Þjóðviljinn - 11.06.1986, Qupperneq 8

Þjóðviljinn - 11.06.1986, Qupperneq 8
MENNING Kungliga Dramatiska Teatern sýnir FRÖKEN JÚLÍU eftir August Strindberg Leikstjórn: Ingmar Bergman Leikmynd: Gunilla Palmstierna- Weiss Listahátíö á skiliö heiöur og þakkir fyrir aö gefa okkur kost á aö sjá sýningu frá hendi eins af örfáum óumdeilanlegum meisturum heimsins á sviöi leikstjórnar. Áreiðanlega komu allir í leikhúsið fylltir glæstum vonum um stórfeng- lega list. Stundum veröa menn fyrir áfalli þegar vona- boginn erspennturfullhátt, en þaö geröist sannarlega ekki í þetta skipti því aö hér er á ferðinni stórkostlega vönduö og djúphugsuð sýning. Fröken Júlía er magnþrungið verk þar sem kyn, stéttir og á- stríður takast á í grimmilegum hildarleik sem lyktar með dauða. Leikritið býr yfir miklum víddum og þess vegna margs kyns mögu- leikum til túlkunar. Bergman virðist leggja höfuðáherslu á stéttaátökin og nákvæma greiningu þeirra hlutverka sem Júlía og Jean bregða sér í og eru Leikstjórinn klappaður upp á svið í miklu uppklappi og hylltur ásamt frábærum aöalleikurum Dramaten hópsins í Fröken Júlíu sem hér eru á myndinni með meistaranum. (mynd Ari.) Leiklist Fröken Júlía sífellt að skipta um. Þetta er mjög sundurgreinandi sýning, unnin af mikilli hugsun, en sneiðir fremur hjá því að sleppa ástríðum verks- ins lausum. Júlía þessarar sýning- ar er ekki ástríðuþrungin, tilfinn- ingasterk kona, heldur miklu fremur eins og óþekkur og dynt- ótturkrakki. Fínlegtúlkun Marie Göranzon á þessari Júlíu náði há- marki í atriðinu þegar hún reynir að telja Kristínu á að fara með þeim Jean til Sviss og útlistar hvernig allt muni verða af barns- legum ákafa, spennir sig upp í hugaróra en hrapar svo skyndi- lega niður á jörðina aftur - stór- fengleg leiklist það. Allar hliðar hins flókna per- sónuleika þjónsins Jean koma sterkt fram í túlkun Peters Stor- mare. Þessi leikari hefur frábæra tækni í hreyfingum og framsögn, agaða og nákvæma. Með þvi einu að drekka úr vínglasi í upphafi sýningar sýnir hann okkur djúpt inn í persónuna, lágstéttarmann- inn sem kann alla siði yfirstéttar- innar og þráin að hefjast upp til hennar en er dæmdur til að vera fátæk undirlægja vegna uppruna síns og þjónslundar. Það er stór- fengleg stund þegar greifinn hringir bjöllunni og Jean breytist á svipstundu úr yfirdrottnara Júl- íu í auðmjúkan þjón föður henn- ar. Þessar áherslur í leiknum verða til þess að Jean verður sterkari og meira áberandi per- sóna í sýningunni - oftast er það Listahátíð Brubeck í eftirrétt Kvartett Dave Brubeck í Broadway 8. júní Dave Brubeck í sveiflu og brosir- þrátt fyrir smjatt, hnífaglamur og hamagang í salnum. (mynd Ari) Þegar kvartettinn gekk á svið- ið í Broadway og hljóm- sveitarstjórinn brosti framan í áheyrendurog myndavélar var óhjákvæmilegt aö minn- ast orða Paul Desmond, sem ekki var alltaf jafn glaðsinna og félaga hans; Nobody can be that happy. Hvort sem þaö er nú rétt eða ekki var mikil kæti ríkjandi jafnt á sviöi sem í sal. Fyrsta lagið var St. Louis blues og kom öllum í gott skap, enda gamalt stuðnúmer. Það var snemma ljóst að ryþminn í band- inu hafði heldur betur breyst frá því í gamla daga, sá ágæti raf- bassaleikari Chris Brubeck spil- aði langt í frá venjulegt dúmp- dúmp; hann lék frjálslega, stund- um skreytt two-beat og rokkaður þar sem það átti við. Trommu- leikarinn Randy Jones mun hafa verið í stórsveit Maynards Fergu- son