Þjóðviljinn - 03.11.1984, Blaðsíða 8

MENNING
Meiri Isiendingur
Framhald af bls. 7 ,
- Einn fjarskyldur ættingi minn
var frægur listamaður á sviði graf-
íklistar en hann dó ungur. Svo var
ein fræg galdrakona í föðurætt
minni á síðustu öld. Hún söng,
dansaði og galdraði og læknaði
þannig sjúka. Oft hefur verið sagt
við mig: Þú hefur svo mikinn
kraft. En æ ég veit það ekki.
Þetta er bara hjátrú.
- Hver eru trúarbrögð Jakúta?
- Þeir trúa ekki beint á guð
heldur góða og vonda anda og
stokka og steina. í stað krossa
uppi á veggjum eða annara slíkra
trúartákna hafa þeir hauskúpur
af hestum. Þetta eru líklega áhrif
frá Mongólum því að þeir eru
ofsalega miklir hestamenn. Sjálf
á ég enga hestahauskúpu.
Dauðsföll
og sársauki
- Hvað segirðu mér um nán-
ustufjölskyldu þína?
- Eg var yngst þriggja systkina
og ég man ekki eftir föður mín-
um. Hann fór í stríðið og var
drepinn. Mamma beið eftir hon-
um mjög lengi en svo kom fólk til
baka sem hélt að hann hefði verið
drepinn í Ukraínu. Hann var
veiðimaður og kunni að fara með
byssu og var því settur í fremstu
víglínu en hann var ekki vanur að
skjóta á fólk og auðvitað var
þetta bara slátrun, hann kunni
bara sitt móðurmál og var því al-
gjörlega mállaus. í stríðinu voru
bara eftir heima gamalmenni,
sjúklingar, konur og börn. Mam-
ma missti líka 2 bræður sína í
stríðinu. Þessi reynsla markaði
hana djúpu sári sem greri aldrei.
- Púfjallar um hana í myndum
þínum í Norræna húsinu.
- Já, þar er eitt verk sem sýnir
konu sem stendur við glugga. Það
er helgað minningu hennar. Hún
var ein sálarþjáning. Ég velti
þessu ekki mikið fyrir mér þegar
ég var lítil og hún talaði aldrei um
pabba. En þetta olli henni örugg-
lega miklum sársauka. Svo
veiktist hún; lamaðist og missti
málið - og dó þegar ég var 16 ára
gömul. Ein myndin mín heitir
Einsemd og hún er um hana og
aðrar konur sem hafa misst allt
nema tárin.
- Hvað varð um ykkur
systkinin þegar þið urðuð for-
eldralaus?
- Eldri systir mín var farin að
heiman en ég og bróðir minn ól-
umst upp í heimavistarskóla. Það
var mjög góður skóli og ég er
ávallt þakklátur honum og mínu
heimalandi. Þar var mér kennt að
vera vinnusöm - við vorum sí-
puðandi og þrátt fyrir allt var ég
mjög glaðlynt barn og söng
mikið. Ég tók þátt í alls konar
söng- og leikkeppnum og hlaut
mín fyrstu verðlaun þegar ég var
11 ára gömul. Þau voru bækur og
skólataska. Svo var ég foringi yfir
400 ungherjum. Leið mín lá svo í
menntaskóla og þar hélt ég áfram
á fullri ferð í námi, söng, leik og
félagsstarfi.
- Eru systkini þín nú búsett í
Jakútsíu?
- Já, bróðir minn er garðyrkju-
maður og ræktar marga hektara
af kartöflum. Hann á tvö bjálka-
hús, svín og kýr. Eldri systir mín á
yfir 100 hreindýr. Menn halda að
slík einkaeign leyfist ekki í So-
vétríkjunum en svona er það nú
samt.
- Og svo fórstu til Moskvu.
Hvernig stóð á því?
Kaplamjólk eða kúmis er þjóðardrykkur Jakúta. Hér er Kjuregej Alexandra með bikara og fleiri muni frá Jakútsíu og eru
þeir allir unnir úr birkitré eða birkiberki með hníf. Fremst eru tvær grafíkmyndir eftir frænda hennar sem var þjóðfrægur
listamaður. Ljósm.: Atli.
