Þjóðviljinn - 07.12.1986, Blaðsíða 7

Konungs-
bréf fyrir
Kvosarœtt
Margrethe Andrea Hölterfékk
konungsbréf til að skilja við
eiginmann sinn Claus Mohr
og giftast Lauritz Michaei
Knudsen. Daginn sem Mar-
grethe og Lauritz gengu í það
heilaga eignaðist dóttir tugt-
hússráðsmannsins í Reykja-
vík barn með Lauritz. Af þeim
Lauritz og Margrethe eru
komnir 3850 niðjar og er niðj-
atal þessarar Kvosarættar ný-
komið út
Knudsensættin er rakin frá
Lauritz Michael Knudsen, kaup-
manni í Reykjavík, og konu hans
Margrethe Andreu. Nýlega kom
niðjatal þeirra hjóna í verslanir,
en niðjatal þetta tóku þau Marta
Valgerður Jónsdóttir, Þorsteinn
Jónsson og Þóra Ása Guðjohn-
sen, saman. Alls er vitað um
3850 afkomendur þeirra hjóna
og eru þeir dreifðir víða hér á
landi og erlendis. Knudsensættin
mun vera fyrsta Reykjavíkur-
ættin, sem gefin er út á prenti.
En hver var þessi Knudsen,
sem ættin er rakin frá? Því verður
reynt að svara hér á eftir.
Af óbreyttum
bœndaœttum
Lauritz Michael Knudsen
fæddist 30. janúar 1779 í Rejsby í
Hviddingssókn á Jótlandi. For-
eldrar hans voru Knud Lauritz-
en, bóndi í Rejsby og Kristen
Jensdatter. Voru þau bæði af
óbreyttum bændaættum. Áttu
þau saman fjóra syni en Knud var
tvígiftur og með fyrri konu sinni
átti hann eina dóttur. Elsti sonur-
inn tók við búi föður síns, næst-
elsti sonurinn gerðist kaupmaður
og gestgjafi í fæðingarbæ sínum
en yngstu synirnir sigldu til ís-
lands og gerðust kaupmenn hér.
Adser Christian Knudsen
gerðist hér kaupmaður í lok 18.
aldar en skömmu seinna réðst
yngri bróðir hans Lauritz Micha-
el Knudsen til hans sem assistent.
í Höfðakaupstað á Skaga-
strönd bjó kaupmaðurinn Didrik
Hölter og giftist Adser Knudsen
dóttur hans, Johanne Margrethe
Hölter.
Lauritz Michael vann undir
stjórn bróður síns í Randversku
versluninni fyrstu ár sín hér. Árið
1807 flyst svo Adser með fjöl-
skyldu sína til Danmerkur en
Lauritz Michael gerðist versl-
unarstjóri við verslun Westy
Petræusar. Petræus var svili
Adser Knudsen, giftur systur Jo-
hanne M. Hölter.
Mislukkað
hjónaband
Frænka þeirra systra var Mar-
grethe Andrea Hölter. Hún var
dóttir Lauritz Johans Peters
Hölters, beykis í Stykkishólmi.
Kynntist hún Lauritz er hún bjó
hjá frænku sinni og yfirmanni
Lauritz. Er sagt að þau hafi litið
hvort annað hýru auga strax, en
ættingjum hennar leist betur á
Claus Mohr, sem var efnaður
verslunarstjóri í Reykjavík. Mar-
grethe giftist Claus árið 1803,
þrátt fyrir að tuttugu ára aldurs-
munur væri á þeim.
Þau höfðu ekki búið saman
nema nokkra mánuði er hún
hljópst á brott frá honum og steig
aldrei inn fyrir hans dyr framar.
Vakti þetta mikið umtal í
Reykjavík en hvorki Margrethe
né Lauritz létu það á sig fá og
urðu nú kynni þeirra öllu nánari.
Vorið 1807 fór Margrethe til Nor-
egs og er þá þunguð að sínu fyrsta
barni. 7. desember sama ár fædd-
ist Lauritz Michael. Frá Noregi
hélt Margrethe til Kaupmanna-
hafnar og dvaldi þar um skeið.
