Þjóðviljinn - 11.05.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
Eyian í íhaldshafinu
30 ára afmœli Kópavogskaupstaðar
Það var von á barni í einu
húsanna á frumbýligsárun-
um í Kópavogi og húsbónd-
inn hringdi í Ijósmóðurina.
Ljósmóðirin spurði um líð-
an hinnar væntanlegu móð-
ur: Er vatnið komið? Hús-
bóndinn sem var með hug-
ann við uppbygginguna
svaraði að bragði án þess
að hugsa sig um: Nei, en
hann Finnbogi er búinn að
lofa því fyrir áramót!
Þessi gamansaga var sögð á
frumbýlingsárunum í Kópavogi,
þarsem Finnbogi Rútur Valdi-
marsson var bæjarstjóri og
stjórnaði uppbyggingunni öðrum
fremur. Hann var oddviti Kópa-
vogshrepps frá stofnun 1948-1955
er bærinn fékk kaupstaðarrétt-
indi. Þá varð hann bæjarstjóri til
1957. í bæjarstjóminni sat hann
til 1962. Þegar Finnbogi Rútur lét
af bæjarstjórn í Kópavogi tók við
henni Hulda Jakobsdóttir fyrsta
konan sem gegnt hefur starfi bæj-
arstjóra á íslandi. Hulda er eigin-
kona Finnboga Rúts og saman
má segja að þau hafi verið for-
eldrar landnámsins í Kópavogi og
frumbýlingarnir báru þannig
traust til þeirra svosem gaman-
sagan hér að ofan vitnar um.
Þau Hulda og Finnbogi Rútur
fluttu að Marbakka í Kópavogi
1940. Húsfreyjan og húsbóndinn
á Marbakka urðu fljótlega allt í
öllu einsog sagt er, í félagslífi
Seltjarnarnesshrepps hins forna
og síðan bæjarfélagsins Kópa-
vogs. Þð var því að miklum verð-
leikum að Kópavogskaupstaður
gerði þau hjón að fyrstu heiðurs-
borgurum Kópavogs árið 1976.
Þau hjónin búa enn á Marbakka í
hljóðlátri og virðulegri elli.
Þeir lögðu
hönd á plóg
Margur góður drengur hefur
lagt hönd á plóg með hjónunum
frá Marbakka að uppbyggingu
Kópavogs. Nöfn þessa fólks og
afrek þeirra mega ekki gleymast
á tímamótum einsog 30 ára af-
mæli kaupstaðarins. Meðal frum-
kvöðlanna voru menn einsog
Óskar Eggertsson bústjóri í
Kópavogi, Þormóður Pálsson að-
albókari, Ingjaldur ísaksson bíl-
stjóri frá Fífuhvammi, Eyjólfur
Kristjánsson verkstjóri fyrsti
forseti bæjarstjórnar, Hjálmar
Ólafsson var bæjarstjóri í Kópa-
vogi frá 1962 til 1970 og Ólafur
Jónsson sem tekið hefur þátt í
þessari uppbyggingu allt fram á
þennan dag af þeirri ósérplægni
og alúð sem einungis fám
mönnum er hent í félagsstarfi.
Nöfn þessa fólks og vinna mega
ekki gleymast eftirkomendum -
né heldur fjölmargra annarra
sem vert væri að minnast.
Ólafs þáttur
Ekki get ég stillt um að geta
Ólafs Jónssonar ögn ítarlegar.
Ólafur flutti í Kópavog á lýðveld-
isárinu 1944 og tók fljótlega
drjúgan þátt í uppbyggingarstarf-
inu. Hann var í hreppsnefnd
Kópavogs 1954 og svo í bæjar-
stjórninni frá 1955 og til ársins
1978 (með fjögurra ára hléi,
1970-1974). Ólafur hefur unnið
gífurlegt starf þessa áratugi.
