Þjóðviljinn - 29.11.1986, Blaðsíða 7

Umsjón:
Ólafur
Gíslason
Sigurjóns-
saf n að rísa
Listasafn Sigurjóns Olafssonar gefur út
Árbók
Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar hefur gefið út myndarlega
árbók, sem helguð er minningu
listamannsins auk þess sem
greinterfrá byggingarfram-
kvæmdum safnsins og starfsemi
þessáárinu 1985.
Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar var stofnað 1. desember
1984 og hefur það meginmark-
mið að varðveita myndir lista-
mannsins, en nú eru í eigu
safnsins um 200 myndverk Sig-
urjóns.
í þessu skyni var stofnaður
sórstakur styrktarsjóður
safnsins, ogjafnframt hefurborg-
arstjórn Reykjavíkurtryggtsafn-
inu svæði á Laugarnesinu fyrir
starfsemi sína, þar sem vinnu-
stofa og heimili Sigurjóns standa.
Það er Birgitta Spur, eggja Sig-
urjóns Ólafssonar, sem með óbil-
andi bjartsýni og atorku hefur
verið drifkrafturinn í uppbygg-
ingu safnsins, en nú standa yfir
byggingarframkvæmdir í Laugar-
nesinu og er vonast tl þess að við-
byggingin við gömlu vinnustof-
una og endurbætur á henni verði
komnar í fokhelt ástand nú um
jólin.
Við heimsóttum Birgittu Spur
á heimili hennar í Laugarnesinu
og leituðum frétta af fram-
kvæmdum þar. Þar mátti sjá að
búið er að endurreisa hina gömlu
vinnustofu listamannsins að stór-
um hluta auk þess sem byggt hef-
ur verið við hana myndarlegt
anddyri þar sem einnig verður
aðstaða fyrir skrifstofu og
geymslu, auk þess sem gert er ráð
fyrir glerskála fyrir kaffiveitingar
með óviðjafnanlegu útsýni út yfir
sundin í átt til Viðeyjar og Snæ-
fellsjökuls.
„Sigurjón bjó hér í nærri 4 ára-
tugi og okkur finnst að myndir
hans eigi hér heima og njóti sín
hvergi betur en einmitt hér,“
sagði Birgitta. Hér lá allt undir
skemmdum, vinnustofan var orð-
in hriplek og eitthvað varð að
gera. Því hefði Styrktarsjóður
Listasafnsins verið stofnaður, og
sagði Birgitta að hún væri afar
þakklát fyrir þá velvild sem sjóð-
urinn og safnið hefðu hlotið hjá
almenningi og fyrirtækjum í
landinu. En á árinu 1985 aflaði
sjóðurinn 646.408.- króna frá
fyrirtækjum og einstaklingum
sem komu á móti 250.000 króna
framlagi ríkissjóðs og sömu upp-
hæð frá Reykjavíkurborg.
Birgitta sagði að áætlað væri að
innréttingar í safnið myndu kosta
að minnsta kosti 5 miljónir
króna, og að Styrktarsjóðurinn
þyrfti helst að útvega um 3 milj-
ónir á næsta ári ef takast ætti að
Standast framkvæmdaáætlun um
Birgitta Spur fyrir framan Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Verk Sigurjóns njóta sín hvergi betur en hér í Laugamesinu...
að fullgera safnið á miðju ári
1987.
Á meðan framkvæmdir standa
yfir hefur Birgitta komið mynd-
um í eigu safnsins fyrir í upphit-
uðu leiguhúsnæði og í geymslu
hjá velunnurum þess.
Vinnustofa Sigurjóns Ólafs-
sonar var upphaflega gamall
hermannabraggi, sem hann
byggði síðan yfir árið 1963. Þá
voru þessar byggingar fyrir utan
allt skipulag, en Birgitta sagði að
síðan hefðu augu borgaryfirvalda
opnast fyrir ómetanlegum kost-
um Laugarnessins sem útivistar-
svæðis, og í drögum að aðalskipu-
Göturnar eru fullar af Ijóði
Einar Ólafsson: Sólarbásúnan.
Blekbyttan. Reykjavik 1986.
I fyrri hluta þessarar bókar
vinnur Einar Ólafsson að eins-
konar „allsherjarsöng“ með stór-
tækum tengingum - sundurhólf-
un heimsins er honum víðs fjarri.
