Þjóðviljinn - 27.03.1986, Síða 7

„Það hefur reyndar legið fyrir
lengi að Alþýðubandalagið verð-
ur næst stærsti flokkurinn í næstu
kosningum. Hinsvegarverðurút-
koman úr þeim kosningum ekki
góð nema báðum stjórnarflokk-
unum verði refsað eftirminnilega
fyrir siðleysi fjármagnsins og fyrir
fátæktina, sem þeir hafa leitt inn
á 20.000 heimili samkvæmt nýj-
ustu tölum,“ sagði Svavar Gests-
son.
Svavari þótti niðurstaða skoð-
anakönnunarinnar merkileg í
ljósi þess að Alþýðubandalagið
hefur ætíð komið mjög illa út úr
slíkum könnunum hjá Hagvangi.
Sem dæmi um það þá fékk Al-
þýðubandalagið um 9% í Hag-
vangskönnun í aprílbyrjun 1983,
en viku seinna fékk sami flokkur
um 17% í kosningum.
„Það er umhugsunarvert að
könnunin er gerð í kjölfar ný-
gerðra kjarasamninga og tilgang-
urinn augljóslega að mæla pólit-
ísk áhrif þeirra. Það er ljóst að
Alþýðubandalagsmenn eru með-
al þeirra sem bera ábyrgð á samn-
ingunum en það er jafn ljóst að
þó nokkur óánægja er í röðum
Alþýðubandalagsins með niður-
stöður kjarasamninganna.
Könnunin sýnir að Alþýðu-
bandalagið er eini marktæki kost-
urinn gegn Sjálfstæðisflokknum
hvernig sem málið er skoðað -
hvort sem það er á landsvísu eða
hér í höfuðstaðnum. Aðrir flokk-
ar ná þar engu máli. Könnunin
bendir til þess veruleika sem birt-
ast mun í sveitarstjórnarkosning-
unum um allt land: Vilji menn afl
gegn íhaldi kjósa þeir Alþýðu-
bandalagið - með því að styðja
aðra flokka eru þeir að kljúfa at-
kvæði sitt í tvennt milli hægri og
vinstri og auka á óvissuna í ís-
lenskum stjórnmálum - í þágu
Sjálfstæðisflokksins.
Hið skásta en
ekki hið besta
-Hvernig getur þingflokkur Al-
þýðubandalagsins verið já-
kvæður gagnvart samningum,
sem ekki lyfta launafólki yfir fá-
tæktarmörkin?
„Kjarasamningar mótast alltaf
af ákveðnum faglegum aðstæð-
um. Flokkurinn setti fram sína
stefnumótun vegna kjarasamn-
inganna. Kröfur verkalýðshreyf-
ingarinnar gengu skemmra en við
hefðum ýtrast kosið. Niðurstað-
an gekk enn skemmra en kröf-
urnar.
Ég hef alltaf verið þeirrar
skoðunar að verkalýðshreyfingin
nái ekki umtalsverðum árangri
nema hún beiti sínu faglega afli
andspænis stjórnarstefnu einsog
þeirri sem nú er um að ræða. Þá á
ég við að verkalýðshreyfingin
sýni sinn styrk með því að boða
eða hefja aðgerðir. Kjarasamn-
ingarnir voru gerðir eftir að verk-
fallsheimildar hafði verið leitað,
en það fékk góðar undirtektir,
þannig að þetta faglega afl sást
vissulega að nokkru. Ég tel að
verkalýðshreyfingin hefði mátt
sýna betur klærnar en til þess að
það sé hægt verður að vera sam-
staða. Hún var ekki til staðar.
Það voru menn í samninganefn-
dum verkalýðsfélaganna í Garða-
stræti, sem voru tilbúnir með
pennann mörgum sólarhringum
áður en undirritað var.
Niðurstaðan varð einfaldlega
sú að menn tóku það sem var
skást, en ekki það sem var best.“
Þjóðfélaginu
ekki breytt
nema með pólitík
- Ertu ekki með þessu að segja
að Alþýðubandalagið hafi orðið
að sætta sig við þá niðurstöðu
sem fékkst í Garðastræti?
„Það er mikilvægt að átta sig á
því að samningar eru niðurstaða
af tilteknum styrkleikahlutföllum
Viðtal
við
Svavar Gests-
son, formann
Alþýðubanda-
lagsins
stéttanna á hverjum tíma og að
þjóðfélaginu verður ekki breytt
nema með pólitík. Það eru mjög
fá dæmi þess á síðustu árum að
kjarasamningar hafi breytt til
frambúðar efnahagslegri gerð
þjóðfélagsins, það hefur verið
gert með pólitík. Kjarasamning-
ar eru því enginn endapunktur í
stjórnmálaþróun heldur einn
áfangi af ótal mörgum. Það er
mikilvægt að fólk átti sig á því.að
það er eingöngu með pólitískum
breytingum að þjóðfélaginu
verður breytt, þannig að hér
verði komið á varanlegu velferð-
arríki hins vinnandi manns.“
- En hver cr þá hin eiginlega
afstaða Alþýðubandalagsins til
kjarasamninganna?
