Þjóðviljinn - 10.09.1985, Blaðsíða 9

VIÐHORF
Ákvörðun kennarasamtakanna
veikir stöðu launafólks
Sigrún Ágústsdóttir, formaður
Kennarafélags Reykjavíkur, rit-
ar grein um úrsögn Kennarasam-
bands íslandsúrB.S.R.B.íPj óð-
viljann þriðjudaginn 3. septemb-
er s.l. í grein sinni, sem ég fagna,
beinir hún til mín spurningu, sem
mér er ljúft og skylt að svara. Að
gefnu tilefni mun ég einnig fara
nokkrum orðum um úrsagnarmál
kennara og svara röngum fullyrð-
ingum, sem færðar hafa verið
fram opinberlega til stuðnings
málstað úrsagnarmanna.
Að ýta út kröfum
í samningum
Nokkrir forystumanna kenn-
ara hafa bent á það opinberlega,
að samningsréttur og verkfalls-
réttur B.S.R.B. væri takmarkað-
ur. Sumir jafnvel haldið því fram
að þessi réttur B.S.R.B. væri
einskis nýtur. Verkfallsrétturinn
er takmarkaður. Það er rétt, en
einskis nýtur er hann ekki. Það
hefur sannast í þeim tveimur
verkföllum, sem B.S.R.B. hefur
átt í. í verkfalli B.S.R.B. s.l.
haust braut B.S.R.B. með þenn-
an takmarkaða samningsrétt á
bak aftur svæsnar fyrirætlarnir
stjórnvalda um áframhaldandi
kjaraskerðingu á yfirstandandi
ári. Ekki aðeins til hagsbóta fyrir
eigin félagsmenn, heldur alla
launamenn í landinu. Þessu mega
menn ekki gleyma. Og það er
einnig nauðsynlegt fyrir þá, sem
telja sterkast að standa einir, að
átta sig á því hvers vegna þessi
árangur náðist. Það var órofa
samstöðu félagsmanna í heildar-
samtökunum að þakka.
Því er haldið fram, að kröfunni
um fullan sjálfstæðan samnings-
og verkfallsrétt til aðildarfélaga
B.S.R.B. hafi verið „ýtt út af
eftir Kristján Thorlacius
Égfullyrði að s. I. haust hefði ekki verið
skrifað undir samninga eftir 4 vikna verkfall
nema því aðeins aðfulltrúar kennara í
samninganefnd samþykktu samningsdrögin.
Menn mega ekki gleymaþví, aðfulltrúar
kennara undirforystuformanns KI, Valgeirs
Gestssonar, lýstufullum stuðningi sínum við
samkomulagið.
samningaborðinu fljótlega í
haust”, svo vitnað sé til orða Sig-
rúnar Ágústsdóttur. Það rétta er,
að þessi krafa komst aldrei upp á
samningaborðið. Forystumenn
ríkisins og samningamenn
neituðu að ræða þessa kröfu.
Ástæðan er sú, að það er ekki
pólitískur vilji fyrir því innan
stjórnarflokkanna að rýmka
samningsrétt opinberra starfs-
manna í B.S.R.B. Afstaða ríkis-
stjórnarinnar kom fram með
þeim hætti s.l. haust, að ráðherr-
ar lýstu því yfir opinberlega, að
réttast væri að taka verkfallsrétt-
inn af opinberum starfsmönnum í
B.S.R.B.
Þetta eru staðreyndirnar um
kröfuna um rýmkun samnings-
og verkfallsréttar. Það er rangt,
að fulltrúar Kennarasambands
íslands hafi verið einhverjir sér-
stakir baráttumenn um þennan
þátt kröfugerðar B.S.R.B. í
gegnum tíðina. Um þessa kröfu
hefur á seinni árum verið alger
samstaða í B.S.R.B. og kennarar
ekki skorið sig úr frá öðrum hvað
þessa kröfu varðar.
Röksemdir, sem beitt hefur
veriðgegn verunniíB.S.R.B.,en
m.a. að forysta B.S.R.B. hafi
ekki sýnt skilning á sérstöðu
kennara. Þetta er á algerum mis-
skilningi byggt. Forysta
B.S.R.B. hefur jafnan sýnt sér-
stöðu kennara fullan skilning
bæði við gerð kröfugerðar og við
samningaborðið.