- Fyrsta árið eftir menntaskóla
vann ég í félagsstarfi með eldri
ungherjum eða skátum en þá var
auglýst um allt land keppni fyrir
þá sem hefðu hug á að komast í
leiklistarskóla. Hún fór fram í
höfuðborginni Jakútsíu og ég á-
kvað að reyna mig þó að ég væri
hálfgert sveitabarn. Einn kennari
minn ýtti á mig að fara út í þetta. í
fýrsta hópnum sem keppti voru
yfir 400 manns og átti að velja 6
úr. Mér til mikillar undrunar var
ég ein af þeim sem valin voru.
Svo fór fram meiri keppni og að
lokum átti að velja 12 manna hóp
sem skyldi sendast til Moskvu og
enn komst ég í þann hóp.
- Er ekki Moskva í órafjarlœgð
frá Jakútsíu?
- Við fórum fyrst með lítilli
flugvél en svo með hraðlest mest-
alla leiðina. Ferðalagið tók 5 sól-
arhringa. Mér þótti mjög skrýtið
að koma í svona stórborg og hafði
eiginlega ekki gert mér neina
hugmynd um hvernig lífið í henni
færi fram. Okkur leið illa fyrsta
árið og loftslagið átti ekki við
okkur, höfðum mikla heimþrá.
Við héldum hópinn, sungum jak-
útsk lög og grétum saman. Ann-
að árið var svo allt í lagi, þriðja
árið var gaman, fjórða árið var
svo gaman að við vildum alls ekki
heim og að loknu fimmta árinu
fórum við grátandi í burtu.
Steinunn í austursal
Kjarvalsstaða
Sýning mín á verkum úr postulíni og steinleir verður
opnuð í dag laugardag kl. 15.00, á vegum Kjarvals-
staða.
Sérstakar þakkir flyt ég þeim sem mættu en var vísað
frá laugardaginn 27. okt. og vonast til að sjá þá aftur í
dag eða við síðara tækifæri.
Með kærri kveðju til verkfallsvarða B.S.R.B.
Steinunn Marteinsdóttir.
Moskva er mjög skemmtileg borg
og Rússar gott og traust fólk við
kynningu.
- Og þarna komstu í tengsl við
ísland.
- Já, Magnús Jónsson, fyrri
maðurinn minn, var þá við nám í
Moskvu og ég kynntist honum
þegar fyrsta veturinn. Mér þótti
mjög gaman að hitta íslendinga
en skildi auðvitað ekki eitt ein-
asta orð sem þeir sögðu. Mér
fannst þeir tala svo hratt að það
var eins og lækurinn. Svo fór ég
að Ieita að íslenskum bók-
menntum á rússnesku og las
mikið eftir Laxness og einnig
fornsögurnar. Ég fór þannig
smám saman að kynnast lslandi.
- Hafðirðu heyrt þess getið í
heimabyggð þinni?
- Já, við lærðum lauslega hvar
ísland var í landafræðinni en þó
fyrst og fremst hvar Hekla var.
Ég man að ísland var kallað Sól-
areyjan í landafræðinni. Ekki
veit ég hvemig á þeirri nafngift
stendur.
- Voru svo ekki mikil viðbrigði
að flytjast til íslands?
- Jú, óneitanlega og fyrst og
fremst af því að ég var mállaus.
Þar að auki var ég ólétt að öðm
baminu okkar og kom hingað í
ágúst, rétt undir haust. Þess
vegna var ég enn viðkvæmari
fyrir umskiptunum.
- Það hefur tekið þig tíma að
finna þig á íslandi?
- Fyrstu 3 árin var ég mikið
heima með bömin og var þá að
læra íslensku og það var erfitt, ég
var mjög lokuð heima. Þetta var
erfitt hjá mér og Magnúsi. Það,
hlýtur að vera erfitt að eiga út-
lenda konu á íslandi. Svo bauð
Brynja Bendiktsdóttir mér að
leika í Hárinu og það var stór-
kostleg upplifun. Leiklistin vakn-
aði aftur upp í mér og ég fór fyrst
að kynnast íslendingum að ein-
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
hverju ’ráði, sérstaklega ungu
fólki og lifnaðarháttum þess. Eg
var þá komin með 4 börn og það
yngsta var 6 mánaða gamalt.
