Þjóðviljinn - 22.05.1985, Qupperneq 8

MENNING
Pan, Dionysos
og Gúumar
Ólafur Lárusson á Kjarvalsstöðum
í austursal Kjarvalsstaöa,
svonefndum Kjarvalssal,
sýnir Ólafur Lárusson 213
verk, teikningar af öllum toga.
Þetta er óvenjumikill fjöldi
verka á venjulegri einkasýn-
ingu, en hafa verður í huga aö
ekki eru öll verk Ólafs jafn
stór.
Reyndar teflir Ólafur mjög á
ólíkar stærðir, millistærðir finn-
ast ekki margar, heldur eru verk-
in annað hvort stór eða smá.
Upphengingin er eftir ákveðnum
forsendum: Smámyndirnar
hanga saman í þyrpingum og eru
þær tengdar saman með stóru
myndunum. Skapar þetta á-
kveðna heildastemmningu í saln-
um og undirstrikar vilja lista-
mannsins til að gera sýninguna að
einni listrænni heild; listaverki út
af fyrir sig.
Það kemur ekki á óvart að sjá
Ólaf Lárusson glíma við salar-
kynni á þennan hátt. Upplag
hans sem gjörningamanns er sí-
virkt og tilfinning fyrir
innréttingum (installations) er,
enn einkennandi fyrir hann. Það
sem hefur breyst er tæknin: Past-
elkrítin og penninn eru komin í
staðinn fyrir líkama listamanns-
ins og ljósmyndavélina.
Má túlka þetta sem afturhvarf
til hefðbundnari hátta? Eflaust
má segja sem svo að gjörningar
og önnur myndlist sem byggist á
lifandi atferli í raunverulegu rými
séu sprottnir af löngum lista-
mannsins til að gera myndlistina
áþreifanlega; draga hana frá tví-
víðri blekkingu til snertanlegs
raunveruleika. En einnig má
skoða teikningar Ólafs sem fram-
hald þeirrar gjörningalistar sem
hann fékkst við áður og er slíkt
framhald að mörgu leyti jafn rök-
rétt.
Það er því næsta ólíklegt að um
afturhvarif sé að ræða enda er
Ólafur ekki á þeim .buxunum að
hopa eða hverifa til baka. Engar
mynda hans bera slíkt með sér.
Þær eru ferskar og settar fram af
áræði og öryggi. Viss ögrun er
fólgin í þeim, þótt listamaðurinn
telji þær lausnir við ofsa og kalli
þær jafnvel „ógurlega sætar“
(viðtal í Mbl. 12.5. 1985).
Þetta eru sterkar myndir gerð-
ar af sjálfsprottnum krafti eins og
Ólafi er eiginlegur. Drættir
teikninganna eru oft fínlegir og
næmir í taugaspenntum tryllingi
sínum, og bak við hverja
teikningu býr einhver ólga sem
staðfestir nærveru listamannsins í
hverju verki. Ólafur er Pan eða
Díonýsos, skógarpúkinn og vín-
guðinn sem vinnur verk sín sem
náinn part af sjálfum sér. Yfir-
vegun þekkir hann ekki, a.m.k.
ekki í hinum appollonska skiln-
ingi, og hvergi örlar á tilraunun-
um til að stýra verkinu inn á ró-
legri brautir.
Þvert á móti hamast Ólafur í
hverri mynd við að draga fram
alla þá ólgu og ákafa sem ein-
kennir tilvistarlega afstöðu hans.
Þessa afstöðu reynir hann að gera
að sýnilegum táknum. Þetta er í
senn hinn sundurtætti Díonýsos
og Pan sem sífellt eltist við gyðj-
urnar, eða gúurnar, án þess að ná
nokkurn tíma tangarhaldi á þeim
draumi sem hann sækist eftir.
