Þjóðviljinn - 27.10.1987, Blaðsíða 4

LEIDARI
Dounreaytillagan
íslendingar hafa loksins vaknaö til vitundar
um þá hættu, sem að þeim kann aö steöja í
formi stækkunaráendurvinnsluverinu og kjarn-
orkustöðinni í Dounreay á norðurodda Skot-
lands.
Þetta er ekki síst aö þakka heimsókn Chris
Bunyan hingað til lands fyrr í þessum mánuöi,
en hann er formaöur samtaka Hjaltlendinga
sem berjast gegn stækkun versins af miklu
kappi.
Chris Bunyan kom hingað til lands í boði Al-
þýöubandalagsins og mætti hvarvetna miklum
skilningi.
Fyrir komu hans hafði Þjóðviljinn, og raunar
fleiri íslenskir miðlar, skýrt vel og rækilega þá
hættu sem kjarnorkuverið í Dounreay býr
eyþjóð norður í hafi. En heimsókn Bunyans og
þær undirtektir sem málflutningur hans hlaut á
meðal íslendinga varð þó til að beina kastljósi
fjölmiðlanna að Dounreay-verinu í ríkari mæli
en áður.
í tengslum við komu hins hjaltlenska gests
hélt Alþýðubandalagið opna ráðstefnu um um-
hverfismál, þar sem erindi Bunyans um
Dounreay- verið var hápunkturinn á glæsi-
legum degi. Erindið vakti verðskuldaða athygli,
einsog kom glöggt fram í miklum áhuga fjöl-
miðla á málflutningi hans.
Lokaorð Chris Bunyans til ráðstefnugesta var
hvatning og ósk um að hin opna ráðstefna Al-
þýðubandalagsins mætti verða upphafið að
samstarfi allra íslensku stjórnmálaflokkanna
um andóf gegn Dounreay.
Þessi afstaða Hjaltlendings er í hæsta máta
réttmæt. Sú vá sem getur steðjað að vegna
slyss í Dounreay skiptir alla máli og enginn einn
stjórnmálaflokkur getur eignað sér mál af þess-
um toga. Þar verða allir að leggjast á eitt,
stjórnmálaflokkar og aðrar fjöldahreyfingar.
Þessvegna er það fagnaðarefni, að á Alþingi
hefur nú myndast samstaða fimm stjórnmála-
flokka um andóf gegn kjarnorkuverinu í Dounre-
ay. Tillagan er flutt af sex þingmönnum úr fimm
flokkum, en fyrsti flutningsmaður hennar er
Hjörleifur Guttormsson. Hún er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að bera
fram formleg mótmæli vegna stækkunar endur-
vinnslustöðvar fyrir kjarnorkuúrgang í Dounre-
ay í Skotlandi."
Það er athyglisvert, að einungis einn flokkur
hefur ekki treyst sér til að standa að þessum
mótmælum við Dounreay, - Sjálfstæðisflokkur-
inn. Því er spurt: Hvers vegna skorast Sjálf-
stæðisflokkurinn undan því að styðja þetta
þjóðþrifamál? Hvaða rök hefur hann qegn
stuðningi?
Það er augljóst, að andstaðan gegn Dounre-
ay nýtur víðtæks stuðnings á íslandi. Sú stað-
reynd speglast ekki einungis í því mikla fylgi
sem tillaga sexmenninganna virðist njóta á
þingi, heldur einnig því, að þing Náttúruvern-
darráðs samþykkti um helgina yfirgnæfandi
stuðning við efni þingsályktunartillögunnar.
Það þarf ekki að sækja út fyrir landssteinana
til að finna rök gegn Dounreay-verinu. Það
nægir að leita til greinargerðar um fyrirhugaða
stækkun versins, sem kom út í desember 1986
á vegum Geislavarna ríkisins, Hafrannsókna-
stofnunar, Siglingamálastofnunar ríkisins og
Magnúsar Magnússonar, prófessors.
Þar er frá því greint, að vegna ríkjandi haf-
strauma muni geislavirk efni berast á 4-6 árum
frá stöðinni inná hafsvæðið umhverfis ísland,
meðal annars fiskislóðina milli Jan Mayen og
íslands. Á þessari ferð þynnist hinn geislavirki
úrgangur þúsundfalt. Þessi áhrif eru óæskileg,
segir í greinargerðinni, og „íslendingum í hag
að tekið yrði fyrir þessa losun í hafið“.
Þar segir jafnframt: „Bygging endurvinnslu-
stöðvar í Dounreay mun auka mengunarhættu
fyrir Norður-Atlantshaf, ekki hvað síst af völdum
slysa, sem orðið geta bæði við flutning á geisla-
virkum efnum með skipum á erfiðum siglinga-
leiðum og vegna óhappa, sem ekki er hægt að
útiloka að geti orðið í endurvinnslustöðinni.11
í lokin er klykkt út með eftirfarandi staðhæf-
ingu:
„Staðsetning stöðvarinnar í Dounreay
orkar mjög tvímælis.“
Undir þetta tekur Þjóðviljinn heils hugar.
-ÖS
KUPPT OG SKORIÐ
UMRÆÐA
Hvar eru
ungir
jafnaöarmenn?
