Þjóðviljinn - 26.01.1985, Qupperneq 13

Jenný Axelsdóttir og Katrín Baldursdóttir: - Margt að gerjast í borginni. Ljósm.
E.ÓI.
NynT blað
NU hefur göngu
MENNING_____________________________
Tímarit
Saga 1984 komin út
Fjölmargar athyglisverðar greinar m.a. um hreyfingar
dultrúarmanna og kommúnista
í febrúarlok hefur göngu sína
nýtt blað sem ber heitið NÚ.
Að útgáfunni standatvær
ungar konur, þær Katrín Bald-
ursdóttir og Jenný Axelsdóttir.
Blaðið mun koma út mánaðar-
lega og er ætlað að vera handbók
til að auðvelda fólki að njóta þess
sem Reykjavík hefur uppá að
bjóða. Þar verða upplýsingar um
tónleika, námskeið, leiksýning-
ar, myndlistasýningar, félags-
starf, listi yfir veitingahús, bjór-
líkiskrár o.s.frv. Hluta blaðsins
verður varið til umfjöllunar um
ofangreinda starfsemi.
- Við viljum eindregið hvetja
fólk til að hafa samband við okk-
ur annað hvort bréfleiðis eða
heiðra okkur með heimsókn á
skrifstofuna í JL-húsinu, 2. hæð,
segja þær stöllur Katrín og Jenný.
Við leggjum mikið upp úr frjáls-
legu og léttu útliti blaðsins en
Einar Gunnar Einarsson er útlits-
hönnuður. Bryddað verður upp á
ýmsum nýjungum bæði í útliti og
umfjöllun. Við viljum brjóta upp
hið hefðbundna viðtalsform og
gefa fólki tækifæri til að kynna sig
á þann hátt sem það helst kýs.
Blaðið verður ókeypis og verður
dreift í sjoppur, stórmarkaði,
krár o.s.frv. Við bendum fólki á
að fara vel með blaðið eigi það að
endast mánuðinn út, segja þær
Katrín og Jenný að lokum. aró
Út er komin Saga, tímarit
Sögufélagsins, fyrir áriö 1984
í nýjum búningi. Ritiö er mikið
að vöxtum, alls 407 blaðsíður,
og margtforvitnilegt efni í því.
Ritstjórareru sagnfræðing-
arnir Helgi Þorláksson og Sig-
urður Ragnarsson.
Um efni Sögu 1984 er þetta
helst að segja:
Pétur Pétursson setur m.a.
fram þá kenningu að dultrúar-
hreyfingin hafi gegnt ákveðnu
hugmyndafræðilegu hlutverki
fyrir rísandi borgara- og millistétt
á öðrum og þriðja ártugi aldar-
innar. Jón Hneflll Aðalsteinsson
ritar um önnunga, frjálsa en kú-
gaða stétt á þjóðveldistíma, sem
hann telur að sagnfræðingum hafi
yfirsést til þessa. Ólafía Einars-
dóttir ritar m.a. að konur hafi
notið meiri réttinda og virðingar
á íslandi undir lok þjóðveldisald-
ar en víðast hvar annars staðar í
rómversk-kaþólskum löndum
enda hafi áhrifa páfakirkjunnar
gætt minna hérlendis.
Sigfús Haukur Andrésson ritar
að sagnir um flutning íslendinga
til Jótlandsheiða í móðuharðind-
unum séu sprottnar af misskiln-
ingi á þeirri hugmynd að flytja
utan einungis bjargþrota fólk og
eitthvað af lausingjum. Birt er at-
hugasemd Sigurðar Líndal við
þetta en hann er annarrar skoð-
unar, telur að í raun hafi komið til
tals að flytja alla þjóðina utan.
Svanur Kristjánsson ritar um
kommúnistahreyfinguna á ís-
landi og svarar því hvort komm-
únistar hafi verið þjóðlegir
verkalýðssinnar eða handbendi
Stalíns.
