Þjóðviljinn - 11.02.1987, Qupperneq 6

Atriði úr Gullsandi, mynd Ágústs Guðmundssonar.
gagnvart Hrafni nú er sú stað-
reynd að mynd sú sem hann
hyggst gera er fjármögnuð að
langmestu leyti af sænsku kvik-
myndastofnuninni en hú leggur
rúmar 60 milljónir íslenskra
króna í púkkið. Allt kvikmynd-
agerðarfólk sem starfa mun við
töku myndarinnar er því erlent,
utan Hrafn sjálfan, hljóðmann-
inn og búningahönnuðinn. Knút-
ur Hallsson formaður úthlutun-
arnefndar hefur bent á að leikar-
ar séu íslenskir, en rétt er að ár-
étta að hér er verið að ræða út-
hlutanir sjóðsins til framleiðslu
íslenskra kvikmynda, alveg
burtséð frá því af hvaða þjóðerni
leikarar mynda eru.
Því fer víðs fjarri að myndir
Hrafns hafi verið dýrari í fram-
leiðslu en myndir hinna fram-
leiðendanna en þeir hafa hins
vegar þurft að sækja í eigin vasa
mun stærri hluta framleiðslu-
kostnaðarins við myndirnar en
Hrafn hefur þurft en eftir á að
hyggja kemur það í ljós þegar að-
sóknartölur að myndum þeirra
manna sem hér að ofan eru
nefndir eru skoðaðar kemur í
ljós, að myndir Hrafns hafa
lægsta meðalaðsókn.
Sænska
kvikmyndastofnunin
Þjóðviljinn hafði samband við
Sænsku kvikmyndastofnunina til
að spyrjast fyrir um hvernig sam-
vinnu stofnunarinnar og Hrafns
væri háttað.
Talsmaður stofnunarinnar
varðandi nýjar myndir sagði að
ekki lægi enn fyrir endanleg
kostnaðaráætlun varðandi mynd-
ina um Tristan og ísold en áætlað
væri að leggja um 10 milljónir
sænskar krónur í hana og stofn-
unin liti svo á að afraksturinn yrði
sænsk-íslensk framleiðsla og
reiknað væri með að af íslands
hálfu yrði lagt í myndina 3-4
milljónir sænskra króna. (sænska
krónan er 6 ísl kr.).
í Svíþjóð hafa heyrst þær radd-
ir að óþarft sé fyrir Svía að vera
að styrkja einhverja útkjálkak-
vikmyndagerð uppi á íslandi eða
annarsstaðar og aðspurður um
þetta sagði talsmaður stofnunar-
innar að menn þar litu svo á að
hér væri um sænsk-íslenska fram-
leiðslu að ræða.
Heimildamnenn blaðsins í Sví-
þjóð sem kunnugir eru í kvik-
myndaheiminum segja að kvik-
myndastofnunin hafi frá upphafi
verið tiibúin til að kosta fram-
leiðslu myndar Hrafns Gunn-
laugssonar um Tristan og ísold og
telji hún sig muna lítið um ein-
hverjar 15 milljónir íslenskar
krónur og hefði framleitt hana án
þeirra. Hrafn hafi hins vegar vilj-
að leggja það í hana og talið sig
frá upphafi viðræðna við kvik-
myndastofnunina átt úthlutun
Kvikmyndasjóðs vísa og viljað
eiga þennan hluta í myndinni og
fyrir hann eiga sýningarréttinn og
allar væntanlegar tekjur af mynd-
inni hér á landi.
Samþykkt
Félags kvikmynda-
gerðarmanna
Félag kvikmyndagerðarmanna
hélt fund 2. febrúar sl. og var
samþykkt eftirfarandi ályktun á
fundinum: „í ljósi úthlutunar
Kvikmyndasjóðs fyrir árið 1987
telja félagsmenn að hagur ís-
lenskrar kvikmyndagerðar hafi
verið fyrir borð borinn með því
að láta 33% af ráðstöfunarfé
sjóðsins í erlent samstarf án þess
að setja skilyrði um að ákveðinn
fjöldi íslendinga fái atvinnu við
verkefnið.Fordæmi að slíkum
skilyrðum er að finna víða um
heim.Er það krafa félagsmanna
að þetta endurtaki sig ekki og að
reglur verði settar um styr-
kveitingar til kvikmynda sem
gerðar eru í samstarfi við erlenda
aðila“.
