Þjóðviljinn - 22.03.1985, Qupperneq 5

SJÁVARÚTVEGUP
Kristján
Pálsson
útgerðarstjóri
Ólafsvík:
:
1111!

mmmmm
,;V.x

ÍÍIÍíiii
1111
í/XÍ-ÍWXváí
■íí:5:jM;X:Xv.:
ÍÍÍvSví
IvXvíXvX
■
iiiiiilp
SSSSiÝiwi
mmrnmm
.......
Eina leiðin til bjargar skuldugu togurunum að breyta þeim í frystitogara, segir Kristján Pálsson og bendir á skuttogarann Má frá Ólafsvík því til sönnunar
Það blasir við gjaldþrot
Ef við fáum ekki að breyta
togaranum Má SH-127
ífrystiskip
— Dollaralánin að gera útaf
við okkur eins og aðra
Málið er í raun ósköp einfalt, ef
við getum ekki breytt togaranum
okkar Má SH 127 í frystiskip, þá
er útgerðin gjaldþrota. Frystitog-
ari er það eina sem getur bjargað
okkur. Við erum með lán í dollur-
um eins og fleiri útgerðaraðilar
og það eru þessi. dollaralán sem
eru að gera útaf við okkur. Verði
útgerðarfélagið gjaldþrota, þá
munu eigendur þess einnig verða
gjaldþrota, þar sem þeir eru með
sjálfskuldarábyrgð vegna lán-
anna. Eigendur eru Ólafsvíkur-
bær 40%, þrjú fískvinnslufyrir-
tæki í Ólafsvík með 15% hvert og
þrjú útgerðarfyrirtæki á Helliss-
andi með 5% hvert. Ég hef verið
hér í Reykjavík til að reyna að fá
lán tii að breyta togaranum í
frystiskip, en það hefur ekki
gengið enn, þar sem Byggðasjóð-
ur vill fá öruggt veð fyrir láninu
en það eigum við ekki til.
Það er Kristján Pálsson útgerð-
arstjóri hjá útgerðarfyrirtækinu
Útver h.f. í Ólafsvík sem hér hef-
ur orðið. Hann var spurður
hvaða áhrif það myndi hafa á
atvinnulífið í Ólafsvík ef togaran-
um, sem keyptur var þangað til
að styrkja atvinnulífið á staðn-
um, yrði breytt í frystitogara.
Hrun atvinnu-
lífsins
Ég tel að atvinnulífið í Ólafsvík
myndi hrynja ef við breyttum
skipinu ekki. Það er ekki bara að
bæjarfélagið, sem á 40% í togar-
anum, yrði fyrir óskaplegu
skakkafalli, heldur líka þau 3 út-
gerðarfyrirtæki sem eiga 15%
hvert. Þau myndu ekki rísa undir
því. Og það er líka spurning hvort
íbúar Ólafsvíkur eru tilbúnir til
að greiða það sem á bæjarfélagið
félli, ef útgerðarfyrirtækið yrði
gjaldþrota.
Togarinn Már kom með að
landi 4 þúsund lestir til Ólafsvík-
ur í fyrra en alls bárust á land 18
þúsund lestir í Ólafsvík. Því tel ég
að þótt honum yrði breytt í frysti-
skip mætti stýra veiðum bátanna
á þann veg að ekki þyrfti að koma
til atvinnuleysis, enda mætti nota
togarann til að koma með afla að
landi þegar minnst veiðist hjá
bátunum.
Hvað eru skuldir togarans
miklar?
Þær eru um 200 miljónir króna,
sem þýðir að engin leið er til þess
að hann afli fyrir afborgunum,
vöxtum og afskriftum meðan
hann er ísfisktogari. Skipið var
smíðað í Portúgal á sínum tíma og
það var ríkið sem stóð fyrir þeirri
smíði og við gengum svo inní
samninginn og 80% af kaupverð-
inu var í dollaralánum, sem þá
var mælt með að við tækjum. í
dag er staða Más SH ekkert betri
en þeirra skipa sem nú eru að fara
á uppboð. Það er rétt að menn
hafa talað um að skuldbreyta úr
dollurum í aðra mynt. Það er
bara orðið of seint og leysir engan
vanda fyrir okkur. Við sætum þá
bara með 200 miljón króna skuld
í annarri mynd og gætun ekki
borgað vexti og afborganir. Okk-
ar eina von er að dollarinn fari að
lækka.
Þreföldun afla-
verðmœtis
En hvernig lítur þá dæmið út
varðandi frystitogara?
Við höfum reiknað það út að ef
Kristján Pálsson
togrinn heldur áfram að vera ís-
fisktogri og miðað við þann kvóta
sem skipið hefur verða eftir 7
miljónir króna á þessu ári fyrir
afborgunum, vöxtum og afskrift-
um. Ef hann væri frystitogari þar
sem væri flakað um borð yrðu
eftir 13 miljónir króna miðað við
sama aflamagn en ef hann væri
frystiskip sem heilfrysti aflann þá
yrðu eftir 22 miljónir til að greiða