Skýrasta dæmið, um stuðning
fulltrúa annarra félaga innan
B.S.R.B. við sérmál kennara, er
sá árangur sem náðst hefur um
styttingu kennsluskyldu grunn-
skólakennara. Fjölmörg fleiri
dæmi mætti nefna. Rétt er að
minna á þá staðreynd, að þegar
kennarar óskuðu eftir því, að líf-
eyrissjóður þeirra yrði sameinað-
ur lífeyrissjóði starfsmanna ríkis-
ins, var það heilshugar stutt af
heildarsamtökunum. Ogþá verð-
ur að hafa í huga, að lífeyrissjóð-
ur kennara var orðinn fjárhags-
lega veikburða. Kennararnir
þurftu stuðning í lífeyrismálum.
Sá stuðningur þótti sjálfsagður.
Skýrt dæmi um samstöðu og fé-
lagshyggju. Sú stefna hefur jafn-
an skilað árangri fyrir launafólk.
í launamálum hefur verið lögð
megináhersla á það tvennt að
tryggja lífvænleg lágmarkslaun
og verulega hækkun launa þess
fjölmenna hóps opinberra starfs-
manna sem flokkast í miðju
launastigans. Þar á meðal eru
kennarar.
Ég fullyrði að s.l. haust hefði
ekki verið skrifað undir samninga
eftir 4 vikna verkfall nema því
aðeins að fulltrúar kennara í
samninganefnd samþykktu
samningsdrögin. Menn mega
ekki gleyma því, að fulltrúar
kennara undir forystu formanns
KÍ, Valgeirs Gestssonar, lýstu
fullum stuðningi sínum við
samkomulagið.
Þegar sumir af forystumönnum
KÍ halda því fram, að ekki hafi
verið tekið tillit til kennara í síð-
ustu samningsgerð, þá vita þeir,
sem nærri þessum málum hafa
komið, að slík ummæli eiga ekki
við rök að styðjast.
Kennarar hafa verið mótandi
afl í heildarsamtökum opinberra
starfsmanna. Á þá hefur verið
hlustað. Þeir hafa náð sínum
sérmálum frarn í samningum
B.S.R.B.
Hin almenna
barátta
Því verður ekki neitað að mikil
og alvarleg hætta er framundan,
þegar meirihluti forustumanna
kennara og fjölmennur hópur
fylgismanna þeirra í kennarastétt
snýr við blaðinu. Hverfur frá því
að heyja baráttu fyrir bættum
lífskjörum fjöldans og snýr inn á
braut þröngrar sérhagsmuna-
hyggju. Þá verður manni hugsað
til þeirra sem ruddu velferðar-
þjóðfélaginu braut. í þeim hópi
leiðtoga launafólks voru og eru
margir kennarar.
Á undanförnum áratugum hef-
ur íslenskt þjóðfélag verið að
þróast í átt til aukinnar samhjálp-
ar. Þessi þróun hefur óumdeilan-
lega orðið fyrir baráttu verka-
lýðshreyfingarinnar.
Síðan 1942 hefur B.S.R.B.
verið virkur þátttakandi í barátt-
unni fyrir bættum lífskjörum al-
mennt. Auðvitað hefur jafnframt
verið unnið sleitulaust að sérmál-
um opinberra starfsmanna.
Nú er sú spurning brennandi,
hvort þessi þróun á að halda
áfram eða snúið verði inn á
brautir svokallaðrar frjálshyggju.
Einnig í samtökum launafólks.
Hverjir verða til
sóknar og varnar?
í seinni tíð hefur þeim öflum
vaxið fiskur um hrygg, sem and-
víg eru velferðarþjóðfélaginu.
Samhjálparstefnan á orðið í vök
að verjast.
Framhald á bls. 18
_______MINNING_______
Axel Jónsson
fyrrverandi alþingismaður
í dag er til grafar borinn Axel
Jónsson fyrrverandi alþingismað-
ur, er lést 31. ágúst sl.
Axel var fæddur í Reykjavík 8.
júní 1922. Föður sinn missti hann
áður en hann fæddist, en móðir
hans, Lára Þórhannesdóttir,
vann fyrir sér og syninum unga í
vist á ýmsum góðum sveitaheim-
ilum, mest í Kjósinni. Lífið lék
ekki við unglingana í þá tíð og
Axel lærði snemma að vinna
hörðum höndum. En þessi ung-
lingsár munu líka hafa eflt þrek
hans og þolgæði, sem hann þurfti
síðar í ríkum mæli á að halda.
Axel varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að eignast að konu 1943
Guðrúnu Gísladóttur frá írafelli í
Kjós, ástríkan lífsförunaut, sem
reyndist honum því traustari,
skilningsríkari og betri því meir
sem á reyndi þrek þeirra beggja
síðasta, langa og erfiða spölinn.