Guðbrandur Gíslason fram-
Birgir Sigurðsson
Guðbrandur Gíslason
kvæmdastjóri Kvikmyndasjóðs
sagði í samtali við Þjv. í byrjun
vikunnar að gagnrýni kvik-
myndagerðarmanna ætti ekki við
rök að styðjast að mati úthlutun-
arnefndarinnar sem hefði litið
svo á að leikstjóri og handritshö-
fundur væri íslenskur, sagan væri
íslensk og endurspeglaði íslensk-
an veruleika og leikarar yrðu að
stærstum hluta íslenskir, höfund-
ur leikmyndar væri íslenskur,
hljóðupptökumaður og búninga-
hönnuður sömuleiðis íslenskir
svo hér væri um að ræða íslenska
mynd.
Álit nokkurra
kvikmyndagerða-
manna
Við spurðum nokkra íslenska
kvikmyndagerðarmenn hvað
þeim fyndist um þá ráðstöfun að
úthluta svo stórum hluta úthlut-
unarfjárins í mynd sem að svo
stórum hluta er útlend. Sigurð-
ur Sverrir Pálsson sagði:„Mér
finnst það mjög óheppilegt nú
þegar staðið er í fyrsta sinn við
lög um fjárveitingu til sjóðsins,
að ekki skuli fara í gang fleiri
myndir en raun ber vitni. Hins
vegar geta legið þarna ýmsar
ástæður að baki sem ég því miður
þekki ekki. Það er hins vegar
Ijóst að varðandi svona mál og
samstarfsverkefni þarf að hugsa
rækilega í sjóðstjórninni og setja
reglur þar um, en slíkar reglur
eru ekki til nú, sem líka er afar
óheppilegt“.
„Það er alveg forkastanlegt að
þessi litli peningur sem til er í
Iandinu til kvikmyndagerðar
skuli fara í að styðja sænska kvik-
myndagerð“ sagði Guðný Hall-
dórsdóttir.
„Það þýðir ekki að slá ryki í
augu fólks með því að tala um að
myndin sé mönnuð íslenskum
leikurum, það er annar hand-
leggur. Þó að hljóðmaðurinn,
búningahönnuðurinn og leik-
myndagerðarmaðurinn séu ís-
lenskir þá er myndin fjármögnuð
að langmestu leyti af Svíum og
þessvegna hljóta Svíar að eiga
hana að mestu enda segir Hrafn
sjálfur í Morgunblaðinu að svíar
ætli að sýna myndina í Cannes, en
ekki að hann sjálfur eða íslend-
ingar eða kvikmyndasjóður ætli
að sýna hana þar.
Þá hefur framkvæmdastjóri
Kvikmyndasjóðs borið því við að
íslendingar geti engan hlut átt að
máli við kvikmyndunina sjálfa
þar sem hún verði tekin í Panavis-
ion, en allir þeir íslendingar sem
gengið hafa á alhliða kvikmynda-
skóla þeir hafa fengið námskeið í
öllum tegundum tökuvéla, þar á
meðal Panavision.
Þá eru þessir undirbúnings-
styrkir hálf kyndugir. Undirbún-
ingur er að skrifa handrit, finna
tökustaði, ráða fólk og útvega
gögn og búnað og það kostar
varla neinar milljónir fremur
nokkur fá hundruð þúsund krón-
ur. Hvað á að gera við td.3
milljónir í undirbúningsstyrk
nema taka eigi myndina á Ind-
landi?
Þá er það verulega bagalegt
fyrir fjölda kvik- myndagerðar-
fólks og fyrirtækja sem leigja út
vélar og tæki til kvikmyndunar að
aðeins skuli komast í gang ein ís-
lensk mynd. Flest af þessu fólki
bjóst við að nú kæmi verulegur
skriður á íslenska kvikmynda-
gerð, en því miður er raunin
önnur". „Það er svolítið erfitt
fyrir okkur kvikmyndastjórana
að hafa hátt um óánægju okkar
með úthlutanir sjóðsins vegna
þess hve málið er okkur skylt. Ég
hef lengi vitað að svona deildust
tölurnar og það eina sem kemur
mér á óvart við úthlutunina núna
er það hversu mörgum kemur á
óvart hvernig í pottinn er búið og
gott að vakin er athygli á hvernig
almannafé er varið í þessu tilliti"
sagði Ágúst Guðmundsson kvik-
myndagerðarmaður. „Auðvit-
að er maður heldur óhress að svo
miklu fé er úthlutað til myndar
sem er fjármögnuð að mestum
hluta af svíum sem hljóta að telja
myndina sænska fyrir bragðið“,
sagði Þorsteinn Úlfar Björnsson.