Eftir Hárið fór ég að syngja opin-
berlega víða um land, fyrst með
Sigurði Rúnari Jónssyni og síðan
með Gunnari H. Jónssyni gítar-
leikara. Um tveggja ára skeið
voram við svo búsett á Akureyri
þar sem Magnús var leikhússtjóri
og þar starfaði ég í leikhúsinu og
hélt leiklistarnámskeið t.d. fyrir
skáta og menntaskólanema. Ég
var líka skemmtikraftur á alls
konar samkomum þar fyrir
norðan.
- Og svo hefur höfuðborgin
tekið við á nýjan leik?
- Já, og þá rofnaði hjónaband-
ið og ég varð ein með börnin en
ekki þó alein því að vinir mínir
hjálpuðu mér mikið og eftir ár
kynntist ég Gunnari, núverandi
manni mínum. Hann varð mér
mikil hjálparhella og ýtti mér
m.a. út í það að fara að vinna á
spítala. Ég byrjaði á meðferðar-
heimilinu á Vífilsstöðum en hef
síðari árin verið fastráðin þar og á
Kleppsspítala og kenni aðallega
leikræna tjáningu. Þá hef ég hald-
ið námskeið fyrir böm og ung-
linga o.fl. og einnig gerði ég bún-
inga fyrir leikritið Lúkas sem sýnt
var í Þjóðleikhúsinu.
Flakk um
Evrópu
- Þið farið svo til Danmerkur?
- Árið 1979 fóram við út til
Danmerkur. Þar var ég fyrsta
árið að læra dönsku en 1980 gekk
ég í alþjóðlega tilraunaleikhúsið
Bláa hestinn og við settum upp
Draumana eftir Karen Blixen.
Leikritið var framsýnt í Mflanó á
Ítalíu en síðan flökícuðum við um
alla Evrópu og ég fór líka á nám-
skeið í Frakklandi og víðar. Þetta
var stórkostlegt tímabil.
- En hvað um myndlistina?
- Á þessu flakki mínu fór ég
alltaf á söfn, byggði mig þannig
upp og geymdi með mér það sem
ég sá. Svo fór ég á námskeið í
application (myndsköpun í efni) í
Danmörku og Danimir sögðu
bara við mig að ég ætti frekar að
kenna en læra.
- Nú hefur þú unnið með sjúk-
lingum um langt skeið og gerír
enn. Hvaða þýðingu hefur það
haftfyrir þig?
- Geysilega þýðingu. Meðan
ég var í Danmörku hélt ég áfram
að þroska mig til að byggja upp
starfið með þeim á ný. Við Gunn-
ar fóram á námskeið í lífeðli - um
það hvernig við eigum að nýta
okkar innri kraft til að losa líka-
mann við spennu og streitu. Ég
fór líka á nuddnámskeið og nú
fínn ég vel að ég næ sambandi við
fólk gegnum nuddið, sérstaklega
erfiða sjúklinga. Mataræðið
skiptir líka miklu máli fyrir and-
lega meðferð og við höfum reynt
að læra þar ýmislegt.
Nú er liðið að hádegi og Kjur-
egej Alexandra á fyrir höndum
annasaman dag. Síðasta spurn-
ingin sem við spyrjum þessa
merkilegu konu frá Jakútíu er
hvort hún finnist hún vera orðin
íslendingur:
- Jú, jú, kannski meiri íslend-
ingur en margur annar.
-GFr
UTBOÐ
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í Norðurlands-
veg um Leirur og Vaðlaskóg, 2. áfanga.
Helstu magntölur:
Lengd 2.7 km
Fylling og burðarlag 89.000 m3
Verkinu skal lokið 1. nóv. 1985.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins, Borg-
artúni 7, Reykjavík og Miðhúsavegi 1, Akureyri, frá og
með 6. nóv. 1984. Skila skal tilboði fyrir kl. 14.00 hinn
19. nóv. 1984.
Vegamáiastjóri.
Félagsfundur
Félag íslenskra rafvirkja heldur félagsfund þriðjudag-
inn 6. nóvember kl. 18.00 í félagsmiðstöð rafiðnaðar-
manna, Háaleitisbraut 68.
Fundarefni: Kjaramál og heimild til vinnustöðvunar.
Stjórn
Félags islenskra rafvirkja