Eignaðist barn
ó giftingardegi
barnföðurins
Á meðan Margrethe var ytra
kynntist Lauritz Bolettu Dyreki-
er, fósturdóttur Hendriks Sche-
els, tugthúsráðsmanns í Reykja-
vík. Ol hún honum dóttur 29.
október 1809, sama dag og Lauitz
og Margrethe ganga í það heil-
aga.
Sumarið sama ár hafði Mar-
grethe komið út til íslands með
P.C.Knudtzon verslunina og hús-
in árið 1830.
L. M. Knudsen hafði keypt
Landakot árið 1820 og fluttist
Margrethe þangað. Eftir andlát
Lauritz var Margreth aldrei
kölluð annað en Maddama Knu-
dsen. Bjó hún í Landakoti með
börnum sínum til ársins 1837 að
hún seldi eignina. Hafði hún bæði
kindur og kýr. Hún var talin hin
mesta merkiskona. Hún lést 3.
maí 1849.
Frá þeim hjónum Lauritz Mic-
hael Knudsen og Mrgrethe And-
reu, fæddri Hölter, er Knudsens-
ættin rakin. Um ættina hefur Kle-
mens Jónsson sagt: „Varð Knud-
sensætt fljótt alinnlend og þjóð-
Ieg.“
-Byggt á formála
Knudsenættar/ Sáf
Olía
undir
París
Eiffelturninn í París minnir á
olíuborturn. Nú gæti hann
eignast verðuga keppinauta í höf-
uðborg Frakklands því allt bend-
ir til þess að ríkar olíulindir séu
undir borginni. Nýlega var farið
að leita að olíu með tilraunabor-
unum víða í höfuðborginni.
Nú þegar er olíu dælt upp á 30
stöðum í útjaðri borgarinnar og
nægir ársframleiðslan til að anna
tíu daga eftirspurn Frakklands.
Mun stærri lindir eru taldar vera
undir hjarta borgarinnar.
Reynist olían vera undir bygg-
ingum á borð við Sigurbogann,
Notre dame eða Eiffelturninn, þá
eru þessar byggingar ekki í hættu,
því henni verður dælt upp annars-
staðar.
Hafnarstræti um 1860. Randversku húsin lengst til hægri.
son sinn og konungsbréf til að
skilja sitt fyrra og innganga aftur
nýtt hjónaband. Þá ríkti hér Jör-
undur hundadagakonungur og
afgreiddi hann leyfið. Þau
Lauritz og Margrethe giftust svo
einsog fyrr sagði 29. október
1809.
Lauritz fluttist í faktorsíbúð
Sunchenbergs, sem stóð þar sem
nú er Aðalstræti 4, þegar Petræus
hvarf af landi brott 1807. Eftir
giftinguna fluttu hann og Mar-
grethe í Brekkmannshús, sem
stóð þar sem nú er horn Veltu-
sunds og Hafnarstrætis. Þar
bjuggu þau á meðan Lauritz lifði.
Arið 1812 fékk Lauritz borgar-
aréttindi og keypti þá Berg-
mannsbúð í Aðalstræti og rak þar
verslun fyrir eigin reikning, jafn-
framt því að hann stýrði Petræus-
arverslun. Tveim árum seinna
gerist hann svo verslunarfélagi
Petræusar að þriðjungs hluta.
Hélst sú samvinna til ársins 1821
að Lauritz keypti Randersku hús-
in af Petræusi.
Þegar hér var komið sögu var
Lauritz M. Knudsen orðinn með
umsvifamestu kaupmönnum í
Reykjavík. Á árinu 1827 bætti
hann enn við sig er hann gekk í
verslunarfélag við P. C. Knudt-
zon og Th. Thomsen. Ári seinna
lést svo Lauritz M. Knudsen.
Alls eignuðust þau hjón 11
börn.
Maddama Knudsen
Margrethe ekkja hans hélt
áfram verslunarrekstri í Rand-
ersku húsunum þar til hún seldi
Góð bók
Eftirmáli regn-
dropanna eftir Einar Má
Guðmundsson
„Frásagnarsnilld og heims-
sköpun".
Páll Valsson í Þjóðviljanum.
„Kröftugur skáldskapur og
mögnuð orðlist bera uppi
þessa sögu.“
Gunntaugur Ástgeirsson í
Helgarpóstinum.
Einar Már Guömundsson
EFTIRMALI
REGNDROPANNA