„Manni finnst skjóta skökku
við nú miðað við að eftir úthlut-
unina árið 1983 þá voru gerðar
hér 3 myndir og sjóðurinn miklu
minni, en nú verða gerðar færri
myndir en þá.
En varðandi Hrafn sjálfan er
ljóst að hann er út um allt, Hann
er í stjórn Bandalags ísl lista-
manna og inn um allt stjórnkerfið
og étandi með þessu liði sem
stjórnar og mér skilst að tveir
þriðju úthlutunarnefndarinnar
séu miklir persónulegir vinir hans
og það er kannski ekkert skrýtið
að þeir vilji gera vel við vin sinn.
Það er einkennilegt að sjóður-
inn skuli ekki styrkja betur hand-
ritagerð því hún er kannski
veikasti punktur ísl. kvikmynda-
gerðar. Það hefði að mínu áliti
mátt deila einhverjum af þessum
undirbúningsstyrkjum upp í
handritastyrki hvern um 250jþús-
und kr. sagði Þorsteinn Úlfar
Björnsson að lokum.
„Hvað segir þú um þá ráðstöf-
un Kvikmyndasjóðs að verja
þriðjungi af úthlutunarfénu til
sænsk-íslenskrar kvikmyndar?“
„Ég óska Hrafni Gunnlaugs-
syni til hamingju. Hann fær núna
það tækifæri, sem alla íslenska
kvikmyndagerðarmenn hefur
dreymt um, sem sé að gera kvik-
mynd án þess að þurfa að hafa
áhyggjur af fjármálunum. Hrafn
hefur gert bæði góða og vonda
hluti rétt eins og við hinir og hann
á skilið að fá gott tækifæri til að
sýna hvað í honum býr.
Það sem mér hins vegar sárnar
við þessa úthlutun er að sjá enn
einu sinni staðfestingu á þeirri
ringulreið, geðþóttaákvörðunum
og fáfræði, sem alla jafna hafa
einkennt störf Kvikmyndasjóðs.
Það eru engar reglur til handa
úthlutunarnefnd að fara eftir. Á
hún að veðja á þá kvikmynda-
gerðarmenn sem henni líst best á
persónulega? Á hún að úthluta til
manna eftir afköstum? Á hún að
úthluta eftir aðsókn? Eftir hverju
á hún að fara? Mönnunum er
vorkunn. Á hinn bóginn er Knúti
Hallssyni formanni úthlutunar-
nefndar og Kvikmyndasjóðs eng-
in vorkunn. Hann hefur haft góð-
an tíma, allar götur síðan ég byrj-
aði í kvikmyndagerð, til að koma
skipulagi á hlutina, en það hefur
hann látið vera.
Það er ekki Hrafni að kenna,
að mönnum gremst, hversu mjög
honum tekst að mjólka sjóðinn.
Það er Knútur sem ber ábyrgð-
ina.
Það gengur ekki lengur að
dreifa peningum af handahófí,
eins og Egill ætlaði að dreifa silfr-
inu yfir þingheim forðum. Það
þarf að setja um þetta reglur.
Eins og stendur getur allt gerst:
Það væri til dæmis ekkert hægt að
gera við því, þótt einhver maður
fengi peninga í erlenda sampród-
úksjón, og notaði þá peninga síð-
an til að kaupa íslandsréttinn að
myndinni.
Og í framhaldi af því ætti styrk-
þeginn allan aðgangseyri sem inn
kæmi á íslandi án þess að hætta
nokkru til úr eigin vasa.
Ég trúi því ekki að ekki hafi
verið sett undir þennan leka
varðandi þessa sænsk-íslensku
mynd.
Ég held að það liggi í augum
uppi, að ég sjálfur hef fengið
hrikalega útreið hjá Kvikmynda-
sjóði. Ég hef gert fimm myndir og
fengið rúmar tíu milljónir. Hrafn
hefur gert þrjár og fengið tæpar
þrjátíu. Ég hef fengið góða að-
sókn og getað skrimt, en mig hef-
ur reyndar dreymt um að fá meiri
aðstoð til að geta fengið að þróast
sem listamaður. En ég hef bið-
lund. Hrafn hefur fengið gott
tækifæri. Kannski kemur röðin
einhvern tímann að okkur minni
spámönnunum eins og Ágústi
Guðmundssyni, Þorsteini
Jónssyni og Þráni Bertelssyni.
