Þjóðviljinn - 14.08.1987, Blaðsíða 5

Jóhannes Ágústsson: Norræni sumarháskólinn er öllum opinn sem vilja og eitt aðalhlutverk hans er að stuðla að jákvæðum breytingum innan menntakerfisins á háskólastigi. (mynd sig)
Norræni sumarháskólinn
Gott sumarmót á Hvanneyri
Spjallað við Jóhannes Ágústsson sem situr íframkvœmdanefnd sumarmóts Norrœna sumarháskólans um mótið í ár
og starfsemi skólans
í fyrri viku var haldið á Hvann-
eyri sumarmót Norræna
sumarháskólans og komu á það
um 150 manns frá öllum Norður-
löndunum. Eru þessi mót haidin
á hverju ári og skipta Norður-
löndin með sér mótshaldinu og er
mótið í sumar það þriðja sem
haldið er á íslandi. Jóhannes Ág-
ústsson framhaldsskólakennari
er í framkvæmdanefnd sumar-
móts Norræna sumarháskólans
og var farið þess á leit við hann að
segja dálítið frá sumarháskólan-
um og starfsemi hans.
„Norræni sumarháskólinn
starfar í tengslum við Norður-
landaráð og má segja að hann sé
ein af stofnunum þess. Hann er
að mestu leyti háður Norðurland-
aráði og norrænu ráðherranefnd-
inni fjárhagslega og á hverju ári
eru fjárveitingar Norðurlanda-
ráðs til sumarháskólans ákveðnar
á þingum ráðsins. Þessar fjár-
veitingar renna fyrst og fremst í
fjármögnun á ferðum þátttak-
enda í NS þar sem þeir eru jú
héðan og þaðan af öllum Norður-
löndunum. Sjálfirgreiða þátttak-
endur allt uppihald sitt á þeim
stöðum sem mótin eru haldin.
Hlutverk
og starfsemi
Starfsemi NS er byggð upp út
frá stefnuskrá skólans og lögum
en þar segir að aðalhlutverk hans
sé að halda uppi gagnrýnni athug-
un og stuðla að breytingum hvað
varðar mennta- og rannsókna-
stofnanir á Norðurlöndum. Hug-
sjónin er sú að NS geti verið í
forystu um jákvæðar breytingar
innan menntakerfisins og á viss-
um tímabilum hefur sumarhá-
skólinn verið í leiðandi hlutverki í
menntamálum á háskólastigi.
Upp úr 1968 voru margir sem
ekki áttu upp á pallborðið í öðr-
um háskólum og leituðu skjóls í
NS. Margt af því fólki hefur síðan
átt mikilvægan þátt í þróun í
menntamálum og segja má að
þarna hafi NS gefið fólki tækifæri
sem það fékk ekki í öðrum
skólum vegna þess hve opinn NS
er.
Þetta hversu opinn NS er, hef-
ur verið eitt helsta einkenni hans,
en segja má að á síðari árum hafi
margir aðrir háskólar opnast
mjög og því þjóni NS ekki alveg
sama hlutverki nú og hann gerði
áður og í dag starfar hann að
hluta til í mjög nánum tengslum
við ýmsa aðra háskóla. Skólinn
mótast á hverjum tíma af þeim
einstaklingum sem í honum
starfa þannig að séu menn á þeirri
línu að gagnrýna núverandi há-
skólkerfi verður skólinn þannig,
- ef hins vegar menn vilja eiga
samstarf við aðra háskóla mótast
hann af því. Núna er það þannig
að yfirgnæfandi meirihluti þeirra
sem starfa í NS eru kennarar,
doktorantar eða háskólanemar í
öðrum háskólum þannig að sam-
starf við aðra háskóla er áberandi
í starfsemi NS í dag á einstakl-
ingsgrundvelli.“
Hvernig er starfi Norræna
sumarháskólans háttað?
„í fyrsta lagi vil ég taka það
fram að NS er öllum opinn, hvort
sem fólk er háskólamenntað eða
ekki og öllum þeim sem vilja og
áhuga hafa er bent á að hafa sam-
band við mig eða Ragnheiði
Ragnarsdóttur arkitekt en hún er
fulltrúi íslands í stjórn NS. Fólk
getur bara tilkynnt sig inn í
skólann en auðvitað er heppi-
legast að það geti fundið sér
grundvöll í einhverjun hinna
starfandi hópa hverju sinni.
Hópstarf um temu
Starfið sjálft fer fram í hóp-
vinnu, þannig að á hverjum tíma
eru starfandi tíu til ellefu hópar
sem hver um sig vinnur að ein-
hverju sérstöku tema. Menn
leggja þarna fram ritgerðir og
rannsóknaverkefni sem eru rædd
í hópunum og þar fá menn
gagnrýni og umræður á faglegum
grundvelli.
Hver hópur starfar á ákveðn-
um fjölda staða, jafnvel á nokkr-
um stöðum í hverju landi. Við
getum kallað þetta smáhópa og
heildarhóp. Fólk í smáhóp hittist
síðan með reglulegu millibili og
vinnur að sínu tema, síðan kemur
heildarhópurinn saman og þá eru
verkefnin rædd og unnið úr þeim.
