Þjóðviljinn - 18.07.1986, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Vesturveldin og Afríska
Flestir valdamenn á Vesturlöndum virðast
gera sér grein fyrir því, að dagar apartheid,
kerfis kynþáttakúgunar í Suður-Afríku, eru tald-
ir. Flestir þeirra játa, að nauðsynlegt sé að beita
hvítu minnihlutastjórnina efnahagslegum refsi-
aðgerðum, þótt ekki séu þeir allir samstíga um
það, hve langt skuli gengið. Eins og kunnugt er
hefur það einkum verið járnfrúin Margaret
Thatcher, sem hefur staðið gegn þeim refsiað-
gerðum sem um munar, - en kannski mun
jafnvel hún láta af þvermóðsku þegar meira að
segja Bretadrottning getur ekki lengur á sér
setið og kemur því á framfæri við forsætisráð-
herrann að henni sé „eigi skemmt'* með hátta-
lagi hennar.
En þegar þau Reagan forseti og Margaret
Thatcher og ýmsir valdamenn aðrir hafa sýnt
mikla tregðu á að beita sér gegn stjórn Suður-
Afríku, þá stafar það ekki síst af því, að þetta fólk
hefur ekki fundið ráð til að hægt sé að afnema
apartheid en láta sem flest óbreytt í sjálfri
gerð þjóðfélagsins. Hinir vestrænu leiðtogar
óttast, með öðrum orðum, þá róttækni sem
ræðurferðinni ÍANC, Afrískaþjóðarráðinu, sem
er langsamlega öflugasta andófshreyfingin í
landinu og mundi vafalaust fá meirihluta at-
kvæða í frjálsum kosningum. ANC fór af stað
sem mannréttindasamtök sem tóku töluvert
mið af aðferðum Gandhis (andóf án ofbeldis).
En eftir að hinir hvítu valdhafar hertu á kúgun-
inni, með apartheid-lögunum og nauðungar-
flutningum á fólki í áður óþekktum mæli, hafa
þau gerst æ róttækari. Þau telja að í lýðræðis-
þróuninni verði ekki staðar numið við kosninga-
réttinn („hver maður eitt atkvæði") heldur verði
að gera ráðstafanir til að snúa niður þá gífurlegu
misskiptingu í eignum og kjörum, sem ofbeldi
kynþáttakúgunar hefur af sér leitt. Og þar með
sjá Vesturveldin rautt: kommúnisminn er að
koma til Suður-Afríku!
Forystumenn Afríska þjóðarráðsins telja sig
verðavara við, að Vesturveldin reyni nú að fáþá
til að hætta andófi („láta af hermdarverkum"
eins og það heitir) og gefa þar með valdhöfum
svigrúm til umbóta og viðræðna. Þetta líti ekki
illa út við fyrstu sýn, en í rauninni búi það á bak
við, að reyna að kljúfa ANC í langvarandi samn-
ingaþófi. Þá er mjög hamast á því að ANC sé
undir of miklum áhrifum kommúnista - þar með
er enn ein tilraunin gerð til að snúa þeim vanda
sem fylgir kynþáttakúgun í Suður-Afríku upp í
endurspeglun átaka Austurs og Vesturs, en sú
tilhneiging er jafnan fyrir hendi í Washington
Reagans eins og menn vita. í annan stað verður
þjooarraóiö
reynt að finna einhvern „hófsaman" leiðtoga
sem verður náttúrlega að vera þeldökkur maður
sjálfur, en væri fús til að breyta sem allra
minnstu í þjóðfélagsgerð Suður-Afríku. Til
dæmis hefur talsvert verið reynt til að skapa
forsendur fyrir því að höfðingi Zúlumanna,
Buthelesi, gæti gegnt slíku hlutverki.
Það mun rétt, að innan ANC hefur verið nokk-
ur ágreiningur um það, hvort samningaleiðin við
stjórn Botha sé fær eða hvort uppreisnin sé það
eina sem dugi. En það eru ekki síst sjálf við-
brögð stjórnvalda, sem hafa tekið fyrir þá hættu
að slíkur ágreiningur - og fyrrgreind viðleitni
Vesturvelda - leiði til þess að Afríska þjóðar-
ráðið klofni. Þegar samningaleiðin var mest á
döfinni réðust suðurafrískir herflokkar á meintar
stöðvar ANC í grannríkjunum, skömmu síðar
var skellt á neyðarlögum í landinu með auknu
lögregluofbeldi.