Það, hvernig hver einstök mynd
er í sjálfu sér dýrmætur partur af
listamanninum er e.t.v. það sem
gerir öll verk Ólafs svo
sannferðug og ekta. Hann þorir
að standa við hverja einustu línu,
hvernig sem hún kann að vera og
það er meira en ætlast er til af
listamönnum á þessum síðustu og
verstu tímum. Reyndar er það
nokkuð táknrænt að þessi sýning
Ólafs skuli bera upp á sal sem svo
oft hýsir teikningar Kjarvals. Það
er nefnilega einhver skyldleiki á
ferðinni milli teikninga beggja;
fjarlægur skyldleiki sem e.t.v. má
rekja aftur til vínguðsins eða
skógarpúkans. HBR
Stökur
Tryggvi Emilsson skáld og rit-
höfundur varö góðfúslega viö
beiðni okkar um nokkrar stök-
uríþáttinn, enTryggvier
sonur Emils Petersen sem
stökur voru eftir í næst síðasta
þætti.

SIGURDÓR
SIGURDÓRSSON ,|
l~L
Fjaran
Herji strandir hrímið grátt
hörðum blandið kjörum,
rœða vandann himinhátt,
haf og land á fjörum.
Dalalœða
Þoka hylur hól og ál
himni skilar tárum dagsins.
Fjalls á kili kyndir bál
kveðju ylur sólarlagsins.
Áin mín
Gilsá féll í falli ströng
fram úr gljúfrastalla öng,
Urðar slaginn allan söng,
undir tók í fjalla þröng.
Hekla
Hátt er að stefna á Heklu tind,
hann ég fyrir mér virði,
ef það hreyfir engan vind
axla ég mína byrði.
Á Kaldadal
Þó að byljir flytji fjöll,
frosnir hyljir bresti,
dulspár þylji dvegar og tröll,
dalurinn yljar gesti.
Útilíf
Mér hefir búið margt í hag
móðurjarðar hjartalag,
til að yrkja artarbrag,
út ég geng um bjartan dag.
Til sjós
Víkkar heiðið, fjörðurinn freyðir
fjörubreiða andaströnd.
Oldu skeiðið sólin seiðir
saman leiðir stegg og önd.
Upp þau vinda og saman synda
sumaryndis bylgju fang,
vœngjum binda bláa linda
bjarta mynd á djúpsins vang.
Rökkur
Skýin strjúka hafið hljótt,
himinninn sest á djúpin.
Esja hverfur undir nótt,
inn í rökkurhjúpinn.
Dagdraumar
Þar sem líf er listum tengt
og Ijósálfar á sveimi,
gott er að eiga innangengt
utan úr köldum heimi.
Mótsagnakennd
mólverk
Einar Hákonarson í Gallerí Borg
Einar Hákonarson sýnir um
þessar mundir í Gallerí Borg
viö Austurvöll. 25 olíumálverk
sem prýða veggina, fiest frá
þessu ári og hinu síðasta.
Þetta er 11. einkasýning Ein-
ars en hann hefur einnig tekið
þátt í fjölmörgum samsýning-
um heima og erlendis og sýnt
bæði málverk og grafík.
Einar hefur sín ákveðnu ein-
kenni sem málari; einkenni sem
byggja á mörgum og oft mótsagn-
akenndum forsendum. Þannig
var hann í upphafi fylgjandi
popp-listinni og ber þess enn
merki með því að hann vinnur
allkerfisbundið og hefur til-
hneigingu til að staðla form-
teikningu sína. í seinni tíð hafa
önnur stflbrigði þrengt sér æ meir
inn í málverk hans og eru það
einkenni síð-kúbískra málara 5.
áratugarins. Þessi einkenni sem
kenna má við September-hópinn
eru mun lífrænni en poppísku til-
þrifin og því hefur Einar færst
nær Parísar-skólánum eftir því
sem tímar hafa liðið.
Þessi tvískinnungur ef svo
mætti kalla gerir það að verkum
að málverk Einars verða oft
undarlegt sambland gamals og
nýs. Teikning hans er áfram
stöðluð og vélræn, meðan litur-
inn ásamt pensilskriftinni verður
lífrænni við hverja sýningu.
Það er einmitt liturinn sem
sýnir hvaða framförum Einar
hefur tekið á undanförnum
tveimur til þremur árum. Það
sem áður byggðist mest á gráum
tónum og dauflegum, hefur lifn-
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22. maí 1985