Mér finnst við eiga það skilið.“
Ekki tókst að hafa upp á Knúti
Hallssyni formanni úthlutunar-
nefndar Kvikmyndasjóðs en einn
nefndarmanna; Birgir Sigurðs-
son hafði þetta að segja um mál-
ið: „Úthlutunarnefndinni þótti
úthlutunin til myndar Hrafns
Gunnlaugssonar sanngjörn mið-
að við þær áætlanir sem hann
gerði og þessi styrkur mjög eðli-
legur, en annars er það regla út-
hlutunarnefndarinnar að ræða
ekki um einstakar úthlutanir þar
sem þær eru trúnaðarmál.
Það er alrangt að telja þessa
mynd útlenda. Þessi mynd er
samvinnuverkefni og framtíð ís-
lenskrar kvikmyndagerðar hlýtur
að liggja í slíku. í henni verða
leikarar íslenskir, íslendingur
gerir handritið, íslenskur bún-
ingahönnuður og fsl., hljóðmað-
ur og hún verður tekin að mestu á
íslandi.
Það má kalla myndina íslensk-
sænska eða sænsk- íslenska en ég
held að ef ekki má styrkja sam-
vinnu af þessu tagi þá er framtíð
ísl. kvikmyndagerðar vonlítil.
Hér er í fyrsta sinn um raunveru-
legt samvinnuverkefni að ræða
sem er ákaflega mikils virði og
fyrir utan að leikstjórinn hefur
sýnt það og sannað að hann er
fullfær um að gera góðar myndir.
Það sást glöggt í sjónvarpinu í
fyrrakvöld“.
Sp. Því veitti sjóðurinn ekki
handritastyrki?
„Sjóðurinn veitti byrjunar-
styrki og þú verður að gera þér
grein fyrir því að sjóðurinn veitir
þá eftir því hvað menn eru með í
höndunum.
Allar úthlutanir miðast við
hvað við fáum í hendur, hvað
felst í þessum umsóknum og út
frá því er úthlutað. Menn eru að
tala um að við hefðum átt að
styrkja þrjár myndir. Við töldum
enga ástæðu til þess, það er ekki
hægt að hafa einhvern kvóta á
því, heldur erum við að reyna
styrkja það sem er líklegt til að
standa sig. Ég held að Hrafn hafi
hingað til skilað fyllilega þeim
myndum sem hann hefur fengið
styrk til að gera.
Þá vil ég víta ummæli Þorsteins
Jónssonar þar sem hann gefur í
skyn að annarleg sjónarmið hafi
ráðið úthlutuninni að þessu sinni,
að nefndin hafi verið undir áhrif-
um fjölmiðla og þær myndir sem
fjallað hafi verið um í fjölmiðlum
hafi fengið betri úthlutun en aðr-
ar.
Þorsteinn Jónsson formaður
félags ísl kvikmyndagerðar-
manna þekkir ekki nema eina
umsókn af þeim 75 sem bárust og
getur því ekki lagt mat á aðrar
umsóknir".
Sp. Bendir þessi umræða ekki
til þess að fastar úthlutunarreglur
vanti?
„Við höfum reglur, við gætum
ekki farið eftir reglum sem við
höfum ekki. Kvikmyndasjóður
er ekki á vegum félags ísl. kvik-
myndagerðarmanna en þeim er
málið skylt og eðlilegt að þeir hafi
eitthvað um málið að segja og
það er skiljanlegt þegar um er að
ræða miklar fjárhæðir sem sumir
fá en aðrið missa af, að reiði eða
sársauki komi upp sem síðan í
versta falli getur orðið að að-
dróttunum, en ég held að aldrei
takist að setja neinar úthlutun-
arreglur svo allir verði ánægðir og
ég veit ekki hvernig slíkar reglur
ættu að vera. Við störfum eftir
meginlínum sem felast í lögum
um sjóðinn og því sem lagt var
fyrir okkur af stjórn sjóðsins, að
veita fé til stærri verkefna, en
færri til að ekki kæmi upp sú ó-
lánsstaða að menn standi uppi ör-
eigar eftir að hafa búið til kvik-
mynd.
-sá
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 11. lebrúar 1987