með þessar sömu greiðslur. Það
kostar um 32 miljónir króna að
breyta skipinu þannig að hægt sé
að flaka um borð, en ekki nema
18-20 miljónir að breyta honum
þannig að hægt sé að heilfrysta.
Þar við bætist svo að hlutfall olíu-
kostnaðar myndi lækka úr 30%
niður í 14%. Þegar þetta allt
kemur saman geta allir séð að
hagstæðast er að heilfrysta um
borð og að því stefnum við.
Auðvitað vilja allir gera allt
sem hægt er til að halda fullri at-
vinnu í landi og það var markmið-
ið með skipakaupunum, en lána-
byrðin eykst og gjaldþrot blasir
við. Ég get nefnt sem dæmi að
árið 1981 sýndi skipið hagnað
sem nam 1,5 miljónum króna en í
fyrra var miljónatuga tap á því
vegna gengisbreytinga. Sá aðili er
ekki til sem getur staðið undir út-
gerð þessara skipa, þau verð að
gera það sjálf, geti þau það ekki
verður að breyta til og það er ein-
mitt það sem við erum að gera
núna.
Þjóðhagslega
hagkvœmt
Ég er ekki í neinum vafa um að
það er þjóðhagslega hagstætt að
breyta bestu togurunum okkar í
frystiskip. Verð fyrir sjófrystan
fisk er mjög hátt, enda um besta
hráefni að ræða, sem völ er á. Ég
tel einmitt að gæðamálin séu það
sem mest hefur verið að hjá okk-
ur íslendingum í fiskvinnslunni.
Ég held að það sé alveg ljóst að
við fáum ekki betra hráefni hjá
ísfiskiskipunum, nema stytta út-
haldstíma þeirra verulega, og
vandinn með netabátana verður
ekki leystur nema með því að
skylda þá til að koma með netin í
land hverju sinni. Þriggja nátta
fiskur eða þaðan af eldri er bara
verðlaust rusl. Það er enginn
vandi að selja 1. flokks fisk á háu
verði og það hefur aldrei verið
vandamál. Vandamálið er aftur á
móti ruslið, sem alltof mikið er af
og engin leið að selja á góðu
verði. Þegar menn tala um að
fullvinna sjávarfang hér á landi
vil ég benda á að 1. flokks fiskur
er fullunninn hér heima. Hann
fer í neytendapakkningar sem
segja má að sé fullvinnsla.
Þolir
enga hið
Þótt ég hafi fyrst og fremst ver-
ið að tala um okkar vandamál hjá
Útveri h.f. þá er ljóst að dollara-
lán, sem fjölmörg útgerðarfyrir-
tæki hafa verið að taka á síðustu
4-5 árum, eru að leggja útgerð á
íslandi í rúst. Það eru ekki bara
þessir togarar sem eru komnir á
uppboð eða á leið á uppboð, sem
vandamálið snýr að. Mjög margir
bátaeigendur hafa á síðustu árum
látið lagfæra báta sína, lengja þá,
skipta um vélar eða gera aðrar
lagfæringar og til þessara fram-
kvæmda hafa þeir tekið lán í doll-
urum. Þessir aðilar allir eru að
kikna undan lánunum. Mönnum
hefur alltaf verið ráðlagt af
bankastjórum og öðrum pen-
ingasérfræðingum að taka lán í
dollurum. Ástæðan er sú að þeir
sem með peningamál fara um all-
an heim hava alltaf verið að búast
við falli dollarans, allt frá árinu
1981. Þá sögðu sérfræðingar að
dollarinn gæti ekki farið hærra,
en allir sjá hvað hefur gerst.
Segja má að ef þeir sem tekið
hafa lán í dollurum hefðu getað
selt sínar fiskafurðir í dollurum,
þá væri þetta ef til vill í lagi. En
þessu er bara ekki að heilsa. Stór
hluti af okkar fiskútflutningi er til
Evrópulanda og þá fáum við
greitt í gjaldmiðli sem sífellt er að
falla gagnvart dollar, svo sem
pund og mörk. Það er í sjálfu sér
ekki hægt að ásaka neinn fyrir að
ráðleggja mönnum 1980 til 1981
að taka lán í dollurum, allir
bjuggust þá við falli hans og eng-
inn gat séð þessa þróun fyrir. Þess
vegna eiga menn ekki að vera að
velta því fyrir sér hverjum þetta
er að kenna eða hvers vegna lánin
voru tekin. Menn eiga að ein-
henda sér í að bjarga því sem
bjargða verður, áður en það
verður of seint.
-S.dór.
Föstudagur 22. mars 1985 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5