Þjóðviljinn - 11.03.1987, Blaðsíða 4

LEHDARI
Bólan hans Jóns míns
Jón Baldvin Hannibalsson hefur síöustu vikur fariö
fyrir Alþýöuflokknum á gandreið um landiö undir
kjörorðinu „Brjótum múrana".
Formaðurinn hefur bersýnilega haft erindi sem
erfiði. Múrarnir eru farnir aö hrynja allt í kringum
Alþýðuflokkinn. En fylgið streymir ekki inn - heldur
út!
í hverri skoðanakönnuninni á fætur annarri sígur
loftið úr flokknum og formanninum. Að frátöldum
skoðanakönnunum Skáís, sem virðast sérhannaðar
fyrir Alþýðuflokkinn, hafa allar kannanir síðustu
mánuða átt eitt sameiginlegt. Þær hafa sýnt
minnkandi fylgi krata.
Bólan hans Jóns er að bresta. Hinn sögulegi sigur,
sem fram á síðustu daga virtist í augsýn, kann því að
hverfa inn í söguna sem kratísk loftsýn, hilling sem
átti sér ekki innistæðu í hinum grimma veruleika
stjórnmálanna.
Um allt land er Alþýðuflokkurinn nú að tapa fylgi.
En það hlýtur að vera sérstaklega nöturlegt fyrir
formann Alþýðuflokksins að horfa upp á þá ótrúlegu
staðreynd, að hvergi er fylgistapið jafn mikið og í
hans eigin kjördæmi. í Reykjavík.
En samkvæmt skoðanakönnun DV hefur fylgi Al-
þýðuflokksins þar hrapað úr 26,9 prósentum í des-
ember síðstliðnum, niður í 16,1 prósent í mars. Á
þremur mánuðum hafa því Jónar Alþýðuflokksins
tapað næstum því 11 prósentum.
Á sama tíma hefur Alþýðubandalagið aukið fylgi
sitt um næstum helming í kjördæmi Jóns Baldvins.
Flokkurinn hefur farið úr 14,3 prósentum í desember
upp í 21,2 prósent. Það er einkar athyglisvert, að
þessi mikla fylgisauknirfg Alþýðubandalagsins á sér
stað á nákvæmlega sama tíma og skoðanabræð-
urnir Jón Baldvin og Þorsteinn Pálsson geratíðrætt í
fjölmiðlum um að Alþýðubandalagið sé erindisleysa
í íslenskum stjórnmálum í dag.
Fimmtungur reykvískra kjósenda er hins vegar á
allt öðru máli en þeir hægri bræður tveir. Og það
hlýtur að vera einkar fróðlegt fyrir forystu Alþýðu-
flokksins, að á sama tíma og æ fleiri telja nauðsyn-
legt að efla Alþýðubandalagið sem mótvægi við
hægri öflin í landinu, þá fækkar þeim jafnt og þétt,
sem ekki treysta Alþýðuflokknum lengur.
í þessu felst raunar lykillinn að fylgistapi Alþýðu-
flokksins: kjósendur treysta honum ekki.
Kjósendum líkar vel við formann flokksins, Jón
Baldvin. Þeim finnst hann skemmtilegur. En þeir eru
hættir að treysta honum.
Fjölmiðlaviðureign formannsins og Stefáns Bene-
diktssonar, annars þingmanns Alþýðuflokksins, hef-
ur heldur ekki orðið til að efla virðingu Alþýðuflokks-
ins. Stefán, vel kynnturog vinsæll þingmaður, lætur
að kosningum loknum tilneyddur af þingmennsku.
Hann hefur upþlýst, að formaður Alþýðuflokksins
hafi beitt hann þrýstingi til þess.
Formaður Alþýðuflokksins réttir hins vegar tíu
fingur upp til guðs og segir einsog saklaust barn í
framan : það var ekki ég!
Auðvitað fer ekki hjá því að framkoma Jóns Bald-
vins gagnvart Stefáni Benediktssyni hefur sett blett á
Alþýðuflokkinn.
En það er fleira sem hefur leitt til fylgisrýrnunar
Alþýðuflokksins. Skrifræðisnöldur flokksins í tengsl-
um við staðgreiðslufrumvaipið fegrar ekki ásýnd
hans gagnvart kjósendum. Óskiljanlegt útspil efsta
manns listans í Reykjavík í lánamálum námsmanna,
steypti sömuleiðis endanlega undan flokknum á
meðal hinna fjölmennu hópa námsmanna.