Þegar í fyrsta ljóðinu er sagt, að
ljóðið sé hvarvetna „sundur-
kramið milli húshorna milli bíla
milli fœribanda milli hinna þús-
und dauða“ Meira en svo:
Hvarvetna er Ijóðið í felum
hvarvetna liggur Ijóðið á glám-
bekk
En Einar er ekki á því að sætta
sig við þetta. Hann lítur í kring-
um sig í borg samtímans og gerir
ljóðið að einskonar fagnaðarer-
indi og sóknarvopni fyrir líf, gleði
og tilfínningu. Ljóðið er sú já-
kvæða sjón á heiminn sem lætur
„stöðumœlana dansa á regnvotu
strœtinu“ í samnefndu kvæði.
Ljóðið er allsstaðar, í götunni og
dansinum, í höndunum sem
halda um hakann og „í orðum
þínum töluðum“. Ljóðið er sá
náttúrlegi bandamaður sólar og
gróðurs og barns, sem gerir borg-
ina byggilega. Þetta stef er ítrek-
að með ýmsum tilbrigðum:
Göturnar eru fullar afblómum
rósumsem vaxa upp úrgangstéttun-
um
túlipönum sem vaxa upp úr rennu-
steinunum
og umfeðmingsgrasið skríðuryfir ak-
brautina...
Göturnar erufullar afljóði
og bílarnir komast ekki áfram...
segir í kvæðinu „Göturnar eru
fullar af ljóði“. í öðru kvæði er
bent á „auga Baldurs" sem „horf-
ir upp úr mölinni“ og kemur í veg
Einar Ólafsson.
fyrir að við sjáum þar annað en
rusl og skran. Og rétt hjá barna-
heimilinu vex fífill upp úr
sprungu í gangstéttinni, og litla
telpan sem þangað verður sótt er
„eins og blóm ígráma hversdags-
ins“.
Þetta er viðfelldinn bálkur og
smekklegur, kannski ekki átaka-
mikill, en altént hvfld frá þeim
óvissu súrrealísku ævintýrum
sem nú eru í tísku. Enga strengi
hörpunnar má vanrækja.
Það er ekki jafnbjart yfir öllum
kvæðum þessarar bókar. Vitan-
lega eru þar slegnir aðrir tónar.
Þeir troða á okkur sem við síst
vildum, segir í „Til gangstéttar-
hellunnar“. Það er bágt til þess að
vita en „í mannlausum húsum sef-
urfólkið“ segir á öðrum stað. Það
eru líka dregin upp með fáum
dráttum og nákvæmum æðrulaus
og yfirlætislaus landslagsmál-
verk.
Einar Ólafsson fer líka með
ádrepur. Það er stundum yfir
þeim viss írónísk hlédrægni eins
og í bálki sem heitir „Segin saga“.
Þar er undir lokin fjallað um einn
vanda vinstriskálda:
Þaðerseginsaga
(segir gagnrýnandinn ástóra blaðinu
alla vega)
að þessi pólitísku Ijóð eru oft óttalega
lítill skáldskapur
(enfyrst ogfremst náttúrlega frekar
þreytandi)
en í náttúrlýríkinni stendur hann fyrir
sínu...
Þetta er alveg rétt. Þetta er oft
sagt og kemst upp í kæk hjá
sumum mönnum. Nú um stundir
eru pólitísk ljóð ekki í tísku - og
þeim mun virðingarverðara er að
Einar Ólafsson lætur ekki berast
fyrir þeim straumi, vanrækir ekki
þennan þátt í sér. Og í „Kvöld-
bœnfyrir Ronald Reagan“ magn-
ar hann sig til særinga af því tagi,
sem ekki hafa sést um hríð - og
minna að nokkru á Skógarhöggs-
manninn sem Neruda vildi að
vaknaði:
megiþessar hendur sem látlaust leiða
af sér
áþján, píslir og dauða
megi þær verða kaunum slegnar
og rotna á hvítum skjalapappírnum...
Þetta fyrirgefa þeir ekki á stóra
blaðinu, nei, sem betur fer.
ÁB
lagi borgarinnar væri nú gert ráð
fyrir útivistarsvæði á nesinu, þótt
ekki væri endanlega búið að
ganga frá því skipulagi í smáat-
riðum. En það gefur auga leið að
Listasafn Sigurjóns myndi gefa
svæðinu stóraukið gildi.
Birgitta sagði að Styrktarsjóð-
urinn hefði víða fengið góðar
undirtektir. Þannig hefðu fyrir-
tæki gefið efnisgjafir og veitt af-
slátt á byggingarefni, þá hefði
Menningarsjóður Sambandsins
veitt safninu styrk á þessu ári,
Húsfélag Sundaborgar hefur
sömuleiðis veitt styrk, og þá hef-
ur fyrirtækið O. Johnson & Kaa-
ber keypt rétt til að láta vinna
myndina Sköpun í marmara, en
þetta er verk sem Sigurjón vann á
sínum tíma í frauðplast en riáði
aldrei að koma í varanlegra efni.