Hann átti stærstan hlut að stofn-
un Strætisvagna Kópavogs og var
stundum kenndur við strætó, -
hann beitti sér fyrir stofnun bygg-
ingafélags verkamanna í Kópa-
vogi auk margs konar annars
brautryðjendastarfs. Það er
táknrænt fyrir starf Ólafs Jóns-
sonar, að þessa dagana var verið
að auglýsa 79 íbúðir handa full-
orðnum Kópavogsbúum, en
þetta framtak hefur verið gert
undir forystu Ólafs. Til marks um
það hvers konar átak þetta er
fyrir bæjarfélagið er bent á að
þessi íbúafjöldi samsvari 400
íbúðum handa öldruðum í
Reykjavík.
Nú er það svo að frumbyggjarnir
og forystumennirnir í Kópavogi
voru ekki einungis að hamra
járnin innan bæjarmarkanna.
Samtímis var þetta fólk að vinna
að margvíslegum málefnum - og
hafði jafnvel forystu á ýmsum
sviðum þjóðlífsins á landsvett-
vangi. Þannig var t.d. Finnbogi
Rútur alþingismaður fyrir sósía-
lista og Alþýðubandalagið frá
1949 til 1959 og allir vita að hann
vann í kyrrþey að margvíslegum
framfaramálum fyrir verkalýðsh-
reyfinguna. Hjálmar heitinn Ól-
afsson starfaði samtímis í bæjar-
stjórninni að margvíslegum lista-
og menningarmálum, auk hinnar
norrænu samvinnu sem hann
lagði á fórnfúst starf í. Ólafur
Jónsson vann að húsnæðismálum
og átti sæti í ýmsum ráðum og
nefndum fyrir Alþýðubandalag-
ið, auk þess sem hann var fram-
kvæmdastjóri þess. Og þannig
mætti lengi telja.
Flúðu eymdina
í Reykjavík
Hvers vegna byggðist Kópa-
vogur svona fljótt upp?
Uppbygging þessa bæjarfélags
varð með allt öðrum hætti heldur
en annarra sveitarfélaga í
landinu. Um það leyti sem bær-
inn þaut upp, var ófremdará-
stand í húsnæðismálum í Reykja-
vík. Sjálfstæðisflokkurinn í borg-
inni lét alveg undir höfuð leggjast
að gera átak í húsnæðismálum
eftir stríðið. Á sama tíma var fjöl-
di fólks að flytja til höfuðborgar-
innar utan af landsbyggðinni. í
Reykjavík voru á árunum í kring-
um 1950 sannkölluð fátækra-
hverfi, braggar frá stríðsárunum
voru notaðir sem íbúðarhúsnæði,
engar lóðir fengust. í Kópavogi
gátu menn byggt sér sjálfir hús og
forystumennirnir í bæjarfé-
laginu, hreppsnefndinni og síðar
bæjarstjórninni unnu til að byrja
með aðallega að því að gera fólk-
inu kleift að reisa húsin, leggja
fyrir vatni og skólpi og gera götu-
slóða. Það þurfti að byggja upp
skólakerfi frá grunni. Dugnaðar-
fólk hvaðanæva að landinu, sem
ekki átti uppá pallborðið í því
kerfi sem Reykjavíkurborg vildi
hafa á hlutunum, þyrptist að
Kópavogi. Og landnámið, að-
stæðurnar og ástandið í Reykja-
vík þjappaði frumbýlingunum í
Kópavogi saman. Af þessum
ástæðum byggðist Kópavogur
ævintýralega hratt upp í öðru
andrúmslofti og með allt öðrum
hætti en önnur bæjarfélög. í
þessu ljósi er einnig ævintýri lík-
ast að svipast um í Kópavogi
¥á
Afreksmenn í Kópavogi
I
Finnbogi Rútur Valdemarsson. Framkvæmdastjóri
Seltjarnarnesshrepps hins forna frá 1946 til ársloka er
hreppurinn var lagður niður. Oddviti Kópavogshrepps
frá stofnun 1948 til 1955 er hreppurinn fékk kaupstað-
arréttindi. Þá varð hann bæjarstjóri til 1957.
Hulda Jakobsdóttir, fyrsta konan sem gegndi bæjar-
stjórastarfi. Bæjarstjóri frá 1957-1962. Bæjarfulltrúi frá
1970-74 og gegndi margvíslegum öðrum trúnaðar-
störfum í Kópavogi.
Laugardagur 11. maí 1985
Hjálmar Ólafsson bæjarstjóri í Kópavogi 1962-70.