Páll Lýðsson ritar um her-
flugvöllinn í Kaldaðarnesi, segir
frá áhrifum hans á atvinnulíf og
frá samskiptum fslendinga og
hermanna. Valdimar Unnar
Valdimarsson ber saman endur-
minningarit Einars Olgeirssonar
og Eysteins Jónssonar um krepp-
uárin og finnst þau vera bagalega
hlutdræg. Birt er grein Nils
Svenningsens, ráðuneytisstjóra í
danska utanríkisráðuneytinu árið
1944, um skilnað Dana og íslend-
inga og skeyti konungs 17. júní.
Ólafur Egilsson ritar inngang.
Loks svara þeir Stefán Karls-
son og Trygve Skomedal, háskól-
akennari í Osló, hvort samhengið
við forntunguna, miðaldaís-
lensku, hefði rofnað með öllu ef
ekki hefði notið við Guðbrands-
biblíu. Þá rita 15 menn ritdóma
um einar 20 bækur. Loks má
nefna að birt er félagatal Sögufé-
lags en það var gert síðast fyrir
fimm árum.
KVIKMYNDIR
Tónlistarkrossgátan
Lausnir sendist til: Ríkisútvarpsins RÁS 2 Hvassaleiti 60,108 Reykja-
vík. Merkt Tónlistarkrossgátan
The Verdict
Bandaríkin, 1983
Handrit: Davið Mamet, eftir sögu
Barry Reed
Stjórn: Sideny Lumet
Kvikmyndun: Andrzej Bartkowiak
Leikendur: Paul Newman, Charlotte
Rampling, Jack Warden James Ma-
son.
Sýningarstaður: Nýja bíó.
Sidney Lumet hefur verið að
stjórna kvikmyndum í tæp 30 ár
og oft hitt í mark, hann er t.d.
höfundur mynda einsog 12 reiðir
menn (1957), Veðlánarinn
(1965), Serpico (1973), Morðið í
Austurlandahraðlestinni (1974),
Dog Day Afternoon (1975), Net-
work (1976) og Equus (1977). Og
nú er það Dómsorð. Fyrir
skömmu var sýnd hér enn ein
mynd hans, Prince of the City.
Einsog vænta má eftir þennan
lista, sem er að vísu mjög ó-
fullkominn, er Dómsorð vönduð
kvikmynd í alla staði, atvinnu-
mannsleg. Hún segir frá for-
drukknum lögfræðingi, Frank
Galvin (Paul Newman), sem fær
loks tækifæri til að rísa úr ösku-
stónni og vinna mál, en virðist þó
fram á sfðustu stundu ætla að
klúðra öllu saman. Þetta er þó
nokkuð spennand: tekst honum
það, þrátt fyrir allt? Andrúm-
sloftið í myndinni eykur á spenn-
una: það er nöturlegt, í fullu sam-
ræmi við sálarástand lögfræðing-
sins og það mál sem honum er
falið.
Ung kona hefur legið í dauða-
dái á kaþólsku sjúkrahúsi í Bost-
on um nokkurra ára skeið, og er
þar um að kenna handvömm
tveggja lækna, sem báðir eru
frægir sérfræðingar. Galvin tekur
að sér að lögsækja sjúkrahúsið og
læknana fyrir hönd stúlkunnar og
Dómsorð
orð, sem tólf „óvilhöllum aðil-
um“ er gert að fella. Það má
reyndar segja um þetta
kviðdómskerfi að það er afar
dramatískt og vel fallið til kvik-
myndunar, þótt fátt annað virðist
mæla með því. Hversu oft skyldi
maður hafa lifað þetta ógnþrung-
na augnablik þegar dómarinn
hefur spurt: hafið þið komist að
niðurstöðu? og áður en formaður
kviðdómsins svarar. Hversu oft
hefur maður ekki horft á andlit
sakborningsins í nærmynd, svit-
aperlurnar á enninu... En alltaf
er það jafn spennandi!