„Alþýðubandalagið hefur ekki
markað neina endanlega afstöðu
til þessara kjarasamninga með
sérstakri samþykkt í flokksstofn-
unum. Það er Ijóst að forystu-
menn verkalýðshreyfingarinnar
úr Alþýðubandalaginu hafa flest-
ir beitt sér fyrir samþykkt samn-
inganna, en jafnframt er ljóst að
ýmsir flokksfélagar hafa
gagnrýnt samningana sem slíka
og hefur sú gagnrýni komið fram í
Þjóðviljanum og í blöðunum
Norðurland og Austurland. Þá
komu fram greinilegir fyrirvarar í
afstöðu þingflokks Alþýðu-
bandalagsins er hluti samning-
anna var til meðferðar í alþingi.
Það sem einkum hefur verið
gagnrýnt er að ekki hafi verið
samið um hærri kaupmátt.
En kjarasamningarnir eru pól-
itísk staðreynd og það er ekkert
annað að gera en að velta því fyrir
sér hvaða áhrif þeir hafa í næstu
lotu t.d. um áramót þegar samn-
ingarnir renna út. í því sambandi
vil ég benda á fjóra jákvæða þætti
sem þessir kjarasamningar hafa í
för með sér.
Frjálshyggju
settar skorður
í fyrsta lagi verður verðbólga
mun minni í lok samningstímans
en hefur verið um langt skeið og
ríkisstjórnin er pínd til að verða
þátttakandi í því að ná verðbólg-
unni niður og þar verður hún að
ganga þvert á stefnu sína í gengis-
og verðlagsmálum. Fram til þessa
heíur verðbólgusvipan hvinið í
eyrum launafólks til að hræða
þaðfrá kjarakröfum. Það ætti því
að styrkja baráttugetu verkalýðs-
hreyfingarinnar ef verðbólgan
næst verulega niður. Lítil verð-
bólga mun auðvelda að ná fólki
saman til baráttu á næsta samn-
ingstímabili.
I öðru lagi er samið um vaxandi
kaupmátt. Kaupmáttur verður7-
8% hærri í lok samningstímans en
í upphafi hans að mati Þjóðhags-
stofnunar. Það er auðveldara að
knýja fram aukinn kaupmátt í
hækkandi kaupmætti en lækk-
andi. Það hefur áratugareynsla
sýnt.
Það þriðja sem skiptir mjög
Sjá næstu síðu.
Miklar hræringar eiga sér nú stað í íslensku
þjóðfélagi og sviptingar í pólitík eru óvenju miklar.
Verkalýðshreyfingingengurfrákjarasamningum,
sem eru með allt öðru sniði en við eigum að venjast,
samningum sem snerta allt efnahagslíf landsins og
stillastjórnvöldum upp við vegg. Skiptarskoðanir
hafa verið um þessa kjarasamninga, einkum í röðum
Alþýðubandalagsmanna. Þessarólíku skoðanir
hafa orðið til þess að Alþýðubandalagsmenn í
forystu verkalýðshreyfingar, hafa séð ástæðu til að
verameð stóryrði í garð Þjóðviljans, sem vareina
blaðið sem setti spurningarmerki við
kjarasamningana. Strax í kjölfar samninga segir
Bjarnfríður Leósdóttir formaður Verkalýðsmálaráðs
sigúrflokknum.
Ráðstefna um fátækt er haldin á íslandi og í Ijós
kemur að fjórðungur allra fjölskyldna á landinu lifir
undirfátæktarmörkum. Gömul goðsögn um að
fátækt hafi verið útrýmt hér á landi reynist blekking,
því hér á landi er til fjöldi fólks sem hvorki á til hnífs né
skeiðar. Er þetta afleiðing 30% kaupmáttarráns
núverandi ríkisstjórnar, eðaliggjaaðrarástæðurtil
grundvallarþessu?
Framundan eru sveitarstjórnarkosningar,
kosningar sem óbeint eru mælikvarði á brautargengi
núverandi ríkisstjórnarflokka. Ætla kjósendurað
verðlauna þessa f lokka fyrir fátæktina, eða verður
þeim refsað eftirminnilega? Samkvæmt síðustu
skoðanakönnun Hagvangs þá hefurfylgi
Alþýðubandalagsins aukist verulega, og er allt útlit
fyrir að það sé eini flokkurinn sem geti veitt íhaldinu í
borgarstjórn eitthvert viðnám. Þegar andsiæðurnar
skerpast í þjóðfélaginu virðist fólk gera sér grein fyrir
hvaðan helst er að vænta baráttu gegn þeirri
siðlausu frjálshyggju sem leitt hefur skorttil
öndvegis á fjölda heimila.
En hverjareru skoðanirformanns
Alþýðubandalagsins á þessu ástandi,
kjarasamningum,innanflokksdeilum,
sveitarstjórnarkosningum og hugmyndum um nýja
nýsköpun? Blaðamaður Þjóðviljans hafði áhuga á
að forvitnast um þetta og er vafalaust ekki einn um
þann áhuga. Hann mælti sér mót við Svavar
Gestsson í hádeginu fyrr í vikunni, og eftir að
segulbandið hafði verið sett af stað var Svavar
spurður að því hvernig hann túlkaði niðurstöðuna úr
skoðanakönnun Hagvangs.
Fimmtudagur 20. mars 1986 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7