Frumkvöðull í menningarmálum í Kópavogi sem ann-
ars staðar. Hann lést í fyrra.
Ólafur Jónsson í hreppsnefnd 1954-1955, I bæjar
stjórn frá 1955-1978 með hléi. Beitti sér fyrir stofnun
verkamannabústaða f Kópavogi, strætisvagnanna,
íbúðabyggingum fyrir aldraða og margsfleira.

dagsins í dag sem er um flest fyrir-
myndarbæj arfélag.
í kosningum buðu þeir frum-
býlingar sem hér hefur verið get-
ið fram í nafni Framfarafélags
Kópavogs, síðar sem óháðir kjós-
endur og höfðu lengst af hreinan
meirihluta. Á móti þessum listum
buðu fram fyrst Sjálfstæðisflokk-
ur, Alþýðuflokkur og loks Fram-
sóknarflokkur frá 1956. Frá 1962
tók Framsóknarflokkurinn þátt í
meirihlutanum en árið 1970 var
myndaður hægri meirihluti í
Kópavogi, Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks sem stóð til
ársins 1978, - að Alþýðubanda-
lagið, Alþýðuflokkur og Fram-
sóknarflokkur mynduðu meiri-
hluta bæjarstjórnar.
Eyjan í íhaldshafinu
Þegar Kópavogur varð sjálf-
stætt sveitarfélag voru íbúarnir
1163 árið 1948. I dag munu þeir
vera tæplega 15 þúsund. Þannig
má segja að byggð hafi verið smá-
borg (á íslenskan mælikvarða) á
örfáum áratugum. Um aldamótin
er talið að íbúar verði orðnir um
40 þúsund talsins.
Kópavogskaupstaður er í dag
brautryðjandi á ýmsum sviðum, í
atvinnumálum, félagsmálum og
menningarmálum.
Svo nokkur dæmi séu nefnd af
handahófi um framsækni bæjar-
félagsins er rétt að benda á að á
dagvistarstofnunum í Kópavogi
eru fleiri menntaðar fóstrur en
annars staðar, félagsráðgjöf fyrir
alla þykir með eindæmum góð í
bænum, vinnuskóli unglinga til
sérstaks sóma, félagsmál aldr-
aðra í betra horfi en annars stað-
ar, vandað og gott bókasafn er í
bænum, þar er starfandi frístund-
aklúbburinn „Hana nú“ fyrir 50
ára og eldri, og margs konar átak
hefur verið gert í atvinnumálum
og félagsmálum fatlaðra. í bæn-
um er nú starfandi menntaskóli -
og fyrir dyrum stendur að
Veitinga- og þjónaskólinn sam-
einist honum.
í atvinnumálum er einnig verið
að brjóta blað í Kópavogi. Þar er
verið að setja á laggirnar Iðnþró-
unarfélag til undirbúnings þeirri
atvinnubyltingu er koma skal.
í launamálum hefur kaupstað-
urinn að ýmsu leyti unnið betur
en önnur bæjarfélög, t.d. reið nú-
verandi meirihluti á vaðið um að
viðurkenna húsmæðrastarfið
einsog aðra starfsreynslu.
Þannig mætti lengi rekja
hvemig Kópavogur frá upphafi
getur með sanni kallast eyjan í
íhaldshafinu, þrátt fyrir nokkurra
ára samstjórn Sjálfstæðis- og
Framsóknarflokks á árunum
1970-78. í núverandi meirihluta
Alþýðubandalags, Framsóknar-
flokks og Alþýðuflokks í Kópa-
vogi eiga sæti: Björn Ólafsson
forseti bæjarstjómar, Heiðrún
Sverrisdóttir, Ragnar Snorri
Magnússon, Skúli Sigurgríms-
son, Guðmundur Oddsson og
Rannveig Guðmundsdóttir.
Á þeim tímamótum sem þrjá-
tíu ára afmæli kaupstaðarins í
Kópavogi eru, eigum við þá ósk
heitasta til Kópavogsbúa að
mannlífið fái að þróast í samræmi
við hugsjónir fmmkvöðla byggð-
arinnar.
Óskar Guðmundsson.
ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 5