Þjóðviljinn - 15.01.1986, Side 6

LANDSBYGGÐIN
Egilsá í Noröurárdal í Skagafirði. Heimili skáldbóndans, Guðmundar L. Friðfinnssonar.
Bækur
Örlög og ævintýri
úr norðlenskum dalabyggðum
Mikil er sú mergð af bókum,
sem berst til blaðanna síðustu
dagana fyrir jólin hverju sinni.
Engin leið er að geta þeirra allra
svo neinu nemi, áður en jólahá-
tíðin gengur í garð. Og sannast
sagna sýnist það stundum nokk-
uð tilviljanakennt hvað utangarðs
verður. Útgefendum þykir það
auðvitað ekki gott þegar svo fer
um bækur, sem ætla má að selj-
ist mest um jólin og þá m.a. af því,
aö þær finna náð fyrir augum
gagnrýnenda.
En ekki eru nú allar bækur
„jólabækur" og gildir einu. Þær
þurfa síður en svo að vera lakari
fyrir það. Ein slík barst undirrit-
uðum í hendur, Örlög og ævin-
týri, seinni bindi, eftir Guðmund
L. Friðfinnsson á Egilsá í Skaga-
firði. Fyrra bindið kom út fyrir ári
síðan og hlaut góðar viðtökur. Er
ekki annars að vænta en svo verði
einnig um þetta. Þarna er að
finna æviþætti, munnmæli, minn-
ingabrot, ættartölur o.fl. og er
raunar einskonar framhald af
því, sem áður var komið. Bókin
er að megin hluta til frásagnir af
ættmennum höfundar og öðru
fólki, sem á einn eða annan hátt
tengjast sögu þess og er hún rakin
allt frá Móðuharðindunum og til
uppvaxtarára Guðmundar heima
á Egilsá. Hefst sú saga í Hörgár-
dalnum en lýkur á Egilsá. Þessu
næst víkur Guðmundur nokkuð
af leið og segir frá afkomendum
Stefáns Tómassonar læknis á Eg-
ilsá, en um hann var þáttur í fyrra
bindi Örlaga og ævintýra.
Greinagóðar ættartölur er
þarna að finna og hafa þeir lagt
þar nokkuð af mörkum fræði-
mennirnir Stefán á Höskulds-
stöðum og Eiður á Þúfnavöllum.
Loks er svo örnefnaskrá fyrir Eg-
ilsárland. Bókinni lýkur með
nafna- og heimildaskrá, sem
sýnir, að víða hefur verið leitað
fanga. Við lestur nafnaskrárinnar
verður manni það fyrst ljóst hvíl-
íkur aragrúi fólks kemur að meira
eða minna leyti við sögu í þessum
bókum Guðmundar.
Guðmundir á Egilsá er létt um
að skrifa, frásögnin öll greinagóð
þótt stikla verði á stóru, yljuð
notalegri gamansemi án þess að
of nærri sé gengið. Guðmundur
er glöggur á fólk, á auðvelt með
að setja sig inn í aðstæður þess,
þykir vænt um það og ekki síður
þá, sem átt hafa misbrestasama
ævi. Enginn vafi er á því, að
öllum þeim mörgu, sem unna
þjóðlegum fróðleik, eru þessar
„Örlaga- og ævintýrabækur Guð-
mundar kærkomnar.
Guðmundur á Egilsá er nú átt-
ræður orðinn. Ætla mætti að
hann væri farinn að rifa seglin við
ritstörfin. Svo er þó hreint ekki,
heldur virðist hann færast í auk-
ana með aldrinum. Frá honum
kom nefnilega önnur bók nú fyrir
jólin og er ærið frábrugðin þeirri,
sem hér hefur verið fjallað um.
Það er fj ölskylduleikritið Sumar-
jól, ævintýra- og álfaleikur,
(leiðir hugann að Nýársnótt Ind-
riða Einarssonar), og hefur Árni
ísleifsson samið tónlist við text-
ann. Skemmtilegt verk og næsta
nýstárlegt.
Vonandi endist Guðmundi á
Egilsá aldur og heilsa til ritstarfa
enn um sinn. Þeir eru býsna
margir, sem bíða með, óþreyju
eftir hverri nýrri bók frá honum.
-mhg
Stórólfsvallabúið
Dregið úr
grasköggla-
framleiðslu
en kornrækt aukin
í fyrra vetur var sala á gras-
kögglum með dræmara móti og
birgðir því venju fremur miklar í
vor. Kemur ýmislegt til: Aukið
framboð á kögglum, verð var lágt
á fiskimjöli og sykri, bændur voru
almennt birgir af heyjum og loks
var svo bein bústofnsfækkun
víða.
í fréttum frá Stórólfsvallabú-
inu segir að ræktunin í sumar hafi
verið skipulögð með það í huga
að graskögglaframleiðslan yrði
aðeins um 1500 tonn en bygg-
ræktin hinsvegar aukin. Korni
var sáð í 140 ha., aðallega Marí-
byggi en Pol-höfrum og sexraða-
byggi í 15 ha., sem gaf af sér gott
korn.
