Þjóðviljinn - 07.09.1985, Side 4

LEIÐARI
Þjóðin sem geymir Ijóðið
íslendingar eru gjarnan stoltir af sjálfstæöri
menningu sinni; smáþjóöin á skerinu reit sína
sögu, orti ævintýr og drápur meðan aörar þjóöir
lásu þrúgur af vínviði og börðu mann og annan.
Og enn vitnum við til þessarar sögu og heitum
því að ávaxta arf kynslóðanna sem byggt hafa
landið í harðindum, pestum og hernámi, - kyn-
slóðanna sem geymdu Ijóðið.
Margiróttast að þessari sjálfstæðu menning-
arlegu tilveru sé ógnað á okkar tímum, og að
trauðla geti það sjálfstæði staðið af sér væntan-
lega gjörninga á næstu misserum, með gervi-
hnattarsjónvarpi, þynnkulegu langlokuefni í
sjónvarpsstöðum og útvörpuðu og sjónvörpuðu
gauli allan guðslangan daginn. Flestir viður-
kenna að það er full ástæða til að staldra við,
spyrja, og spyrna við fótum ef ástæða þykir til.
Allir stjórnmálaflokkar á íslandi lýsa því yfir að
þeir vilji efla sjálfstætt íslenskt efnahagslíf. Og
þeir Ijúka upp einum rómi um að við megum t.d.
ekki vera of háð efnahagslega amrísku herset-
unni á íslandi. í því sambandi er ekki hægt að
horfa framhjá því, að um þessar mundir eru
hernaðarframkvæmdir í landinu af margvís-
legum toga meiri en nokkru sinni. Talið er að
þær framkvæmdir nemi að upphæð yfir 42 milj-
örðum króna á þriggja ára tímabili.
Það segir sig sjálft, að með þessum fram-
kvæmdum er og verður íslenskt efnahagslíf og
þarmeð þjóðlífið allt háðara hersetunni en
nokkru sinni.
Herinn sjálfur er launagreiðandi fleiri íslend-
inga en nokkurt fyrirtæki í landinu, fyrir utan þau
hundruð og þúsundir manna sem vinna hjá
stóru einokunarverktökunum, íslenskum Aðal-
verktökum og Keflavíkurverktökum. Og á næst-
unni eru að hefjast framkvæmdir í öllum lands-
fjórðungum sem binda þjóðina enn frekar á
klafa hersins og hans framkvæmda. Að sjálf-
sögðu er hér það að gerast, sem
stjórnmálaflokkarnir, einnig stjórnarflokkarnir
segjast vera og vilja varast; það er verið að gera
íslendinga efnahagslega háðari hersetunni. Og
þarmeð stendur annað í þjóðlífinu í uppnámi.
Margir hafa þóst sjá síðustu misseri fleiri
merki þess, sem stundum er kallað menningar-
heimsvaldastefna, þ.e. að gæti vaxandi menn-
ingarlegra áhrifa sérstaklega engilsaxneskra í
öllu okkar þjóðlífi. Dæmi: Á þjóðhátíðardegi ís-
lendinga 17. júní s.l. var opnaður nýr matsölu-
staður í Reykjavík undir heitinu „American
style“ og fyrirofan blaktandi þjóðfána í miðbæn-
um flaug flugvél með auglýsingaborða: „Amer-
ican style". Eigendur staðarins hafa upplýst að
fyrirtækið hafi verið starfandi áður undir ís-
lensku nafni, en salan hafi ekki farið að ganga
vel fyrr en amríska nafnskrípið var komið á stað-
inn.
Þetta er ekkert einsdæmi. Fjölmargar versl-
anir og þjónustustaðir kjósa fremur að starfa
undir erlendu heiti en íslensku. Og vörutegundir
renna einsog á færibandi inná íslenskan mark-
að undir erlendum vörumerkjum. Máske og
vonandi er gert helsti mikið úr dæmum sem
þessum, en margir spyrja hvort hér sé ekki um
tákn annars og verra að ræða. Á síðustu miss-
erum hafa samtímis verið að gerast breytingar í
þjóðlífinu, þarsem gengið hefur verið á forna
samstöðu og samúð manna á milli og þjóðar-
innar innbyrðis. Með þeim breytingum hafi
menningarimperialisminn átt frjórri jarðveg en
áður hérlendis. Fyrirstaðan hafi brostið.
Sjálfstæðri, blómlegri menningu íslendinga
verður ekki við haldið með einangrunarstefnu,
heldur með ríkulegum og nánum menningar-
samskiptum við fjölda annarra þjóða. En þau
samskipti verða að vera á okkar forsendum,
mannfæðar og viðkvæmni, en ekki á forsend-
um hrárra markaðslögmála, þarsem amrískar
auðhringamiljónir hafa tögl og hagldir. í því
sambandi horfum við einna helst til frændþjóða
okkar á Norðurlöndum. Gott dæmi um slík sam-
skipti er Norræna Ijóðlistarhátíðin sem verður í
Reykjavík í næstu viku.
Viðbrögð okkar í ölduróti engilsaxneskra
menningaráhrifa gegn menningaheimsvalda-
stefnunni, sem vex fiskur um hrygg, eiga að
verða þau, að efna til nýrrar sóknar í menning-
armálum. Þá þarf að horfast í augu við þá nauð-
syn, að veita fjármagni til menningarstarfa í
landinu - og að hækka laun fólks þannig að það
fái bæði notið skapandi menningarstarfsemi og
neytt hennar. Á okkar tímum er rétt að hvetja til
nokkurrar íhaldssemi í menningarefnum, þann-
ig að við skilum næstu kynslóðum Ijóðinu, sem
okkar var trúað fyrir. _óg
Ó-ÁLfT
MÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgofandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphóöinsson.
Rltatjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Frétta8tjórl: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, MörðurÁrnason, Páll Valsson, Sigríður Pótursdóttir, SævarGuð-
bjömsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Valdís Óskarsdóttir.
Útlit og hönnun: Filip Franksson, Svava Sigursveinsdóttir.
Handrita- og prófarkaiestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrif8tofu8tjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiöslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglý8ingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Clausen.
AfgreiÖ8lu8tjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Símavarsla: Jenny Borgedóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Hú8mæður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Olga Verð í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverð: 35 kr.
Áakriftarverð á mánuði: 360 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN Laugardagur 7. september 1985