Þjóðviljinn - 14.08.1987, Blaðsíða 9

HEIMURINN
Broby Johansen látinn
Meistari
alþýðlegrar
túlkunar
álist
Broby Johansen var afar magnaður fyrirlesari: kjólarnir síkka í kreppu....
Um síðustu helgi lést hinn þekkti
danski rithöfundur og listtúlkari
og refsivöndur síns samfélags,
Broby Johansen, sem með bókum
sínum „Heimslist-heimalist",
„Líkami og föt“ og fleiri náði með
ferskum og gagnrýnum hætti til
fleiri lesenda en flestir aðrir sem
reynt hafa að fjalla um list og
myndir yfirhöfuð fyrir almenn-
ing.
Broby Johansen hafði þann
sjaldgæfa eíginleika að geta miðl-
að skoðunum sínum um allt
mögulegt í riti og ræðu (hann var
magnaður fyrirlesari) með þeim
hætti, að eins þótt menn létu ekki
sannfærast þá ögraði hann þeim
sem hann náði til rækilega til að
endurmeta viðhorf sín og mót-
tökuskilyrði.
Broby Johansen vildi aldrei
láta nefna sig borgaralegu starfs-
heiti eins og „rithöfundur". Hann
kvaðst vera öreigi og í mesta lagi
mætti kalla hann bókasmið.
Broby var fæddur aldamótaár-
ið. Hann lét fyrst til sín heyra
með byltingarrómantísku ljóða-
safni þegar hann var 22 ára gam-
all. Pað hét Blóð og var dæmt
klámrit á sínuín tíma af borgar-
dómi í Kaupmahnahöfn. Hann
hafði þá gengið á menntaskóla í
Haslev sem hann sagði síðar að
hefði verið geymslustaður fyrir
þá heimskustu meðal borgaras-
ona- sjálfur hafi hann verið þar (
hann var sonur garðyrkjumanns)
til að „lyfta meðaltalinu“. Hann
hóf nám við Kaupmannahafn-
arháskóla en flúði þaðan skjót-
lega og hafði allar götur síðan litl-
ar mætur á háskólum og próf-
gráðum. Þess í stað kaus hann að
flækjast um löndin, skoða myndir
og menn. Og varð svo á skammri
stund frægur þegar bókin
„Heimslist-heimalist" kom út
árið 1942, en um hana hefur verið
sagt að það rit sé merkasti tengil-
iður milli listar og almennings
sem smíðaður hafi verið.
Broby Johansen átti meira en
nóg af dirfsku og var ágætlega
laus úr akademískum spenni-
treyjum og þessar forsendur í
bland við pólitíska róttækni og
marxísk áhrif dugðu honum vel
til að finna skemmtileg og fyrir
marga óvenjuleg tengsl í sögu og
listum. Það var til dæmis Broby
Johansen sem benti á samhengið
milli síddar á kvenkjólum og
efnahagsástandsins. Broby stúd-
eraði grannt kjólasöguna og
hafði gott auga íyrir fótleggjum
kvenna og í þeim samanburðar-
fræðum öllum komst hann að því
lögmáli, að þegar efnahagslífið er
á uppleið styttast pilsin og nálgast
æ meir miðpunkt tilverunnar, en
á krepputímum síga þau í böl-
móði lengra og lengra niður á
kálfa.
Um Broby Johansen hefur það
verið sagt, að í honum væri efni í
skáld, teiknara, tvo eða þrjá
prófessora, trúarbragðahöfund,
þjóðskjalavörð og kannski
stjórnmálamann. Svo mikið er
víst að hann geislaði af krafti og
hugmyndagnótt og leit á sjálfan
sig sem sósíalískan púlshest í
garði þeirrar menningar sem
hann vildi að sem flestir vissu af
og nytu.
-ÁB tók saman.
y Sovétríkin
Atak í landbúnaði
Sovétstjórnin hefur sett saman áætlun um aukna framleiðni í landbúnaði íþví augnamiði að draga úr
gífurlegum innflutningi á korni
Horfureruáaðennverði Sovétmennaðpungaútmeðmyndarlegarfjárupphæðir í skiptum fyrir erlent korn.
Stjórn Sovétríkjanna hefur af
því vaxandi áhyggjur að mat-
vælaframleiðsla í landinu verði
minni í ár en í fyrra og hefur því
gefíð út áætiun um hvernig auka
megi framleiðni í landbúnaði.