Verkið verður sett upp í væntan-
legum höggmyndagarði Sigur-'
jóns hér á nesinu og verður gjöf
O. Johnson & Kaaber til safnsins
í tilefni 80 ára afmælis fyrirtækis-
ins.
Það er óhætt að segja að það sé
mikið björgunarstarf sem verið
er að vinna í Laugarnesinu um
þessar mundir, og það eru orð að
sönnu, sem Birgitta hafði eftir
einum framsýnum athafnamanni
í borginni, að Reykvíkingar ættu
nú að leggjast á eitt um að koma
þessu safni upp sem skjótast.
Árbók Listasafns Sigurjóns
Ólafssonar fæst í bókaverslun-
um. Styrktarsjóður safnsins hef-
ur einnig gefið út myndarlega
bók með skrá yfir nær öll verk
Sigurjóns í eigu safnsins og ljós-
myndum af þeim flestum. I bók-
inni er einnig grein eftir Thor Vil-
hjálmsson, upplýsingar um ævi
listamannsins og listamannsferil.
Bókin um Sigurjón Ólafsson fæst
einnig í bókaverslunum.
ólg.
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
Fáir sem Caridis
Sinfóníuhljómsveit (slands
hefur mörg andlit, eiginlega
jafnmörg og tónleikarnirsem hún
heldur. Hún er aldrei eins, maður
gengur ekki að neinu vísu hjá
henni. Hún getur verið grá og
guggin, flekkótt og kæruleysis-
leg. En hún getur verið skínandi
fríð og full af háleitum hugsunum
og tilfinningum. Það eru spari-
andltiin sem hún setur upp þegar
henni líður vel.
Það var sparidagur hjá henni
s.l. fimmtudag. Af hverju. Jú,
það var enn einu sinni kominn
stjórnandi með töfrasprota. Cari-
dis. Svoleiðis maður veitir slíkt
öryggi að jafnvel hljómsveit, sem
hvunndagslega er eins og á flæði-
skeri, virðast allir fegir færir.
Hún þorir hiklaust að vera hún
sjálf og stillir saman í leit að þeirri
listrænu fullkomnun, sem aldrei
verður náð. Hættir að vera af-
greiðslumaskína.
Nú geta spekingar deilt enda-
laust, hvort Saraþústra eftir Ric-
hard Strauss sé innantómur
tæknivaðall eða heilög list. Við
látum slíkt lönd og leið. Aðalmál-
ið er að þarna var þetta grát-
bólgna stórvirki vettvangur af-
burða hljómsveitarstjóra til að ná
fram því besta sem býr í einni
fátækustu „ríkishljómsveit" í
heiminum. Það var ótrúlegt.
Þarna var að vísu tjaldað öllu sem
til er, næstum fullskipuðum
strengjum, fjórföldu tré, sex
hornum, orgeli osfrv. osfrv., en
það var ekki „mammút“-
styrkurinn sem fyrst og fremst
hreif mann, heldur einmitt það
gagnstæða, eða hvernig þessi ofg-
nótt virtist auka vilja til að gæla
við fíngerðustu blægrigði hljóms
og línu. Já, þetta var ævintýri lík-
ast.
Fyrir hlé var fiðluleikarinn Ge-
orgy Pauk með Mendelsohn
konseríinn og hafði sannarlega
engin vettlingatök á honum. Allt
var skýrt og klárt, um leið og hlýj-
ar tilfinningar fengu að streyma
fram af endalausri gæsku og gjaf-
mildi. Svoleiðis er Mendelsohn
þegar hann er í höndunum á þeim
sem hafa menningu til að svara
honum á fullu.
Þessir rómantísku tónleikar
hófust á Oberonforleiknum eftir
Weber, á töfrahorni Ognibenes
ásamt strengjahljómi sem gaf svo
fögur fyrirheit, að maður var
strax í sjöunda himni. Afhverju
geta ekki allir tónleikar byrjað og
endað svona vel? Og afhverju
geta þeir ekki allir verið svona
góðir í miðjunni líka? Það liggur
víst reyndar í augum uppi: það
eru ekki allir einleikarar eins og
Pauk og fáir hljómsveitarstjórar
eins og Caridis.
LEIFUR
ÞÓRARINSSC'