Það er því ekki nema eðlilegt að nú hefur
tekist alltraust samstaða innan ANC um að ekki
geti verið um vopnahlé að ræða í baráttunni fyrr
en hvíta minnihlutastjórnin hefur verið knúin til
undanhalds. Við getum ekki sagt fólki að hætta
baráttunni nú og látið sem hægt sé að treysta
Botha, segir einn talsmaður ANC, svo oft hefur
verið níðst á vonum okkar og trausti. -ÁB
KUPPT OG SKORIÐ
Gúrka
Hásumarið gengur á fjölmiðla-
mállýsku undir gælunafninu
gúrkutíð, - aðflutt orð, og lýsir
því að þegar fréttahauka skortir
bitastæð viðfangsefni er reynt að
gera sér mat úr hinu smáa, til
dæmis uppsprettufréttum frá
gúrkubændum.
Við höfum ekki þurft að kvarta
verulega undan fréttaleysi hér í
sumar, það hefur verið nóg að
gera við að flytja tíðindi af Haf-
skipsmáli, fallítt frystihúsum,
krossferð Hvala-Halldórs, Þjóð-
viljanum sjálfum, kosninga-
vafstri í stjórnarflokkunum, og
nú síðast af Birni þeim sem gerir
mönnum greiða.
En um síðir kemur að því að
eigi má sköpum renna, að
minnsta kosti á sumum íjölmiðl-
um.
Vesturbæjar-
Ijónið til sölu!
í Morgunblaði og DV er okkur
í vikunni skýrt frá því stórum og
skýrum stöfum að Vesturbœjar-
Ijónið sé til sölu. Þetta þóttu
klippara merk tíðindi. Eina ljón-
ið sem hann kannaðist við úr
Vesturbænum var sjálft Rauða
ljónið, - knattspyrnukappinn og
KR-ingurinn Bjarni Felixson,
sem eftir Mexíkóútsendingarnar
er kominn í tölu dýrlinga.
En hægri bakvörður þjóðar-
innar er víst ekkert til sölu. Hann
hefur nú eignast skæðan keppi-
naut um athygli Vesturbæinga,
nefnilega Tomma nokkurn sem
er að því leyti frábrugðinn hinu
Vesturbæjarljóninu að hann er af
kattarkyni og þaraðauki ættaður
frá Síam en ekki af Ránargöt-
unni.
Köttur í
ból Bjarnar
Kötturinn Tommi mun hafa
brugðið á leik í Vesturbæjaríbúð-
um og fjölmiðlum um líkt leyti og
miðstjórn Alþýðubandalagsins
samþykkti á tíu tíma fundi að
ekki bæri að gráta Björn bónda
heldur safna liði. Og Vesturbæ-
ingar brugðu við hart og hófu lið-
söfnuð á hendur ógnvaldinum á
Víðimelnum, hinum gráa ketti
Tomma.
Tilhlaup af túninu
Enda virtist kominn tími til að
láta hendur standa frammúr erm-
um og leggja af þau vinnubrögð
úr Greiða-Björns sögu að fara
einsog köttur í kringum heitan
graut. í fréttaviðtali við Morgun-
blaðið segir eitt fórnarlamba
Tomma-málsins um kynhegðun
Vesturbæjarljónsins að Tommi
hafi verið farinn að venja komur
sínar á heimilið nær daglega „þar
sem hann hafði einhvern áhuga á
lceðu einni sem bjó í hinum enda
hússins og ég sá að hann tók oft á
tíðum tilhlaup aftúninu og inn um
gluggann ef lœðan var inni".
Þetta er þeim mun ósæmilegri
hegðun sem kötturinn Tommi
lætur taka mynd af sér í sama
Morgunblaði uppí hægindastól
ásamt maka sínum og einum af-
komenda, og virðist Vesturbæj-
arljónið í tilhlaupum sínum hafa
verið í erindum á skjön við hjú-
skaparsáttmálann.
