Þjóðviljinn - 03.07.1985, Qupperneq 4

LEIÐARI
Fiskvinnslan á Vestfjöröum
A Vestfjörðum hefur skipulag sjávarútvegs
löngum verið til mikillar fyrirmyndar, og frystihús
á kjálkanum verið rómuð fyrir góðan rekstur.
Afkoma þeirra hefur verið eftir því, þannig sýna
skýrslur að á árinu 1983 var hún ívið betri heldur
en annars staðar á landinu.
Þessu er hins vegar á annan veg farið núna.
Úttekt sem Þjóðhagsstofnun hefur gert á stöðu
frystihúsanna á Vestfjörðum sýnir, að á árinu
1984 var afkoma þeirra 3-4 af hundraði lakari en
landsmeðaltal. Tölur fyrir fyrstu fjóra mánuði
þessa árs sýna ennfremur að frystihúsin á
Vestfjarðakjálkanum eru ennþá undir lands-
meðaltali.
Þetta er auðvitað uggvænleg þróun sem
skiptir ekki aðeins Vestfirðinga eina máli. Sjá-
varútvegur á Vestfjörðum er verulega þýðingar-
mikill fyrir allt þjóðarbúið, sökum geysimikillar
framlegðar. Þegar harðnar á hinum vestfirska
dal þá kemur það að sjálfsögðu niður á landinu
öllu. Það er því von að menn spyrji: hvað veld-
ur?
Þegar Þjóðviljinn leitaði álits Jóns Páls Hall-
dórssonar, framkvæmdastjóra Norðurtangans
á þessu, kom biaðið að tómum kofanum. Ekki af
því að Jón Páll vildi ekki ræða við blaðið, heldur
af því að hann vissi ekki neitt um úttektina!
Sjávarútvegsráðherra lætur gera úttekt á
vestfirskum sjávarútveg á bak við forystumenn
hans í kjördæminu. „Það er eins og okkur komi
þetta ekki við“, segir Jón Páll. Þessi vinnubrögð
eru auðvitað fyrir neðan allar hellur, en lýsa hins
vegar vel þeirri fjarlægð sem því miður er á milli
ráðherra stjórnarinnar og atvinnulífsins. Utsýn-
ið úr fílabeinsturnum ráðuneytanna er nefnilega
mjög þröngt.
Hins vegar er auðvelt að benda á eina af
meginorsökum þessara uggvænlegu þróunar
eins og Þjóðviljinn hefur raunar gert án afláts
um langa hríð. Hún er einfaldlega sú, að fólkið
býr við alltof bág kjör. Það fær ekki nógu
gott kaup og býr við hróplega lélegt atvinnu-
öryggi. Þess vegna flýr það í stórhópum úr
fiskvinnslunni yfir í önnur störf. Þannig tapast
það fólk sem er orðið þrautþjálfað og býr yfir
hvað mestri reynslu og skilar þar með bestu
verki. Afleiðingin er sú, að það er ekki hægt að
vinna aflann í verðmestu pakkningarnar, heldur
verður að vinna hann í skjótunnustu afurðirnar,
sem skila líka minnstum arði. Þetta er vanda-
málið á Vestfjörðum.
Fyrir skömmu vantaði 15-1600 manns í fisk-
vinnsluna hér á landi samkvæmt upplýsingum
vinnslustöðva. Agentar eru sendir til erlendra
þjóða til að teygja hingað útlendinga, og fá sér-
staka premíu á haus. Það dugar samt ekki.
Kjartan Ólafsson, varaþingmaður Vestfirðinga
upplýsti á síðustu dögum þingsins, að vegna
manneklunnar töpuðu frystihúsin hundruðum
miljóna á ári. Hann tók dæmi frá Hnífsdal, þar
sem togari færði 150 tonn af góðum fiski til
hafnar. Að öllu eðlilegu hefði aflinn verið unninn
í dýrar pakkningar handa Ameríkumarkaði, sem
hefðu gefið af sér 5,6 miljónir króna. En sökum
manneklunnar varð að vinna fiskinn í skjótunn-
ustu en jafnframt ódýrustu pakkningarnar: afla-
verðmætið varð ekki nema 3,5 miljónir. Á þess-
um eina farmi tapaði þjóðarbúið sem svaraði til
tveggja miljón króna í gjaldeyri. Hvílíkt ráðslag!
í gær upplýsti svo eitt dagblaðanna að ekki
bæti úr skák þó skólafólkið hópist inn í frystihús-
in nú í sumar, því það er starfinu óvant. Þrátt fyrir
góðan vilja getur það ekki afkastað sama verki
og þrautþjálfað starfsfólkið.
