Þjóðviljinn - 16.11.1984, Blaðsíða 14

Þjóðviljinn - 16.11.1984, Blaðsíða 14
á spottprís Verðtrygging í nýja samningnum er haldlaus og endurskoðunarákvœði bjóða upp á endalaust málþóf Ef gerður er einfaldur saman- burður á framleiðslukostnaði Landsvirkjunar á selda einingu raforku á undanförnum árum og því verði sem áformað er að ísal greiði fyrir raforkuna samkvæmt nýjum samningsdrögum, kemur í Ijós að íslenskum neytendum er enn ætlað að greiða verulega nið- ur raforkuna til ísal. Sé litið lengra fram í tímann og reiknað með verðbólguáhrifum og líklegu lækkandi gengi dollarans kemur í Ijós að á fáum árum mun sú hækkun á raforkuverðinu, sem samningsdrögin gera ráð fyrir, étast upp á samningstímanum og meira til. Þjóðviljinn hefur látið reikna út framleiðslukostnað Lands- virkjunar á selda einingu undan- farinna ára með því að leggja saman rekstrarkostnað, afskriftir og vaxtagjöld samkvæmt ársreikningi og deila í með seld- um einingum af framleiddri orku. Niðurstöður þessa einfalda út- reiknings eru þær að kostnaðar- verð á selda einingu var á verð- lagi ársins 1984 í bandaríkjamill- um á kflówattstund sem hér segir: 1982 ..................20.1 1983 ..................19.6 1984 (áætl. Landsv.) 20.5 1985 (áætl. Landsv.) 20.8 Ef reiknað er með að 15-20% seldrar orku sé ódýr afgangsorka má hækka kostnað forgangsorku um 10% eða meira. Rétt er að athuga að í þessum tölum er ekki gert ráð fyrir að þær miklu fjár- festingar sem Landsvirkjun hefur lagt í skili arði. Sé miðað við eðli- legar arðskröfur af eignum má reikna með a.m.k. 5 millidala hækkun á raforkukostnaðinum. Pannig væri framleiðslukostnað- ur á hverja einingu síðustu ára kominn upp í um það bil 25 mill á kílówattstund og kostnaðarverð til stóriðju því um 20 mill. Hér er ekki um neinar spár að ræða, heldur einfaldar tölur byggðar á framlögðum ársreikningum af áætlunum Landsvirkjunar.Hér er ekki um neinar spár að ræða, heldur einfaldar tölur byggðar á framlögðum ársreikningum af áætlunum Landsvirkjunar. 13.4 mill næstu 5 árin Sem kunnugt er af fréttum ger- ir hinn nýi orkusölusamningur ráð fyrir því að orkuverðið sé ávallt á bilinu 12.5-18.5 mill og eigi ekki að fara upp fyrir það næstu 20 árin. Innan þessa bils á verðið að sveiflast í samræmi við sveiflur álverðs á heimsmarkaði. Út frá verðbólguspá og spám um álverð á heimsmarkaði hefur ver- ið reiknað út að á næstu 5 árum muni meðalverð sem ísal greiðir til Landsvirkjunnar verða 13.4 mill. Er hér um meðaltal að ræða á spám Chase Econometrics og James King, sem er sérlegur ráð- gjafí Alusuisse. Ef reiknað væri með því að dollarinn lækkaði að verðgildi um 5% á ári næstu 4 árin verður raungildi orkuverðsins sam- kvæmt nýja samningnum sem hér segir: 1985 ..............12.3 mill 1986 ..............12.0 mill 1987 ..............11.2 mill 1988 ..............11.4 mill 1989 ..............11.5 mill Hér er miðað við bjartsýnustu spár Landsvirkjunar um álverð, en álverð nú er lægra en hún gerir ráð fyrir, og þar með verðið til Isal. Það þarf ekki mikla tölvísi til að sjá að slíkt raungildi orku- verðsins er langt undir