Þjóðviljinn - 06.03.1986, Blaðsíða 10

LANDBÚNAÐUR
Agnar Guðnason
Bændur stórbæta
kartöfluframleiðsluna
Hlutur kaupmanna liggur eftir
Eins og áður mun raunar
hafa verið greint frá hér í
blaðinu hefur Agnar
Guðnason látið af starfi
sem blaðafulltrúi bænda-
samtakanna. Nú hefur hann
tekið að sér annað þýðing-
armikið ábyrgðarstarf, er
yfirmatsmaður garðávaxta.
Blaðið tók Agnar tali vegna
þessa nýja starfs hans og
snerist orðræðan einkum
um kartöflur.
- Það fer ekki milli mála að þær
kartöflur, sem seldar eru í versl-
unum, eru útlitsfallegar og í flest-
um tilfellum bragðgóðar þegar
þær koma frá pökkunarstöð eða
beint frá framleiðendum, sagði
Agnar. - En mjög víða er pottur
brotinn hjá verslunum varðandi
geymslu á kartöflum og umbúnað
í versluninni.
Bætt meðferð
hjá bændum.
Þú vilt þá segja að meðferð á
kartöflunum hali tekið framför-
um hjá framleiðendum?
- Já, á sl. þremur árum hefur
nánast orðið bylting hjá kartöflu-
bændum í meðferð kartaflna.
Upptökuvélar eru rétt stilltar,
kartöflurnar meðhöndlaðar eins
og önnur viðkvæm matvara og
geymslur eru með loftkælingu og
rakastilli.
Aður en bóndinn sendir kart-
öflurnar frá sér eru þær yfirfarn-
ar. Allar kartöflur með yfirborðs-
skemmdum eru tíndar úr og einn-
ig kartöflur, sem eru of litlar mið-
að við gildandi flokkunarreglur.
í stærri pökkunvarstöðvum eru
kartöflurnar þvegnar áður en þær
eru settar í plastpoka og enn-
fremur er reynt að tína allar
skemmdar kartöflur úr áður en
þeim er pakkað. Það er helst
hætta á að kartöflur lendi í
neytendaumbúðum með ein-
hverjar innri skemmdir. Mats-
menn, sem starfa á öllum helstu
móttökustöðvum kartaflna, meta
kartöflurnar bæði með tilliti til
ytri og innri skemmda. Ef þessir
gallar eru yfir ákveðnu lágmarki
ná kartöflurnar ekki fyrsta gæða-
flokki og falla í annan eða þriðja
flokk.
Milliiiðakostnaður
hefur vaxið
Hvernig er meðferð í verslun-
um?
- Hjá þeim er víða pottur brot-
inn. I rauninni eru kartöflur kæli-
vara en ég veit aðeins um einn
kaupmann, sem hefur kartöfl-
urnar í kæli. Víða eru þær hafðar
til hliðar í versluninni stundum
uppi við miðstöðvarofn og oftast
undir sterku ljósi. Þetta er
meingallað, sérstaklega eftir að
farið var að pakka í glæra
plastpoka. Kartöflurnar verða
grænar og óætar á fáum dögum.
Nú ætti ekki að vera ástæða
fyrir kaupmenn að sýna kartöfl-
unum þessa óvirðingu, því álagn-
ing er frjáls. Þeir geta tekið þá
þóknun, sem þeir telja sig þurfa.
Það er auðvitað allt annað mál,
að kartöflurnar eru að verða
nokkuð dýrar miðað við það, sem
þær voru fyrir nokkrum árum.
Milliliðakostnaður, sem var mjög
lítill á tímum einkasölunnar, er
nú orðinn verulegur, en það virð-
ist aðeins gleðja neytendur eða
Neytendasamtökin. Þó að ég segi
þetta er ég ekki að harma að
einkasalan skuli hafa verið lögð
niður því ég held að slíkt forn-
aldarfyrirbrigði eigi engan rétt á
sér.
Leyfilegt framhjáhald
en minnkandi
Selja bændur mikið beint?
- Það er ekki mjög mikið um
það nú. í fyrra munu á milli 50 og
60 stærri framleiðendur hafa selt
hluta af uppskeru sinni beint í
smásöluverslanir. Það er ekki
óleyfilegt svo framarlega að stað-
in séu skil á lögboðnum gjöldum
og tekjurnar taldar fram til
skatts. En þar held ég að skorti
eitthvað á.
Þá eiga allar kartöflur að vera
metnar og merktar í samræmi við
niðurstöður matsins. Það var
Agnar Guðnason, ytirmatsmaður
garðávaxta.
nokkur tilhneiging hjá bændum
og kaupmönnum að koma sér hjá
að fá kartöflurnar metnar. En
þetta er sem betur fer að
breytast.
Eru þeir kaupmenn margir,
sem selja ómetnar kartöflur?