Þegar kratar sitja nú og sleikja sárin, ættu þeir að
íhuga vandlega hvort ofríki formanns flokksins er
ekki farið að verða þeim dýrkeypt. Þeir ættu sérstak-
lega að velta vöngum yfir tvennu:
I fyrsta lagi, hvort sú öfgafulla hægri stefna sem
hann hefur gert að aðalsmerki Alþýðuflokksins í
utanríkismálum, sé jafn happasæl gagnvart kjós-
endum og hann hefur haldið fram.
í öðru lagi ættu þeir að íhuga sérstaklega þau
áhrif, sem persónulegt val hans á efsta manni listans
í Reykjavík, hægri sinnuðum hagfræðing, hefur haft
á gengi flokksins.
Flokksmenn fengu þar litlu um ráðið, og flest
bendir nú til að þar séu fólgin ein dýrkeyptustu mis-
tök formannsins, og þarmeð flokksins, í þessari
kosningabaráttu.
Staðreyndin er einfaldlega sú, að fólk treystir ekki
Alþýðuflokknum lengur.
Kratar eru ekki lengur andstæðingar íhaldsins,
heldur keppinautar þess um hægri sinnaða kjósend-
ur, samkvæmt sérstöku vottorði formanns Sjálf-
stæðisflokksins. Kjósendur draga ekki í efa kunnug-
leik Þorsteins Pálssonar á hægri stefnu. Einmitt
þess vegna horfa þeirekki lengurtil krata, þegarþeir
vilja efla andstöðu við íhaldið.
-ÖS
OG SKORIÐ
Af vændi
Það var verið að ræða um
vændi á Stöð tvo í fyrrakvöld og
eins og venja er í nýjum fjölmiðl-
um var dæmið sett upp þar í
þættinum með nokkrum fyrir-
gangi, rétt eins og enginn hefði
fyrr þorað að minnast á annað
eins í landinu.
Er það ekki hollt og nauðsyn-
legt að opna umræðuna? spurði
umræðustjórinn hvað eftir ann-
að.
Umræðan er sem betur fer ekki
alveg ný af nálinni, þótt það hafi
líka komið fram í þættinum, að
ýmsir eru haldnir þeim strúts-
hætti að telja, að vændi tíðkist lítt
eða ekki á íslandi. Og ef menn
vilja huga að sögu fyrirbærisins,,
þá er það nokkuð svo „æpandi"
feimni að nefna það ekki, hve
mjög vændi þandist út með her-
námi landsins og hefur allar götur
síðan átt þar gróðrarstíu.
Kapp og forsjá
En hvað um það - vitanlega er
ekki nema sjálfsagt að taka upp
mál eins og vændi hvort sem væri
í sjónvarpi eða á öðrum vett-
vangi.
En það hefði kannski mátt gera
með meiri forsjá en raun varð á.
Til dæmis að taka kom það
ekki fram í þættinum, að kvenna-
hreyfingin nýja hefur tekið upp
hörkuslag við vændi og mælt með
róttækum og einatt umdeildum
aðferðum. Engin var mætt af
þeim vettvangi til að leggja orð í
belg
I annan stað fór það nokkuð
svo út og suður um hvað væri
eiginlega verið að tala. Um vændi
eða eiturlyfjavandamál unglinga,
sem sumir fjármagna sínar „þarf-
ir“ með vændi - eða þá um boð-
leiðir eyðninnar. Eða jafnvel
kynferðislegt ofbeldi gegn börn-
um ( á þeirri forsendu að sumir
unglingar sem í slíku hafa lent
leiðist síðar út í vændi ).
Vændi er
bisness
Meiri einbeiting hefði ekki
sakað.
Það er ekki nema satt og rétt, að
vændismál eru í vaxandi mæli
eiturlyfjamál eins og dæmi sanna
allt um kring. Og því ekki nema
eðlilegt að þetta tvennt sé saman
spyrt þegar menn eru að velta því
fyrir sér hvernig eigi að bjarga
unglingum frá því að fara í hund-
ana.