kostnað- arverði. f því sambandi er vert að hafa í huga að á sama hátt og verðbólga og líklegt gengissig dollarans mun rýra raungildi ork- uverðsins, þá mun verðbólgan auka á framleiðslukostnaðinn innanlands. Þeir virkjanakostir, sem þegar hafa verið fram- kvæmdir eru væntanlega þeir hagkvæmustu, og þegar af þeirri ástæðu væri rétt að reikna með hækkandi framleiðslukostnaði á rafmagn hér á landi. Endurskoðun illframkvæmanleg Þá væri rétt að spyrja, hvort endurskoðunarákvæðin gæfu okkur ekki rétt til þess að leiðrétta verðið miðað við verð- bólgu og gengisþróun. Vissulega eru um það ákvæði í hinum nýja samningi, að hægt sé að taka hann til endurskoðunar á 5 ára fresti frá gildistöku. En til þess að svo megi verða þarf að hafa orðið „teljandi og ófyrir- sjáanleg breyting til hins verra á aðstœðum, er hafi alvarleg áhrifá efnahagsstöðu Landsvirkunar eða ísals, þannig að hún raski bœði jafnvœginu í samningi þess- um og valdi óeðlilegu harðrétti fyrir þann aðila sem í hlut á“. (Undirstrikanir þjv.) Hér má benda á að verðbólga er engan vegin ófyrirsjáanleg á tímabilinu. Þvert á móti hefur Landsvirkjun vitnað til spár Chase Econometrics um 5.7% árlega meðaltalsverðbólgu í heiminum á næstu 5 árum. Slík verðbólga getur því vart talist „ófyrirsjáanleg breyting“, þótt hún muni rýra raungildi orku- verðsins. Verði óvænt hækkun á orkuverði í heiminum, t.d. um helming, þá er ljóst samkv. orða- lagi samningsins að ekki verður hægt að túlka slíka hækkun sem tap fyrir Landsvirkjun. Verði hins vegar óvænt launahækkun hér á íslandi, t.d. um 50%, þá gæti ísal hugsanlega krafist lækk- unar orkuverðsins vegna meints harðréttis. Endalausir gerðardómar En málið er ekki þar með búið. Verði aðilar ósammála um hvort þær breytingar hafi átt sér stað, er gefi tilefni til endurskoðunar, þá skal málinu vísað til gerðardóms. Ef slíkur gerðardómur kemst að raun um að breyttar aðstæður gefi tilefni til endurskoðunar miðað við skilgreiningu samn- ingsins á „breyttum aðstæðum", þá ber aðilum að leita samkomu- lags um leiðréttingu verðs. Náist slíkt samkomulag ekki skal vísa málinu enn á ný til gerðardóms. Miðað við fyrri reynslu af gerðar- dómum og af málaflækjum og máladrætti Alusuisse má reikna með að slíkur málarekstur tæki ekki minna en 5 ár eða þar til komið væri að næstu endurskoð- unardögum. Þannig er hægt að sjá fram á skemmtilegan mála- rekstur fyrir stjórnvöld næstu árin, þar sem ekki er óraunsætt að ætla að orkuverðið verði kom- ið það langt undir framleiðsluk- ostnað þegar eftir fyrstu 5 árin, að ástæða muni þykja til að knýja á um endurskoðun. „ísal gæti greitt 22 miU“ Talsmenn hins nýgerða samn- ings vísa gjarnan til lágs orku- verðs á ýmsum þeim stöðum þar sem bein hagsmunatengsl eru á milli orkusala og orkukaupanda og verðið því undir markaðs- verði. En í skýrslu Landsvirkjunar til iðnaðarráðherra frá 1982 segir meðal annars um þetta efni: „Meðalverð á raforku til álvera í Evrópu var árið 1981 um 20 mill. Á sama tíma greiddu öll álver Al- 14 SÍÐA - WÖÐVILJINN Föstudagur 16. nóvember 1984

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.