Tölurnar um afkomu frystihúsanna á Vest-
fjörðum sýna það eitt, að fólksflóttinn úr fisk-
vinnslunni er farinn að segja til sín með mjög
áþreifanlegum hætti. Hann erfarinn að leiðatil
verulegs tekjutaps hjá frystihúsunum, og þar
með hjá okkur sem þjóð. Láglaunastefnan er að
ganga af fiskiðnaðinum dauðum.
Hér duga engar smáskammtalækningar. Það
verður að stórbæta kjör fiskverkafólks. Það
verður að hækka laun þess og sjá um að at-
vinnuöryggi verði ekki minna í starfsgreininni en
annars staðar. Því miður virðast menn engan
skilning hafa á þessu, einsog sást best á því
hvernig fiskverkafólk var meðhöndlað í síðustu
samningum.
Það er einfaldlega staðreynd sem menn
verða að skilja, að fiskverkafólk er þessari þjóð
ein mikilvægasta burðarstoðin. Ef við ætlum að
halda áfram að forsóma kjör þess eins og hing-
að til, þá mun það einfaldlega verða til þess að
eyðileggja rekstrarstöðu fiskvinnslunnar enn
frekar.
Það sýnir dæmið af Vestfjörðum.
-ÖS
KUPPT OG SKORHÐ
TJARNAR
SKÓU
EINKASKÓLI VIÐ TJÖRNINA
FRÍKIRKIUVEGI l-IOi REYKIAViK-SÍMI I6820
„Öfund“ og
einkaskolar
í blaðaskrifum um einka-
skólann við Tjörnina skiptir í tvö
horn. Annarsvegar fara Morgun-
blaðið og DV sem lofa „merkilegt
framtak í skólamáliimInntak
þeirra ræðu er að með einka-
skólanum sé verið að auka frelsið
og margbreytnina. í þeirra máls-
meðferð standa frelsissinnar í
menntamálum keikir andspænis
þeim lágkúrudagblöðum (Þjóð-
vilja, NT og Alþýðublaði) sem
„ávallt snúast hatrammlega
gegn öllu sem getur hróflað við
hinu opinbera kerfi og einkarétti
ríkisins"
eins og segir í leiðara Morgun-
blaðsins um málið. í sama leiðara
segir svo um málflutning vinstri-
blaða:
„Orðbragðið er Ijótt, ýtt er
undir öfund, höfðað er til minn-
imáttarkenndar og alið er á van-
sœld þeirra, sem sagt er að hafi
ekki efni á að senda börn sín í hinn
nýja einkaskóla“.
Takið eftirorðalaginu: Vinstri-
blöðin „segja“ að einhver hafi
ekki efni á að bæta á sig 3000
krónum mánaðarlega í skóla-
gjöld fyrir eitt barn! Engu líkara
að slíkar staðhæfingar séu öfund-
aruppspuni Þjóðviljans og slíkra
blaða í garð þeirra sem „gera það
gott“ í Lýðveldinu ísland.
Jafnrétti -
forréttindi
Þjóðviljinn og önnur vinstri-
blöð hafa hinsvegar sett málið
þannig upp, eins og menn vita, að
hér sé fyrst og síðast spurt um
jafnrétti til náms, eða forréttindi
sem keypt eru fyrir peninga. Eins
og rétt er og sjálfsagt.
Vitanlega þurfum við öll, og
ekki síst vinstrimenn, að gefa
gaum að frelsinu og svigrúminu
og valkostunum í menntakerfinu.
Svokölluð „ríkiseinokun" í þeim
efnum er ekki og á ekki að vera
keppikefli, þótt hið opinbera
hljóti óhjákvæmilega að koma
mjög við sögu, þegar sett eru al-
menn markmið fyrir grunnskóla.
Það er eðlilegt og sjálfsagt, að
vinstrimenn styðji rétt minnihlut-
ahópa sem af trúarlegum eða sið-
ferðilegum eða vegna sérstakra
viðhorfa í uppeldismálum vilja
efna í skóla upp á eigin spýtur -
og þá með þeim opinbera styrk
sem eðlilegur má teljast.
En hitt hlýtur svo að vera ljóst
öllum þeim sem setja á það á
oddinn, að öll börn eigi svipaðra
kosta völ, hvað sem líður fjárhag
foreldra þeirra, þeir hljóta að
setja jafnaðarkröfuna efst á sitt
sálarblað. Og það er reyndar
sjálfgefið í dæmi eins og því sem
nú er upp komið.