Spillingin í réttarkerfinu er
augljós, rétt einsog spillingin í
lögreglunni var augljós í Serpico
og Prince of the City. Það er líka
augljóst að Lumet er á móti spill-
ingunni og myndir hans eru inn-
legg í baráttuna gegn henni. Gall-
in er bara sá að það þarf meira til
en einn nýupprisinn kolbít, einn
einmana Lukkuláka, til að
tryggja framgang réttlætisins
innan ramma þessa kerfis. Þess
vegna eru myndir af þessu tagi
ekki árás á kerfið heldur partur af
kerfinu. í rauninni lofsyngja þær
kerfið. Goðsögnin um hinn
sterka einstakling sem sigrar að
lokum er ekkert annað en Amer-
íski Draumurinn sjálfur.
Paul Newman leikur á alls oddi
í þessu hlutverki. Traustur og
góður leikari. Það hefur líka þótt
einkenna myndir Lumets gegn-
um árin að þar eru réttir leikarar í
Paul Newman í hlutverki Galvins lögfræðings.
réttum hlutverkum og ná yfirleitt
mjög góðum arangri. Annað
dæmi um það hér er Charlotte
Rampling, sem leikur dularfulla
konu í lífi lögfræðingsins. Hún er
jafnmikil andhetja og hann, ef
ekki meiri. Þótt hún segi ekki
margt er nærvera hennar raf-
mögnuð, ef svo má að orði kom-
ast. Reyndar mætti telja upp all-
flesta leikarana sem eitthvað
koma við sögu og segja: pottþétt-
ur leikur.
Eitt verð ég þó að segja
neitkvætt að lokum: eintakið sem
sýnt er í Nýja bíói er fyrir neðan
allar hellur. Það er beinlínis gat-
slitið og stundum kemur þetta sér
afar illa. í sumum samtalsat-
riðum, þar sem textinn er knapp-
ur og nákvæmur og ekkert orð
má missa sín, falla út hálfar og
heilar setningar sökum galla á
eintakinu og þetta veldur því að
áhorfandinn fær ekki allar þær
upplýsingar sem hann á að fá og
þarf að fá til að skilja það sem er
að gerast. Þetta var sérdeilis
bagalegt þar sem veittar eru upp-
lýsingar um konuna sem Char-
lotte Rampling leikur, og tíund-
aður ferill hennar. Að vísu er
þetta ekki einsdæmi í kvikmynd-
ahúsum Reykjavíkur, því miður,
en ég hef á tilfinningunni að þetta
gerist nokkuð oft í Nýja bíói.
INGIBJÖRG
HARALDSDÓTTIR
ættingja hennar. í staðinn fyrir að
undirbúa málið hefur hann
drukkið sér til óbóta og nú eru
aðeins örfáir dagar til stefnu og
allt ógert. Þar að auki er verjandi
læknanna gamall klækjarefur
sem hefur her ungra lögfræðinga
á sínum snærum og góðan aðgang
að fjölmiðlum og dómarann sín
megin, hvað þá annað.
Hér er komin gamla góða goð-
sögnin um einstaklinginn sem
berst einn gegn öllu, hefur rétt-
lætið mér sér og sigrar. Hún er
satt að segja orðin dálítið slitin
þessi goðsögn og hefur kannski
aldrei verið neitt sérlega trúverð-
ug. Engu að síður hefur hún verið
uppistaða í ótalmörgum býsna
góðum kvikmyndum gegnum tíð-
ina, og enn er hún nothæf.
Sidney Lumet hefur áður fjall-
að um réttlætið, eða öllu heldur
skortinn á réttlæti, í sumum
þeirra mynda sem nefndar voru
hér í upphafi. Fyrsta mynd hans,
12 reiðir menn, gerðist öll í rétt-
arsal og kviðdómsherbergi og
efni hennar var þetta sama dóms-
Laugardagur 26. janúar 1985 pJÓÐVILJINN - SÍÐA 13