Þjóðviljinn - 10.11.1984, Blaðsíða 8

MYNDLIST
Konur á förnum vegi, eftir Steinþór Steingrímsson.
Málað af
Maður og kona, eftir Gunnar öm Gunnarsson.
lífi og sál
HALLDÓR
B. RUNÓLFSSOf
Nýverið sýndu þremenning-
arnir Steinþór Steingrímsson,
Gunnar Örn Gunnarsson og
Samúel Jóhannsson verk sín í
kjallara Norræna hússins. Þetta
var yfirgripsmikil sýning og verk-
in á níunda tug, flest olíu- og akr-
ýlmálverk. En einnig var þar að
finna blekteikningar eftir Samúel
Jóhannsson og höggmyndir og
einþrykk (mónótýpur) eftir
Gunnar Örn. Samsýning þre-
menninganna er heilsteypt, enda
róa þeir á svipuð mið hvað tækni
varðar, þó svo að verk þeirra séu
ólík þegar betur er að gáð.
Hin frjálsa
tjáning
Það fer ekki milli mála að tjá-
þörfin er hér í fyrirrúmi. Hún
nálgast visst agaleysi án þess að
fara nokkurn tíma yfir strikið sem
skilur að kosmos og kaos. Mað-
urinn er nærtækt yrkisefni eins og
gerist og gengur í hlutbundnu
málverki samtímans. Það er
reyndar ástand mannsins, undar-
leg tilvist hans í furðuveröld
hversdagslífsinsjsem er leiðarstef
sýningarinnar. Steinþór er þó
undantekning þar sem mörg
verka hans snúast um landsiag.
Frelsið í tjáningunni lýsir sér
ekki aðeins í pensilfarinu og
teikningunni sem slíkri, heldur
einnig í hugarfluginu. Einkum er
þetta áberandi hjá þeim Gunnari
og Samúel, en þeir gera sér far
um að kanna hið óræða og undar-
lega í tilverunni. Steinþór stend-
ur fastari fótum í raunveruleikan-
um, þótt þessi raunveruleiki sé
færður nærri abstraksjóninni og
hverfi næstum í sjálfsprottnu
pensilfarinu.
Það gefur auga leið að ekki er
um neina smásmygli í vinnu-
brögðum að ræða, heldur eru
verki stórskorin og hrjúf. Hér er
verið að höndla augnablikssýn
eða hugsun sem í næstu andrá er
breytt eða horfin. Yfir allri sýn-
ingunni hvílir andi hins frum-
stæða, líkt og verið sé að ganga á
vit upprunans í manninum. Fólk
stjórnast af hvötum en ekki skyn-
semi og málarinn stjórnast af til-
finningu en ekki yfirvegun.
Hið tröllslega
Steinþór Steingrímsson hefur
ekki haldið margar sýningar um
ævina. En með þessum málverk-
um sýnir hann að ekki skortir til-
þrif eða kjark.
Að vísu má kenna viss impressí-
onísks stefnuleysis, sem gerir
myndir Steinþórs nokkuð sund-
urleitar innbyrðis. Má vera að
það stafi af því að langur tími líði
milli vinnslu myndanna.
Þetta verður þó að telja smá-
muni í samanburði við það ágæti
sem fólgið er í pensilskriftinni.
Þar kemur nefnilega í Ijós að
Steinþór er öruggur teiknari og
litameðferð hans er sömuleiðis
skínandi góð. Oft nær hann
sannverðugum krafti í hvoru
tveggja og standa þá eftir myndir
sem bera vott um ágæta hæfileika
hans. Sem dæmi má nefna „Kon-
ur á förnum vegi“, tröllslegar
kvensur í anda hollensk-
ameríska málarans de Kooning,
en gæddar persónulegu tilfinn-
ingaríki og þjóðsagnalegum svip
Steinþór,
Gunnar Örn
og Samúel
í Norrœna
húsinu
Esmeralda, eftir Samúel Jóhanns-
son.
líkt og þær væru sprottnar úr Jóni
Árnasyni.
Samúel Jóhannsson spilar á
ljóðrænni strengi í hugmyndarík-
um verkum sínum. Hann er að
vísu nokkuð undir áhrifum frá
Gunnari Erni, einkum í teikning-
um persóna sem þekja striga hans
í bylgjóttum faðmlögum. En
uppbygging og áherslur eru mjög
ólíkar og persónulegar. í sterkum
og sveigðum útlínum skapast
ryþmískt samspil sem gefur verk-
um Samúels mjög sterkan
heildarsvip.
Þessar útlínur sem gjarnan
endurtaka sveiga pensilfaranna
minna ósjaldan á barnslega per-
sónusköpun franska málarans
Légers. Munurinn er sá að
heimur Légers er harður og kon-
strúktívur, byggður á rökrænni
og vélvæddri framtíðarsýn, með-
an heimur Samúels er mjúkur og
Ijóðrænn, sprottinn af huglægu
tilfinningaríki.
Hamhleypa
Gunnar Örn er kunnastur
þremenninganna, enda hefur
hann oftast sýnt. Hann heldur
hér áfram að bregða upp mynd-
um úr hirslum ímyndunaraflsins.
Gunnar Örn er hamhleypa og
sést það betur með hverri sýningu
sem hann heldur hve frjáls vinnu-
brögð eiga vel við skaphöfn hans.