Margir frekir
og geðstirðir
Nú er svo komið að Tomma á
að selja burt úr Vesturbænum.
Og er hætt við að áhugamönnum
um furður náttúrunnar fyrir vest-
an læk þyki fljótt kólna kattar-
gamanið. En eigendurnir eiga
ekki annars úrkosta samkvæmt
DV: „Petta gengur ekki svona.
Við getum ekki haft köttinn lok-
aðan inni í marga daga, hann er
ekki vanur því. Það er greinilegt
að hann má ekki lengur vera úti,
svo eina ráðið er aðfinna honum
nýjan samastað". Það er þó bót í
máli fyrir Tomma að „ástkœr
ektamaki" fylgir með í kaupun-
um.
í forsíðufrétt DV um þetta mál
er rætt við formann Kattavinafé-
lagsins, og formaðurinn telur að
þessi björn sé alls ekki unninn
þótt Tommi verði seldur burt:
„Þessi köttur er einstaklega frekur
og hefur margsinnis ráðist á aðra
ketti“, hann er „hcettulega
hreinrœktaður", og reyndar er
allt þetta kyn brennt sama marki,
þeir eru að dómi formannsins
„margir. frekir og geðstirðir. En
ég veit engin dœmi þess að köttur í
Reykjavík hafi látið einsog þessi“.
Bjartur fer
halloka
Vitnisburður Morgunblaðsins
um hegðun Tomma virðist styðja
þessa afstöðu, - þar er ástandinu
lýst þannig á Vesturbæjarheimili
eftir heimsókn kattarins: „eld-
húsið í rúst, rœkjurnar útum allt
og búið að draga lcerissneiðarnar
út á tún“. Og þótt ekki hafi sann-
ast enn að Tommi sé sökudólgur-
inn verður að teljast líklegt að
Ljónið eigi einnig hlut að þessu
máli hér: „Hitt tilfellið varðaði
kött er komist hafði inn um glugga
á húsi og hafði hann gert þarfir
sínar í hjónarúm og gardínur
íbúa“. Sem sakamaður aldarinn-
ar í kattahópi hlýtur Tommi að
hafa réttarstöðu hins grunaða í
þessu máli líka, enda vitum við af
reynslu undanfarinna vikna að
allir kettir eru svartir í myrkrinu.
Og það eiga fleiri um sárt að
binda. Þannig segir á baksíðu DV
í gær frá Bjarti, sem virðist
bröndóttur af myndum, að Tom-
mi hafi tvisvar ráðist að honum
fyrirstuttu: „Fyrst beit hann Bjart
í eyrað ogsíðan í löppina", og þar
er einnig upplýst að „hann beit
líka lceðu sem kona í ncesta húsi
á“. Niðurstaða eiganda Bjarts er
að það sé „auðvitað ekki hœgt að
láta þennan kött komast upp með
að ráðast á aðra ketti. Ég held að
allir í hverfinu séu ánœgðir með
að losna við hann“.
Ráðherra talar
Málið er nú orðið svo alvarlegt
að Morgunblaðið kallar á æðstu
yfirvöld landsins til að koma
Tomma fyrir, en heilbrigðisráð-
herra, Ragnhildur Helgadóttir,
reynir í viðtali við blaðið í gær að
hreinsa sig af málinu með aumum
kattarþvotti og segir að það séu
„engin kattalög í smíðum í
heilbrigðisráðuneytinu“. Hún
segir hinsvegar að gefnu tilefni
við Morgunblaðið að það sé til
siðs að þeir sem vilja halda dýr í
mannabústöðum beri á þeim
fulla ábyrgð.
Undir þessi orð heilbrigðisráð-
herra verður að taka heils hugar
um leið og minnt skal á að þangað
kemur kötturinn helst sem hon-
um er klórað. -m
DJOÐVIIJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Rit8tjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéöinsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamonn: Garöar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín Olafs-
dóttir, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Sigur-
dór Sigurdórsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, VíðirSigurðsson (íþróttir),
Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sœvar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Utbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Jónsson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, síml 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6 símar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 40 kr.
Helgarblöð: 45 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 450 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. júlí 1986