Fyrirliði er fyrir hverjum smáhóp
og síðan er yfirfyrirliði heildar-
hópsins. Þannig fer starfið fram
milli móta en þau eru tvö á hverju
ári, sumarmót eins og var hér á
Hvanneyri um daginn og stendur
í viku, og vetrarmót sem stendur
yfir eina helgi. Á þessum mótum
hittast fulltrúar allra heildarhóp-
anna. Aðeins er um að ræða tak-
markaðan fjölda ferðastyrkja á
mótin og ganga þeir þá fyrir sem
hyggjast halda fyrirlestra um sitt
efni innan hópstarfsins. Á
mótunum leggja menn síðan
fram erindi og fyrirlestra sem
fjallað er um þar. Einnig er gest-
afyrirlesurum boðið á mótin og
alltaf haldin mjög fjölbreytt
menningardagskrá og gefið út
blað daglega þar sem fluttar eru
fréttir af því sem gerist á mótinu.
Hver hópur starfar að meðal-
tali í um þrjú ár og að því tímabili
loknu er stundum gefin út bók
þar sem skýrt er frá helstu niður-
stöðum hópsins. Síðan er stofn-
aður nýr hópur í stað þess sem
lokið hefur sínu starfstímabili en
það er fulltrúaráð sumarhá-
skólans sem tekur ákvörðun um
hvaða temu verða tekin fyrir í
nýjum hóp. Stofnun nýs hóps fer
þannig fram að félagar í skólan-
um leggja fram hugmyndir og til-
lögur um nýjan hóp ásamt
greinargerð um starf hópsins.
Þessar hugmyndir eru síðan
ræddar í fulltrúaráðinu og oft
verða nokkuð hörð átök í at-
kvæðagreiðslum um hvaða hópar
skuli fá samþykki ráðsins. Oftast
er skipt um tvo til þrjá hópa á
ári.“
Hugvísindi ríkjandi
Hvaða hópar eru ígangi núna?
„Félagsfræði- og sálfræðilínan
er mjög ríkjandi í hópunum
núna, umhverfismál og fleira í
þeim dúr en áhugi virðist vera
fyrir meiri fjölbreytni og hafa
komið upp hugmyndir um nýja
hópa sem fjalla myndu um erfða-
fræði og trúmál. Sem dæmi um
starfandi hópa get ég nefnt hóp
sem kallast Ný Evrópa. í þeim
hópi er mikið um stjórnmála-
fræðinga, sagnfræðinga og fólk
sem átt hefur þátt í ýmiskonar
friðarrannsóknum.
Annar hópur fjallar um nýja
möguleika í þriðja heiminum og
rannsóknir á þróunarverkefnum.
Tveir hópar eru tengdir bók-
menntum á sínu sviðinu hvor,
einn tekur fyrir breytingar í þró-
un tækni og þjóðfélags og sitja
gjarnan hagfræðingar í þeim hóp.
Enn einn hópur fjallar um sál-
greiningu og þátt hennar í menn-
ingarlífi.
Starfssviðið er sem sagt allt frá
bókmenntum yfir í hagfræði og
svo leynast einstaka líffræðingar
og arkitektar innan um.“
Mótið á Hvanneyri
Hvernig tókst mótið í ár?
„Þetta er þriðja mótið sem er
haldið hér og tókst í alla staði
ákaflega vel. Það er auðvitað
ekki síst að þakka eindæma góðu
veðri, menn sátu úti á flöt og
unnu. Það var unnið geysilega
mikið þessa viku, látlaust allan
daginn flesta dagana og síðan var
dagskrá á kvöldin. Gestafyrirles-
arar komu til okkar og héldu er-
indi í tengslum við temu ein-
stakra hópa, til dæmis Björn
Háttne prófessor við Gautaborg-
arháskóla og Örn Jónsson frá
Iðntæknistofnun. Menningar-
dagskráin á kvöldin var einnig
mjög góð, þarna komu Bubbi
Morthens og söng, og Sveinbjörn
Beinteinsson sem kvað rímur en
það þótti mörgum útlendingnum
á mótinu mjög merkilegt. Guð-
bergur Bergsson hélt fyrirlestur
og Einar Már Guðmundsson las
upp ljóð. Tvær íslenskar hljóm-
sveitir héldu tónleika, Vaxandi
með Bjarna látúnsbarka og
hljómsveitin Aeroflott og tvær ís-
lenskar kvikmyndir, Skytturnar
og A hjara veraldar voru sýndar.
Ég vil koma hér á framfæri
þökkum til forsvarsmanna á
Hvanneyri og þess fólks sem við
áttum samskipti við þar en atlæti
þar og aðbúnaður var einstaklega
gott. Einnig vil ég þakka öllum
öðrum sem hafa gert það mögu-
legt að halda þetta sumarmót
Norræna sumarháskólans hér á
landi og þá sérstaklega Alþingi
íslendinga," sagði Jóhannes Ág-
ústsson að lokum. -ing
Föstudagur 14. ágúst 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5