Áætlunin var birt í málgagni
kommúnistaflokksins, Prövdu, í
gær. Þar kemur fram að yfir-
mönnum landbúnaðarráðu-
neytisins er gert að hafa forgöngu
um að háþróuð tækni sé í auknum
mæli tekin í þjónustu landbúnað-
arins, að gerð sé skynsamleg
áætlun um að brjóta illa nýtt land
til ræktunar og að notkun áburð-
ar verði stóraukin. Ennfremur
ber þeim að gefa umhverfis-
verndarmálum meiri gaum og
vinna að úrbótum viðvíkjandi
geymslu matvæla en þau mál
kváðu vera í ólestri eystra.
Áætlunin er birt á sama tíma og
opinberar tölur gefa til kynna að
kornuppskera sé lakari nú en á
sama tíma í fyrra. Á mánudaginn
var uppskeru lokið á 38,4 miljón-
um hektara lands en um svipað
leyti í fyrra höfðu menn hirt korn
af 50,9 miljónum hektara.
Seinkunin stafar af því að sán-
ing í Úkraínu og suðvesturhluta
Rússlands hófst seint í vor. Þar
um slóðir voru veður válynd í
fyrravetur og frameftir vori. Fyrir
vikið er talið mjög ólíklegt að So-
vétmenn nái því markmiði sínu
að uppskera 232 miljónir smá-
lesta af korni á þessu ári.
Auk þess er sýnt að gæði
kornsins munu rýrna verulega
þar eð víða verður uppskorið
seint, jafnvel ekki fyrr en í haust
þegar allra veðra er von.
Sovéskir fjölmiðlar halda því
fram að heildaruppskeran verði
svipuð í ár og í fyrra eða um 210
miljónir smálesta en vestrænir
sérfræðingar telja gæta
fullmikillar bjartsýni í þeirri spá.
Þeir telja 195-205 miljónir nær
lagi.
í áætlun stjórnarinnar er land-
búnaðarráðuneytinu veitt heim-
ild til að greiða framkvæmda-
stórum samyrkjubúa og sérfræð-
ingum allt að 25 prósent
kaupauka ef þeim tekst að auka
framleiðslu verulega umfram það
sem nú er. Stjórnendur sem eru
svo hyggnir að taka í notkun nýj-
ar vélar og auka framleiðslu með
því eiga að fá að deila um helm-
ingi ágóðans af umframmagninu
með framleiðendum tækjanna!
Vísinda- og rannsóknarstofn-
unum er gert að semja við yfir-
menn ríkis- og samyrkjubúa um
þróun og framleiðslu allskyns bú-
véla og hátæknibúnaðar til notk-
unar í landbúnaði, svo sem erfða-
tæknibúnaðar. Einnig er lögð
mikil áhersla á endurmenntun
bústjóra og sérfræðinga um land-
búnaðarmál.
Samkvæmt nýja skipulaginu er
gert ráð fyrir að rannsóknarstofn-
anir landbúnaðarins afli sjálfar
tekna til að standa straum af
starfseminni. Þegar eru hafnar
tilraunir með slíka skipan mála í
iðnaði í því augnamiði að auka
frumkvæði og framleiðni fyrir-
tækja.
Leiðtogi Sovétríkjanna, Mikj-
áll Gorbatsjof, hefur glögga
þekkingu á málefnum landbún-
aðarins enda hafði hann þau mál
lengi vel á sinni könnu áður en
hann settist í húsbóndasætið í
Kreml. Hann er mjög áfram um
að framleiðsla korns, mjólkur-
afurða og kjöts verði aukin að
miklum mun í Sovétríkjunum og
hefur bryddað upp á ýmsum nýj-
ungum til að ná settu marki. Til
að mynda hefur hann hvatt bænd-
ur til að nýta betur sína eigin
skika til ræktunar og lofað þeim
ívilnunum ef þeir sýna lit.
En í gær kom fram í búnaðar-
blaðinu Selskaya Zhizn að margir
bændur gætu ekki, þótt fegnir
vildu, notfært sér þennanrétt. Til
dæmis hefðu þeir ekki bolmagn
til að fá sér kú vegna mikils skorts
á fóðri hvarvetna í landinu. Blað-
ið telur það mikinn skaða því ef
sérhver bóndi í Rússlandi einu
ætti kú þá myndi kjötfram-
leiðslan aukast um 800 þúsund
smálestir á ári.
-ks.
Föstudagur 14. ágúst 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9