Axel átti mörg áhugamál, er
hann beitti sér fyrir í lífinu. Hann
starfaði mikið í Sjálfstæðis-
flokknum, gegndi fyrir hann ótal
trúnaðarstörfum jafnt í flokksfé-
lögum sem í bæjarstjórn og
bæjarráði Kópavogs. Áxel var
iöngum á framboðslista Sjálf-
stæðisflokksins í Gullbringu- og
Kjósarsýslu, átti náið og gott
samstarf við Ólaf Thors og var
allt frá 1963 varaþingmaður og
síðar þingmaður flokksins, lands-
kjörinn 1974-78.
Þar hlóðust á þennan ósér-
hlífna athafnamann ótal forystu-
störf í hreyfingum eins og ung-
mennafélögunum, Æskulýðs-
sambandi íslands og baráttusam-
tökum gegn áfengisbölinu.
En þótt hann helgaði atorku
sína á öllum þessum sviðum af
fullum þrótti, þá leitaði þó hugur-
inn víðar. Ég held að það hugð-
armál hans að efla samstarf og
vináttu við íbúa annarra Norður-
landa og treysta hin persónulegu
vinabönd frændþjóðanna hafi
orðið honum æ kærara er á leið.
Axel var mikill hamingjumað-
ur í hjónabandi sínu, þótt lífið
sparaði þeim hjónum ekki sára
reynslu sem fleirum. Börn áttu
þau þrjú:
Jóhanna er þeirra elst, jarð-
fræðingur frá Háskóla íslands og
nú stærðfræðikennari í Hafnar-
firði. Hún var gift Ólafi Rafni,
syni okkar hjónanna, sagnfræð-
ingi og menntaskólakennara, en
hann andaðist 11. júní 1983.
Eigum við hjónin þeim Axel og
Guðrúnu miklar þakkir að gjalda
fyrir hve vel þau reyndust honum
í veikindum hans. Þau Jóhanna
og Ólafur áttu tvo syni: Gísla
Rafn sem nú er í Menntaskóla
Kópavogs, en vinnur á sumrin
hjá Þórhannesi móðurbróður sín-
um við rafeindatækni, og Þor-
varð Tjörva, sem nú er 9 ára og
var augasteinn afa síns og un-
aðsgjafi á síðustu og erfiðustu
stundum lífs hans.
Þórhannes er giftur Nönnu Ól-
afsdóttur, sem er listdansari og
ballettmeistari, kennari í þeirri
grein lista. Vinnur Þórhannes nú
við rafeindatæknina, en nam
áður við háskólann í Osló. Eiga
þau þrjú börn: Guðrúnu, sem nú
er 16 ára, og tvo unga drengi.
Gísli var yngstur barna þeirra
Guðrúnar og Axels. Hann var
orðinn flugmaður 21 árs, er þau
misstu hann í flugslysi 1968. Var
það áfall þungt.
Síðasta ártuginn, er Axel lifði,
átti hann við erfiðan sjúkdóm að
stríða. Horfðist hann með karl-
mennsku í augu við þann ósigr-
andi óvin, vissi hvernig fara
myndi, en lét ekki bugast, tók
þeim örlögum með þolgæði hetju
hins daglega lífs.
Axel er kvaddur með innileg-
ustu þökkum og virðingu. Hjart-
anlegar samúðarkveðjur eru
sendar Guðrúnu, sem nú hefur
misst svo mikið, svo og börnum
þeirra og barnabörnum.
Megi minningin um mætan
mann og dreng góðan gera þeim
þungan missi léttbærari.
Einar Olgeirsson
Kynni okkar Axels Jónssonar
voru hvorki löng né mikil og ein-
göngu bur.din starfi Norræna fé-
Iagsins í Kópavogi síðustu árin,
en ég minnist þess með þakklæti
og hlýhug, hve vel og ljúfmann-
lega hann tók mér, nýjum manni í
því starfi, þegar fundum okkar
bar fyrst saman. Mig minnir, að
það væri, þegar haldið var norr-
ænt vinabæjamót í Kópavogi fyrir
nokkrum árum, þar sem báðir
komu við sögu.
Löngu áður vissi ég, hver hann
var, því að Axel hafði þá um tæp-
lega aldarfjórðungs skeið verið
þjóðkunnur maður vegna
stjórnmálaþátttöku sinnar og af-
skipta af opinberum málum.
Störf hans í almannaþágu kunna
aðrir betur að rekja, en árum
saman var hann opinber starfs-
maður, alþingismaður Reyknes-
inga, bæjarfulltrúi í Kópavogi og
auk þess kvaddur til ýmissa
trúnaðar- og félagsmálastarfa,
eins og títt er um þá, sem ekki
grafa pund sitt í jörðu og eru
reiðubúnir að fórna áhugamálum
sínum tíma og kröftum fram yfir
brýnustu einkaþarfir.
Framhald á bls. 18
Þriðjudagur 10. september 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13