og mátti stundum heyra það- hann keyrði vel áfram, en hefði kannski einstaka sinnum mátt draga meira niður í trommunum. Eftir ágæta útgáfu á Yesterdays var tekið upp léttara hjal og skroppið suður fyrir landamærin til Mexíkó og byrjað að spila þar- lenda dansmúsík. Sem er reyndar mjög skemmtileg og væri hljóm- sveitin örugglega vel samkeppn- ishæf á torgunum í Vera Cruz. Síðustu tvo lög fyrir hlé voru svo SA blús og Blue Rondo í %. í flautusólói sínu í blúsnum hafði Robert Milatello það af að nota TÓMAS A PP® . EINARSSON ^ r f öll trikkin sem því hljóðfærin eru tengd og gladdi það að vonum tónleikagesti. Hann spilað svo með Paul Desmond tóninum laglínuna í Blue Rondo (á altó- saxófón að sjálfsögðu), en fjarl- ægðist fyrirmyndina í sólóinu, bæði hvað tón og innihald varð- aði. Hamagangur og hljómsull Á síðari hluta tónleikanna spil- aði Brubeck að mestu eigin lög, flest gamalkunnug. Reyndar var the Duke orðin að n.k. syrpu, sóló voru leikin yfir venjulegan blúsgang og Don’t get around much anymore spilað í lokin. Hljómagangurinn í The Duke hefur komið út svita á mörgum djassmanninum þar sem skipt er um tóntegund í því sem næst hverjum takti, en í blúsnum halda menn sig yfirleitt við eina. Ekki varð þessi hagræðing þó til þess að Brubeck eldri færi að spinna langar hægrihandarlínur í bláum lit, þegar frá eru talin nokkur likk úr klisjubankanum. Eins og flest sóló hans var þetta fremur grautarlegt hljómasull, skreytt með póliryþmískum látum sem ekki voru í rökrænu framhaldi af því sem áður hafði komið, heldur virtust þjóna þeim tilgangi einum að koma af stað hamagangi sem sumir áheyrend- ur halda að sé eitt birtingarform geníalítets. Meiri músík var í Framhald á bls. 12 hins vegar á hinn veginn. Gerthi Kulle var frábær í'hfut- verki Kristínar, hinnar jarð- bundnu almúgakonu. Leikstjórn og leikur fóru saman á frábæran hátt þegar persóna hennar er af- hjúpuð og skýrð með því að hún þvær sér að loknum vinnudegi. í þessu þögla atriði fékk maður með einhverjum illskiljanlegum hætti fullkomna innsýn í persón- una. Og skilur hana því til fulls þegar hún birtist undir lokin svartklædd með sálmabók á leið til kirkju - fulltrúi siðavendni, skynsemi og þjóðfélagsvenju gagnvart þeim rugluðu - Jean og Júlíu. Meðan að Júlía og Jean eru að sofa saman kemur inn í verkið þögult millispil þegar fólkið sem er að dansa jónsmessudansinn kemur inn í eldhúsið. Ég hygg að venjan sé að þessu fylgi aílmikil gleði. En Bergman notar þetta atriði til þess að sýna dapurleika og bágindi þessa fólks. Það kem- ur inn langdrukkið, sest við borð- ið og gerir máttlausa tilraun til að syngja, til að sýna af sér kæti, en lyppast niður og hengslast burt. Þetta atriði var kannski það sem hreif mig mest frá hendi Berg- mans. Umgerð sýningarinnar er nat- úralísk út í hörgul og geysilega fallega unnin af Gunillu Palmstierna-Weiss. Lýsingin er einhver sú nákvæmasta og mark- vissasta sem ég hef séð, ljósa- skiptingar eftir því hve áliðið er nætur og morguns notaðar til að undirstrika mjög sterkt breyting- ar á hugarástandi persónanna. Það hafa áreiðanlega oft verið settar upp sýningar á Fröken Júl- íu sem orkað hafa sterkar á til- finningar áhorfenda en þessi sýn- ing gerir, en ég er nokkurn veg- inn viss um að engin uppsetningá verkinu hefur orkað eins sterkt á hugsun áhorfandans og þessi ger- ir. 8 SÍÐA - ÞJOÐVILJINN

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.