Allir vildu
skólastjórar
í fyrirheitum, sem gefin eru um
Tjarnarskólann, er ekkert annað
en það, sem hver sæmilegur
skólastjóri ríkisskóla vildi gera-
ef hann hefði meiri peninga, ef
hann hefði einsetinn skóla, -
ekki sé talað um þá sérgæsku, að
geta sent eitthvað annaðnem-
endur sem kannski yrðu til traf-
ala í „skemmtilegum og skapandi
skóla". Ef marka má kynningar-
bækling frá skólanum, þá er þar
ekki boðið upp á öflugt félagslíf.
Skólar sturlda starfskynningu -
hér er boðið upp á meiri starfs-
kynningu. Skólar reyna að bjóða
ágætum eða þekktum mönnum í
heimsókn - hér er boðið upp á
margar heimsóknir.
Þetta er semsagt forréttinda-
skóli - reyndar niðurgreiddur
m.a. með mikilli fyrirgreiðslu
borgarinnnar í húsnæðismálum.
NB: halda menn að þeir sem á
eftir kynnu að koma muni njóta
annarrar eins fyrirgreiðslu og
Tjarnarskólinn fær með kennslu-
húsnæði á besta stað svotil
ókeypis? Nei. Og til hvers er sú
niðurgreiðsla? Líklega til þess að
hægt sé að hafa skólagjöldin
nokkru lægri en þau ella væru -
og dempa þar með í fyrstu
gagnrýni þá sem skólinn fær fyrir
að vera skóli handa börnurn efna-
fólks fyrst og fremst.
Falskur
samanburður
í fyrrgreindum leiðara Morg-
unblaðsins um málið er merkileg
athugasemd um vinstrimanna-
gagnrýni á Tjarnaskólann. Þar
segir
„/ fyrsta lagi er látið eins og
heimsendir sé í nánd. I öðru lagi
er það viðurkennt með bœgsla-
ganginum, að í raun geti einstak-
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Rltstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fréttastjórl: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir. Alfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Páll Valsson, Sigríður Pétursdóttir, Sævar Guð-
björnsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Valdís Öskarsdóttir.
Útlit og hönnun: Filip Franksson, Svava Sigursveinsdóttir.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglý8ingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Afgroiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Jenny Borgedóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
lingar líklega gert betur en sjálft
ríkið“.
Skoðum þetta.
Þetta er alveg rétt, að „einstak-
lingar geta gert betur en ríkið“ í
skólamálum. Það liggur reyndar í
augum uppi. Ef „einstaklingar"
fá ókeypis húsnæði, meiri pen-
inga en ríkisskólar hafa, geta val-
ið úr kennurum (með bónus) og
nemendum - og meira að segja
foreldrum, skammtað sjálfum sér
nemendafjölda og þar fram eftir
götum - þá væri það í meira lagi
skrýtið, ef þeir ekki næðu góðum
árangri og fyrir ofan mælanlegt
meðallag grunnskóla í heild. Allt
tal t.d. formanns Fræðsluráðs um
að með einkaskólanum fái ríkis-
skólastjórar eins og hann segir
sjálfur „aðhald og samkeppni“ er
gjörsamlega út íhött. Samkeppn-
isgrundvöllurinn er ekki til. Of
ólíku er saman að jafna.
En í athugasemd Morgun-
blaðsins kemur það svo skýrt
fram, til hvers þau Ragnhildur og
Davíð vasast í einkaskólamáli
þessu. Það á að búa í haginn fyrir
einn skóla sem á að „gera betur
en ríkið“ (eins og allir vita að
hann getur). Til þess að undirbúa
þann „heimsendir“ sem fram-
haldið yrði - framhald sem stefnt
getur í tvö skólakerfi: vel búinna
einkaskóla og niðurníddra ríkis-
skóla. Þeir sem halda að hér sé
fjandinn málaður á vegg ættu að
kynna sér skrif um merka bók
eftir Jonathan Kozol, bandarísk-
an kennara sem fjallar um þann
vítahring ólœsis sem læsist um
lygilega stóran hluta bandarísku
þjóðarinnar. Meðan millistéttin
og enn betur settir geta yppt öxl-
um og treyst á það öryggi og þá
þjónustu sem þeir hafa keypt sín-
um afkvæmum í einkaskólakerf-
inu.
-AB
Utkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverö: 35 kr.
Áskriftarverð á mánuðl: 360 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 4. júlí 1985