjulegan leik, Rc6. í 19. skák-
inni fékk hann verri stöðu eftir 7.
leik sinn.
Nú, eins og áður sagði þá
sömdu þeir uppá jafntefli og nú
kemur hún leik fyrir leik: 1. Rf3/
d5, 2. d4/Rf6, 3. c4/ e6, 4. Rc3/
Be7, 5. Bg5/h6, 6. Bxf6/Bxf6, 7.
Dd2/dxc4, 8. e4/c5, 9. d5/exd5,
10. e5/Bg5, 11. Dxd5/Rc6, 12.
Bxc4/0-0, 13. 0-0/Dxd5, 14.
Bxd5/Rb4, 15. Rxg5/Rxd5, 16.
Rxd5/hxg5,17. f4/gxf4,18. Hxf4/
Hd8, 19. Rc7/Hb8, 20. Ha-fl/
Hd7, 21. Rb5/He7, 22. Rxa7/
Bd7, 23. a4/Ha8, 24. Rb5/Bxb5,
25. axb5/Ha5,26. b6/Hb5,27. b4/
cxb4,28. Hbl/b3,29. Hf3/b2,30.
Hf2/Hexe5, 31. Hfxb2/jafntefli.
LJ/SÓ
ÍSAL
Hætta á öndunarfærasjúkdómum
Rykmengun yfir hœttumörkum í álverinu. ísal segir mœlingar ekki marktœkar
Samverkandi mengunaráhrif
flúórvetnis, ryks og brenni-
steinsdíoxíðs voru að meðaltali
rúmlega 100% yfir hættumörk-
um í mælingum sem Vinnueftirlit
rfkisins gerði á starfsumhverfi
starfsmanna álversins í Straums-
vík í fyrra í samvinnu við stjórn
fyrirtækisins. Rykmengun var að
meðaitali 52% yfir hættumörk-
um og segir í niðurstöðum skýrsl-
unnar að mengun í andrúmslofti
kerskála sé það mikii að hún
skapi hættu á öndunarfærasjúk-
dómum.
Níðurstöður mælinganna
benda til þess að ekki hafi dregið
úr ryk- og flúóríðmengun í ker-
skálum frá fyrri mælingum, sem
gerðar voru áður en hreinsibún-
aður var tekinn í notkun með lok-
un kerjanna 1982. Þvert á móti
kemur fram marktæk aukning á
flúóríði í þvagi starfsmanna frá
því sem mældist fyrir lokun kerj-
anna. Er hér um meiri ryk- og
flúóríðmengun að ræða en gerist í
sambærilegum norskum álverk-
smiðjum, og telja höfundar
skýrslunnar, þeir Pétur Reimars-
son og Víðir Kristjánsson, að
gera verði sem fyrst verulegar úr-
bætur til þess að tryggja að lokun
kerjanna skili þeim árangri fyrir
starfsumhverfi sem unnt er að ná
samkvæmt reynslu í öðrum verk-
smiðjum.
Svar stjórnenda
Þjóðviljinn hefur lagt nokkrar
fyrirspurnir um innihald skýrsl-
unnar fyrir þá Ragnar Halldórs-
son framkvæmdastjóra og Peter
Ellenberger fulltrúa stjórnar ál-
versins í Heilbrigðis- hollustu- og
öryggisnefnd fyrirtækisins. 1
skrifiegu svari þeirra kemur fram
að stjóm fyrirtækisins lét gera
mælingar á mengun síðastliðið
vor og voru niðurstöður þeirra
þær að meðaltal mælinga sýndi
svipaða rykmengun og reyndist
vera haustið 1983. Engu að síður
halda þeir því fram að niðurstöð-
ur Vinnueftirlitsins séu ekki
marktækar og að af þeim sé „ekki
hægt að draga þá ályktun að ekki
hafi dregið úr ryk- og flúóríð-
mengun við lokun kerjanna.“
Telja þeir í svari sínu að „virkni
hreinsibúnaðar hafi verið
fullnægjandi til þessa“, en hins
vegar hafi tími sá, sem þekjur eru
ekki yfir kerjunum vegna þjón-
ustu og áltöku, verið of langur,
þannig að of mikið ryk hafi farið
framhjá afsogsbúnaðinum.
I skýrslu Vinnueftirlitsins kem-
ur fram að beint línulegt sam-
band hafi reynst vera á milli
flúóríðmagns í þvagi og flúóríð-
mengunar í andrúmslofti og hafi
komið fram marktæk aukning á
flúóríðmagni í þvagi frá því áður
en kerjunum er lokað, og
reyndust 10 af 111 sýnum vera
yfir eðlilegu markgildi.
Þeir Ragnar Halldórsson og
Peter Ellenberger voru beðnir
um álit á þessum niðurstöðum,
og kemur fram í svari þeirra að
þeir telji að aukning flúóríðs í
þvagi starfsmanna stafi af öðrum
orsökum en flúórmengun í starfs-
umhverfi þeirra, þar sem ekki
hafi komið fram marktæk með-
altalsaukning á flúórmengun í
lofti. Síðan bæta þeir við að „flú-
órstyrkur í þvagi sé að jafnaði
langt innan við markgildi.“
Engar mælingar í
haust
Af þessum svörum forsvars-
manna ÍSAL má skilja að þeir
virðast taka lítið mark á mæling-
um Vinnueftirlitsins og túlkun
þess á þeim. Þegar Þjóðviljinn
bar það undir Víði Kristjánsson,
deildarstjóra Vinnueftirlitsins,
hvort hann teldi að þær ráðstaf-
anir, sem hingað til hefðu verið
gerðar, breyttu í einhverjum
veigamiklum atriðum niðurstöð-
um Vinnueftirlitsins frá því f
fyrra, þá sagði hann að mengun í
kerskálum væri að þeirra mati að
mestu óbreytt og allt of mikil.
í skriflegu svari þeirra Ragnars
Halldórssonar og Peters Ellen-
berger kemur fram að mengun-
armælingar hafi verið gerðar f ál-
verinu tvisvar á ári frá 1979.
Þjóðviljinn hefur hins vegar
fregnað að ákveðið hafi verið að
gera engar mælingar á þessu
hausti, þar sem engar þær
breytingar hafi orðið á starfsum-
hverfi er gefi tilefni til að ætla að
breyting verði frá fyrri niðurstöð-
■ps. Munu starfsmenn álversins
vera orðnir þreyttir á að taka þátt
í síendurteknum mælingum án
þess að nokkrar þær úrbætur séu
gerðar sem skili árangri.
ólg.