- Þeir eru ekki margir. Mig
grunar að það séu sömu kaup-
mennirnir sem seldu - stolnu
mjólkina. Annars veit ég reyndar
ekki hvaða kaupmenn keyptu
mjólk beint af starfsmönnum
Mjólkursamsölunnar en mér hef-
ur fundist það liggja í loftinu að
þeir gætu alveg eins hugsað sér að
svindla smávegis í sambandi við
sölu á kartöflum. Menn eru ekki
óheiðarlegir aðeins á einu sviði.
-mhg
, BOÐA
FOÐURTURNAR
Bændur1
A siðasta ari seldi BOÐI 5 Boðaturna Nu hofum við nað mjog
goðum samnmgum um solu a 10 þetta ar Þvi hvetjum við alla
þa sem hyggia á slikar (ramkvæmdtr að setja sig i samband
við solumenn okkar, sem hafa nu þegar oðlast mikla reynslu
og þekkingu á þessum éfnum, og gefa allar upplysingar
Boðaturnana er hægt að fa i ollum stærðum, með topplosun-
arbúnaði, sem gegnir tviþættu hlutverki. Við fyllingu sér hann
um að jafna til svo heyið leggist betur Þetta gerir það að verk-
um að turninn tekur um 15-20% meira hey en með öðrum bun-
aði Við losun vinnur búnaðurinn eðlilega, alls óháður ástandi
heysins og blæs þvi um rör til gjaíar
Hafið samband við
sölumenn okkar í
síma 91-651800,
Kaplahrauni 18,
Hafnarfirði.
OÐI
Nyjung
Einfasa
votheyslosari
Sáfyrsti þeirrargerðar hérlendis
Svo bar við í fyrrasumar
að bóndi austur í Hruna-
mannahreppi, Hjörleifur Ól-
afsson á Fossi, ákvað að
koma sér upp tveimur
steinsteyptum votheys-
turnum. Turnarnir eru 12 m
háir og 5 m víðir og má ætla
að þeir rúmi 25-30 kýrfóður.
Nú er að því að víkja að
Vélaborg/Bútækni hf., Bílds-
höfða 8 í Reykjavík er umboðs-
aðili fyrir austurríska fyrirtækið
„Vogel & Noot“, en það fram-
leiðir m.a. votheyslosara. Hjör-
leifur fékk sér einn slíkan og er
það fyrsti losarinn þessar gerðar,
sem settur er í votheysturn á ís-
landi. Tæknimaður frá Vogel
Noot, Anton Knebl, sá um upp-
setningu tækisins.
Losarinn vinnur þannig að á
armi, sem snýst í hring ofan á
heystæðunni er keðja með hníf-
um, sem rífa upp votheyið. Síðan
færa tveir sniglar það inn að
miðju turnsins, þar sem blásari
sogar það upp og skilar því út úr
turninum. Rafmótorar eru tveir,
annar 3 kv sem knýr losunararm-
inn hinn 7,5 kv. og knýr sá sog-
blásarann. Er hann tengdur beint
á blásarann og snýst 2900 snún-
inga á mínútu. Blásara og mótor
er komið fyrir neðan á turnþak-
inu. Milli blásarans og losarans
liggur „teleskopiskt" rör og frá
blásaranum liggur annað rör út
um lúgu ofarlega á turnveggnum,
og er loftskilja á enda þess. Vot-
heyið kemur svo riiður í tengi-
byggingu milli turnsins og fjóss-
ins.
Votheyið hjá Hjörleifi á Fossi
er talsvert forþurrkað. Síðan er
það hirt með fjölhnífavagni og er
bil milli hnífa um 4 cm. Athugun
Þorgeir Elíasson, framkvæmdastjóri
Vélaborgar hf., sýnir blaðamönnum
nýja votheyslosarann. Mynd: Sig.
á afköstum Iosarans bendir til að
hann skili um 50 kg. af votheyi á
mínútu. Þau afköst teljast góð en
má þó auka með öflugri blásara
og stærri rafmótor.
Nú er þessi votheylosari engin
nýjung í veröldinni. Fyrirtækið
hefur framleitt hann árum saman
og selt til fjölmargra landa. Þetta
er á hinn bóginn fyrsta tækið, sem
afhent er með einfasa mótorum -
en þeir eru framleiddir í Frakk-
landi - og þar með hefur það ver-
ið lagað að íslenskum aðstæðum.
í því felst nýjungin, sem um leið
gerir það að verkum, að þrátt fyrr
einfasa rafmagn ætti ekkert að
vera því til fyrirstöðu að bændur
geti notfært sér þetta tæki til los-
unar á heyi úr votheysturnum.
Má því ætla að margir íslenskir
bændur eigi eftir að feta í fótspor
Hjörleifs á Fossi. -mhg
10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 6. mars 1986