Þegar upp var staðið varð
graskögglaframleiðslan 1840
tonn. Af eigin ökrum fengust 170
tonn af korni, sem svarar til 12
tunna af ha. Auk þess keypti búið
58 tonn korns af Landeyingum,
167 tonn af Þykkbæingum og 15
tonn frá Sámsstöðum, eða alls
240 tonn. í fyrra keypti búið 169
tonn af korni svo hér er um að
ræða talsverða aukningu.
Nokkur breyting hefur orðið á
samsetningu Grænu blöndunnar
svonefndu frá því í fyrra, þannig
að sykur og fiskimjöl hefur verið
aukið. Er samsetningin nú þessi:
35% íslenskt bygg, 35% gras-
kögglar, 20% fiskimjöl, 5% syk-
ur og svo þangmjöl og steinefni. -
F.G.- kögglarnir eða græna fiski-
mjölsblandan inniheldur 50% af
fiskimjöli, 43% af graskögglum,
6% af þangmjöli og 1% af salti.
Verð á vörum heimkomnum er
hið sama og við verksmiðjudyr
eða sem hér segir, og er þá miðað
við sekkjað tonn: Graskögglar
frá 1984 12 þús. kr. Graskögglar
frá því í sumar 14 þús. kr. FG-
kögglar 14.320 kr. Græna
blandan 16.940 kr. en ósekkjuð
16.400 kr. Graskögglarnir fást
einnig ósekkjaðir og eru þá 540
kr. ódýrari. Sé keypt tvö og hálft
tonn af Grænu blöndunni lausri
þá er veittur 2% afsláttur og 45
daga vaxtalaus gjaldfrestur en
séu keypt 5 tonn eða meira í einu
er afslátturinn 3% og vaxtalaus
gjaldfrestur í 60 daga.
-mhg
Dalatangi
Fyrsti
vitavörðurinn
Hrossabændur
Heimiluð verði 1 %
gjaldtaka af afurðum
Renni til markaðsöflunar fyrir viðkomandi búgreinafélög
Seint í nóvember sl. hélt Félag
hrossabænda aðalfund sinn. Var
hann að þessu sinni í Borgarnesi.
Félagið hefur nú starfað í 10 ár og
var þess eðlilega minnst með af-
mælisfagnaði.
Deildir í félaginu hafa nú verið
stofnaðar á svæðinu frá Rangár-
vallasýslu og áfram vestur og
norður um land allt til Skaga-
fjarðar. Hér verður þó að undan-
skilja Gullbringu- og Kjósarsýslu
og Vestfirðina. Þar hafa deildir
ekki verið stofnaðar.
Tilgangur Félags hrossabænda
er að sjálfsögðu einkum sá að
hlynna að og auka markaðs-
möguleika fyrir hross og afurðir
af þeim. Líklegt er talið að mark-
aður sé innanlands fyrir um 1500
hross á ári. Um 300 hross voru
flutt út á árinu eða álíka mörg og
undanfarin ár. Ríka áherslu þarf
að leggja á að halda flutnings-
kostnaðinum sem lægstum. Hár
flutningskostnaður verkar að
sjálfsögðu sem hemill á útflutn-
inginn. Flutningur með skipi
voru boðnir út í samvinnu við Bú-
vörudeild SÍS. Ekki lánaðist það
nógu vel en nú er að því stefnt að
fá flutningaskip um miðjan mars
n.k.
Tillaga var samþykkt um að
ráða mann til að vinna að hrossa-
sölu í samvinnu við Búvörudeild
SÍS. Samþykkt var og tillaga um
að fá lögum um Búnaðarmála-
sjóð breytt á þann veg, að heimil-
uð verði allt að 1% gjaldtaka af
afurðum og renni gjaldið til
markaðsöflunar fyrir viðkom-
andi búgreinafélög.
Skipuð var 3ja manna nefnd til
þess að gera úttekt á stöðu út-
flutningsmálanna og tillögur um
nýjungar á þeim vettvangi. Bætt
var tveimur mönnum í Markaðs-
nefndina og eru þeir nú 5. Stjórn-
in var endurkjörin og er formað-
ur hennar Einar E. Gíslason á
Syðra-Skörðugili í Skagafirði.
-mhg
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 15. janúar 1986
Nokkru fyrir síðustu jól birtist
hér í blaðinu viðtal við Halldór
Sigurðsson í Miðhúsum á Hér-
aði, um endurbyggingu gamla
vitans á Dalatanga, sem Otte
Wathne lét byggja árið 1895.
Okkur hafa nú borist upplýsingar
um að fyrsti vitavörðurinn þar hafi
verið Ásmundur Jónsson, og þar
með fyrsti vitavörðurinn á Austur-
landi.
Ásmundur var fæddur í
Korssanesi í Helgustaðahreppi
14. júní 1860. Hann fluttist frá
Reyðarfirði með hjónunum,
Birni Jónssyni og Svanhildi Jóns-
dóttur að Þinghóli í Mjóafirði, til
Þorsteins Halldórssonar, prests.
Ári síðar fer hann með þeim
hjónum, Birni og Svanhildi, að
Grund og kvænist dóttur þeirra
hinn 22. maí 1896. Er þá sagður
húsmaður á Grund. Árið eftir eru
þau búandi á Dalaborg.
Dauða Ásmundar bar að með
þeim hætti, að hann hrapaði í
fjallinu ofan við Grund og dó af
afleiðingum þess 18. nóv. 1897.
ev/mhg