Það væri þó rangt að segja að
Gunnar hellti sér yfir strigan, því
hvert verk hans er byggt upp af
mikilli yfirvegun. Það er teikn-
ingin sem skapar málverkinu
þann formræna ramma sem
Gunnar Örn gengur út frá. Hann
greinir m.ö.o. á milli teikningar
annars vegar og litarins, ólíkt
Steinþóri sem málar um leið og
hann teiknar.
Þannig hefur Gunnar Örn
frjálsar hendur með að mála upp
form sín, sem oftast eru byggð á
stöðluðum manngerðum eða
persónum í hinum ýmsu at-
höfnum. Það öryggi sem felst í
vinnubrögðum Gunnars kemur
af langri glímu hans við efnivið-
inn og þjálfun augans. Verk hans
eru full af myndrænum gildum
sem opinberast áhorfandanum
við nánari kynni af verkunum.
Þrátt fyrir það hikar Gunnar
Örn ekki við að bregða út af
brautinni og spreyta sig á högg-
myndalistinni í formi málaðs
rekaviðar, eða notfæra sér graf-
ískar eigindir mónótýpunnar.
Hann vinnur einnig tröllauknar
myndir, þar sem hann kannar sál-
ræna þætti og virkni flatarins oft
með einfaldari og Ijósari vinnu-
brögðum en í minni verkunum.
Sum þessara stóru verka eru ein-
ungis í einum lit, án þess að
áhorfandinn hafi það á tilfinning-
unni að hann sé að horfa á
minnstu spönn litaskalans.
Því miður hefur þessi sýning
farið fram hjá mörgum vegna
hins stopula upplýsingastreymis
sem orsakaðist af verkfalli prent-
iðnaðarfólks og opinberra starfs-
manna. En víst er að þessir þrír
listamenn eiga eftir að sýna sam-
an aftur við betra tækifæri og þá
fá eflaust fleiri að njóta hinnar
miklu litagleði sem brýst fram úr
penslum þeirra.
Harlekín íHamrahlíð
Leikfélag Menntaskólans
við Hamrahlíð
Tveggja þjónn
eftir Carlo Goldoni
Leikstjóri: Hlín Agnarsdóttir
Því hefur oft verið haldið fram,
að sígildir gamanleikir, kannski í
ætt við commedia dell-arte eins
og þessi hér, séu tilvalin viðfangs-
efni fyrir byrjendur. Reynslan úr
Hamrahlíðinni núna er heldur
meðmælt slíkri kenningu. Það er
stílað upp á grófa drætti, einfald-
ar ýkjur, persónur sem eru
kannski ekki miklu meira en
ákveðið látbragð og útreiknanleg
tilsvör (þótt uppákomur geti svo
verið óvæntar). Og það er blátt
áfram gaman að skoða hvað ungu
fólki verður úr verkefni af þessu
tagi.
Leikurinn er, eins og margir
vita, elskuleg skrýtla um þjón
sem ætlar að bæta kaup og kjör
með því að þjóna tveim herrum í
senn en flækir í staðinn ástamál-
in, sem voru þó í rembihnút fyrir.
Arlecchino er þessi bragðvísi og
þó hrekklausi þjónn og stendur
allt og fellur með honum. Ólafur
Guðmundsson fer með hlutverk
hans og hefur allt sem til þarf:
röskleika og mýkt í hreyfingum,
rödd sem lætur vel að stjórn - í
stuttu máli sagt: það sem fær
jafnvel gamla hunda til að trúa á
stílfærð ærsli hinnar gömlu ít-
ölsku hefðar.
Anna G. Ólafsdóttir er Beatr-
ice, áræðin ung stúlka sem leitar
Florindos hins glæsta, m.ö.o. Að-
alsteins Leifssonar. Gunnar H.
Pálsson er errilegur og sjálfbyrg-
ingslegur Pantalone og Guðrún
Jóhannesdóttir er dóttir hans
elskuleg, yfir sig ástfangin af Sil-
vio, Erlendi Helgasyni. Sem er
svo sonur Doktorsins, Vilhjálms
Hjálmarssonar, en hann reyndist
einkar öruggur og marksækinn á
sviði. Margrét L. Jónsdóttir er
Columbína súm sem er ómissandi
tengiliður í svona leik. Guð-
mundur Löve er Brighella og þau
Urður Gunnarsdóttir, Ásta B.
Stefánsdóttir og Vala Magnadótt-
ir eru þjónalið það, sem Harlekín
telur sig hafa efni á að meðhöndla
eftir hentugleikum.
Það væri reyndar út í hött að
greina þennan hóp sundur að
ráði. Það er augljóst að þau eru
flest lítt sviðsvön, þau eru ekki
komin alla leið í því að látæði og
tilsvör verði frjálsleg og sjálf-
sögð. En það er líka augljóst að
áhorfandinn hefur fyrir augum
skemmtilega glímu og einlæga
við galdur leiksviðsins og enginn
tapar. Öðru nær. Það er Hlín
Agnarsdóttir sem stjórnar átök-
unum og nær sem fyrr prýði-
legum árangri úr sínum efnivið.
Búningar voru sem best við hæfi
persónanna og á bakvið reis ofur-
einföld leikmynd og hentug.
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. nóvember 1984