Þjóðviljinn - 14.03.1986, Blaðsíða 9

FISKIMAL
Ég sem þessar línur rita sat í
nefnd þeirri fyrir sjávarútvegs-
ráðuneytið sem undirbjó lögin
um Ferskfiskmatið haustið 1958
og var við að stjórna því tilrauna-
mati á nýjum fiski sent sett var af
stað í upphafi vetrarvertíðar 1959
og stóð til vors. Mér eru því vel
þekktar ásfæðurnar fyrir því
hversvegna ráðist var í að setja
sérstaka löggjöf um þetta. A-
stæðurnar voru þessar: Það barst
of mikið á land af iélegum
vinnslufiski og fyrir þennan fisk
var greitt sama verð og fyrir góð-
an vinnslufisk. Slagvatnsgerill
var þegar hér var komið orðinn
talsvert útbreiddur um borð í
fiskiskipum svo og í hráefnis-
geymslum í landi. Þetta hvoru
tveggja oili sjávarútveginum
miklum skaða. Það var því ekki
að ástæðulausu að lögin um fers-
kfiskmatið voru samin og sant-
þykkt af Alþingi.
I nefndinni sem undirbjó lögin
áttu sæti menn frá öllum greinum
sjávarútvegsins og var dr. Þórður
heitinn Þorbjarnarson formaður
hennar. Tilraunamatið á vertíð-
inni var kostað af hinum ýmsu
greinum sjávarútvegsins nema
mitt kaup, það var greitt af sjáv-
arútvegsráðuneytinu. Niður-
staða tilraunamatsins var sú að
talsverðar umbætur náðust í
meðferð á nýjum fiski sem varð
til þess að hin fjölmenna nefnd
var sammála um að setja yrði
nýja löggjöf á þessu sviði.
Leiðin sem valin var
Árið 1958 voru Norðmenn
komnir talsvert langt á undan
okkur íslendingum í meðferð á
nýjum fiski og var þar í landi þá
farið að starfrækja Ferskfiskmat.
Fengin var norska reglugerðin og
hún þýdd á íslensku svo ekkert
færi á milli mála um skilning
nefndarmanna á henni.
Þessi reglugerð gekk í aðalat-
riðum út á það fyrirkomulag að
starfræktar eru matsstöðvar, þær
dreifa síðan sérstökum nótubók-
um til allra fiskkaupenda en þeir
verða að vera samþykktir af
„Fiskarlaget". Aðeins eitt fisk-
verð gildir í Noregi sem lág-
marksverð fyrir hverja fiskteg-
und. Komi seljandi og kaupandi
sér saman um að fiskurinn sé
fyrsta flokks gæðavara þá stað-
festa þeir það með undirskrift
sinni. Uppfylli fiskurinn ekki
þessa kröfu og þeir séu sammála
um það, þá mega þeir verðfella
hann um allt að 20% af fyrsta-
flokksverði og undirskrifa það.
Verði hinsvegar kaupandi og
seljandi ekki sammála um gæðin
þá er kallað á Ferskfiskmatið sem
þá metur viðkomandi fisk. Þeim
dómi er ekki hægt að áfrýja, hann
er endanlegur. Auk þessa koma
eftirlitsmenn á vinnslustöðvarnar
með stuttu millibili og skoða hrá-
efnið. En verði menn uppvísir að
því, að hafa skráð gæði rangt í
bækur þá er tekið hart á því.
Norska fyrir-
komulaginu hafnað
Eftir að nefndin hafði vandlega
skoðað norsku reglugerðina um
framkvæmd á ferskfiskmati þá
hafnaði hún henni og ástæðurnar
voru þessar. í fyrsta lagi: í Noregi
er útgerð og fiskvinnsla að mestu
aðskilin þar sem sjómenn eiga
mest af fiskveiðiflotanum, en hér
eiga hinsvegar fiskvinnslustöðv-
arnar meginhluta flotans. f öðru
Reynslan af
íslensku ferskfiskmati
íslenskt ferskfiskmat hefur nú
starfað í um aldarfjórðung. Ég
vissi hvernig ástandið var áður en
það tók til starfa þar sem ég gerði
úttekt á því sumarið 1958 á veg-
um sjávarútvegsráðuneytis og í
kjölfar þeirrar úttektar var hin
fjölmenna nefnd sjávarútvegsins
skipuð sem kom á umbótum og
undirbjó lagasetningu um fersk-
fiskmat.
Síðan þetta var hefur margt já-
kvætt verið gert í þessum efnum
en þó er hægt að gera betur ef rétt
er að því staðið. Það sem eftir
stendur ennþá ógert það er að
samræma betur en nú er veiðar
og vinnslu í landi. Stytta veiði-
ferðir skipanna, svo fiskurinn
komi sem nýjastur að landi úr
togurunum, og setja heilfrystingu
um borð í stærstu skipin sem þau
notuðu fyrri hluta veiðiferðar en
ísuðu í kassa síðari hlutann.
lagi: Þá komust nefndarmenn að
þeirri niðurstöðu eftir ítarlega
rannsókn á kostnaðarhliðinni, að
norska fyrirkomulagið væri ekki
ódýrara í framkvæmd nema síður
væri. Var nefndin svo einhuga
um að best hentaði íslenskum að-
stæðum að láta meta ákveðinn
fiskfjölda úr hverjum farmi af
nýjunt fiski og leggja það mat ti!
grundvallar að gæðum fisks við
löndun.
Með þessu væri hægt að auka
hagkvæmni í útgerð stærri skip-
anna sem nú eru of lengi í ísfisks-
ferðunt. Hér hefur staðið á
stjórnvöldum að setja skynsam-
lega reglugerð og greiða fyrir
þeirri breytingu sem þarf að
korna. Þá hefur sú nauðsynlega
fræðsla sent Fiskmat ríkisins hélt
uppi síðustu árin sem það starf-
aði, nteð útgáfu hins svokallaða
„Fréttabréfs" alveg fallið niður.
Sú fræðsla skilaði miklum ár-
angri.
Við Islendingar búum yfir
mikilli reynslu í meðferð á fiski
bæði á sjó og landi. Þessari
reynslu þarf að skila til nýrra kyn-
slóða sem ganga inn í störfin ár-
lega, þvi sé þetta ekki gert þá
stöðnum við en öll stöðnun leiðir
til hnignunar og afturfarar. Sú
meðferð á fiski sem skilaði mest-
unt gæðum á sjónum rg í landi
hana þarf að kenna og 'firfæra á
Franthald a bls. 14
DÆMI
SEM VERT ER AÐ ATHUGA
í HÚSG AGNADEILD
-HUSSINS
JÓHANN
J. E. KÚLD
SERSTAKT PASKATILBOÐ
Engir vextir í 4 mánuði
Ath. Aðeins í húsgagnadeild
Dæmi I:
Húsgagnakaup fyrir kr. 25.000, kr. 5000 út og kr.
5000 pr. mánuð í 4 mánuði. VAXTALAUST.
Dæmi 2:
Húsgagnakaup fyrir kr. 50.000, kr. 10.000 út og
kr. 10.000 pr. mánuð í 4 mánuði. VAXTALAUST.
ATH. Einnig skuldabréf í allt að 8 mánuði með
20% útborgun.
Zj LllJ
auQaai-,!
Jón Loftsson hf
Hringbraut 121 Sími 10600
Húsgagnadeild - Sími 28601
i I m ; -
Opið í ölium deildum frá kl. 9~16 í dag.
Af innlendum
vettvangi
1 C O/ STAÐGREIÐSLU-
X %J / O AFSLÁTTUR
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9