En það hefði kannski ekki ver-
ið úr vegi að nema rækilegar stað-
ar í þætti þessum við það sem
kallað var „lúxusvændi“. Þar er
vissulega um eitthvað allt annað
að ræða en vandræði unglinga
sem gera hvað sem er í vítahring
eiturnotkunar. Lúxusvændi er
fyrst og síðast stórbissness. Sjö
þúsund krónur á tímann, sem
nefndar voru sem verðlag fyrir
slíka þjónustu verða fljótlega að
heilmikilli veltu. Og hvar sem
slíkt pengingastreymi á sér stað
er sjálfsagt að spyrja um það,
hverjir græða. Hvað um milli-
göngumenn, reddara allskonar -
fyrir nú utan vændiskonurnar
sjálfar ? Það er ástæðulaust að
setja upp undrunarsvip þegar
vændi ber á góma, en það væri
fróðlegt að vita fleira um það,
hvort fyrirbærið er það útbreitt
orðið og skipulagt, að til sé orðið
það útsmogna samskiptakerfi,
rambandi á barmi hins lögleyfða
og hins bannaðá, sem einkennir
flestar stærri borgir heims.
Vanlíðan og
valdbeiting
Geðlæknirinn í umræðunum
talaði um það að mikil vanlíðan
fylgdi vændi, og er ekki að efa að
það er rétt. Vændi er vitanlega
ein mesta niðurlæging mannleg
sem til er. En engu að síður virð-
ist enginn sérstakur hörgull á
fólki um heimsins ból sem vill
kyngja þeim beiska bita vegna
þess að það eru miklir peningar í
þessu, eins og vændiskonan frá
Hamborg sagði í sjónvarpsþætt-
inum. Þegar spurt er um samfé-
lagslegar forsendur vændis er í
okkar hluta heims ekki síst
ástæða til að spyrja eftir þeirri
áráttu að reyna að stytta sér leið
til velmegunar, sem ýtir m.a.
undir þá freistingu að hala inn
fljóttekna peninga á vændi. Og
ekki vantar þá sem eru tilbúnir að
finna ýmislega virðulega og allt
að því „fræðilega“ réttlætingu á
fyrirbærinu. Eða munið þið ekki
frjálshyggjugaurana sem segja að
vændi eru blátt áfram eins og
hver önnur viðskipti : vara og
þjónusta er fram borin og fyrir
hana greitt á markaðsverði.
Vörusalinn er svo í mismunandi
verðflokki eftir útliti og sérhæfðri
kunnáttu. Og svo framvegis.
Það er heldur ekki úr vegi að
minna á það, að vændi er meðal
annars angi af eða undanrenna af
valdabaráttu í ömurlegri mynd.
Margir þeir sem kaupa sér konu
eru að kaupa sér vald til að nota
aðra eins og þeim best sýnist - og
eiga þá um leið í brengluðu upp-
gjöri við eigin undirlægjuhátt og
niðurlægingu. Og fleiri hliðar eru
á einmitt þessu.
Fyrir skömmu mátti í banda-
rísku vikuriti lesa um ungar kon-
ur og vel menntaðar sem stofn-
uðu hóruhús fyrir karla sem vildu
láta fara illa með sig, niðurlægja
sigí ástaleikjum. Því útsmognari
sem auðmýkingin var, þeim mun
betra, enda var öllu saman
stjórnað af fólki sem kunni margt
fyrir sér í sálarfræðum. Það fylgdi
svo sögunni að viðskiptavinir
fyrirtækisins væru yfirleitt vel
efnaðir menn í ábyrgðarstöðum.
Eins víst að þeir væru forstjórar
sem hvunndags gáfu út tilskipanir
sem aðrir urðu að hlýða og höfðu
í hendi sér örlög margra manna.
Engu líkara en þeir fyndu hjá sér
þörf fyrir að bæta fyrir sína dag-
legu valdbeitingu með því að sæta
sjálfir kynferðislegri kúgun í leik.
Sem minnir svo á það, eina
ferðina enn, að vald spillir, vald
yfir fé og holdi og sálum... -áb
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufeiag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphédinsson.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlttsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdaatjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Guðbergur Þorvaldsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Olga Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf HúnQörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og af greiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Sfðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 11. mars 1987