Það gelst ekki alltaf vei að skamma
Iðlk i pólillk. Al þvl hafa menn reynslu
baeði lyrr og slðar. Mig helur lengi
langað til að skamma ungliðahreyf-
Ingu Alþýðullokksins — el við getum
l|4ð svo vesælu starli |aln virðulega
nafngilt. Elginlega rennur mér blóðið
til skyldunnar að gera þetta, ef það
mætti verða til að vekja unga jalnað-
armenn al þyrnirósarsvelni og hvetja
þá til að sinna hlutverkl slnu sem
stjórnmálahreyling. El skammlr gaetu 1
komið þvl til leiðar I þetta slnn að
ungir jalnaðarmenn sneru sér að póli-
tlk. en létu lerðagleði og hrepparlg
lönd og lelö, þá er tilganginum náð. ,

Suflnkknum. a
En ekki hér
Eiglnlega er gremjulegt til þess að
hugsa. hve ungir jalnaðarmenn hala
litt eða ekki sinnt verkefnum. sem
falla vel að hugsjónum jalnaðarstefn-
unnar og eru talin sjállsögð meðal
samherja þelrra I öðrum löndum.
Spyrja má al þessu tilefni hvar ungir
jalnaöarmenn hali verlð staddir I lit-
rólinu, þegar tékist hefur verið á um
réttindi svarta meirihlutans I S-Afrlku.
Ungt lólk á Norðurlöndum helur á
margvlslegan hátt sýnt hug slnn I
verki I þessu máll. Þá hafa vlða mynd-
ast stuðningshópar ungra jalnaðar-
manna við kúgaðar þjóðir Suður og
Mið-Amerlku. En ekki hérl Éa minnlst
UMRÆÐA
Atþýðuflokkurinn láti af taumlausu
stuðningi við Bandaríkjastjórn
Horfnir ungkratar
í Alþýðublaðinu sjást stundum
greinar sem innihalda sjálfsgagn-
rýni. Á dögunum var því lýst yfir í
einni slíkri að matarskattur Jóns
Baldvins samrýmdist ekki hug-
sjónum og stjórnlist jafnaðar-
manna. í síðustu viku birti sami
höfundur, Þráinn Hallgrímsson,
grein undir yfirskriftinni „Hvar
eru ungir jafnaðarmenn?".
Nokkuð grimm grein reyndar:
svarið er á þá leið að ungliðar
Kratanna séu einskonar fljúgandi
furðuhlutir, sem hafi mest hug-
ann við sendinefndastúss á Norð-
urlöndum en láti sig engu varða
innlend stórmál og kúgun
heimsins. Þráinn segir m.a.:
„Það hefur lengi verið opinbert
leyndarmál í Alþýðuflokknum að
ungir jafnaðarmenn fást lítt eða
ekki við stjórnmálastarf í venju-
legum skilningi þess orðs. Megin-
verkefni samtaka ungs fólks í
flokknum - SUJ - hefur fram að
þessu verið að skipuleggja heim-
sóknir sínar og annarra til út-
landa, sérstaklega til frænda okk-
ar á Norðurlöndunum. Eru sagð-
ar margar sögur af því hve vel
sumum ungum jafnaðarmönnum
hefur tekist að lenda í ferða-
lögum og verma ráðstefnu- og
fundarsali erlendis milli áfanga-
staða... Ég vil halda því fram að
sumt í stjórnmálastarfsemi ungra
jafnaðarmanna flokkist undir
hreina pólitíska spillingu og ekk-
' ert annað.“
Það er nefnilega það. Kryddað
er þá Kratinn finnur, segir mál-
tækið.
Miklir menn
Gremja Þráins Hallgrímssonar
er stundum dálítið spaugileg,
ekki síst þegar hann fer að saka
ungkrata um vanrækslu við
minnningu og orðstír hinna
sönnu foringja: Hér og þar út um
heiminn, segir Þráinn, láta þessir
ungliðar það afskiptalaust að fólk
kannast hvorki við Kjartan Jó-
hannsson né sjálfan Jón Baldvin,
en láta gestgjafa halda að þeir
sjálfir séu stórmenni í pólitíkinni.
Ojæja. Við skulum vona að sú
SöIva-Helgasonar-hegðun hafi
að minnsta kosti ekki eins af-
drifaríkar afleiðingar og hliðstæð
ævintýri ungra bisnessmanna í út-
löndum. Eða munið þið ekki eftir
heildsalanum unga sem sló nokk-
uð um sig á erlendri vörusýningu
og af því hann gat ekki verið
þekktur fyrir að vera smákalli í
kaupskap, pantaði hann heilan
skipsfarm af handklæðum, sem
enst hefðu íslendingum í næstu
tvö hundruð árin.
Sá sem ekki
er kommi...
En það er athyglisvert að hinir
flugsinnuðu ungkratar fá helst
orð í eyra fyrir það að láta sig litlu
varða réttindi svartra manna í
Suður-Afríku og kúgun í Mið- og
Suður-Ameríku: hefði þó mátt
ætla að eitthvað kynni að síast til
þeirra á ferðalögunum af ágætu
framlagi ungra sósíaldemókrata
norrrænna eða þýskra til þeirra
mála. En því virðist semsagt ekki
vera að heilsa. Og þá verður að
segja alveg eins og er: ekki er þá
von á góðu í framtíðinni. Willy
Brandt, hinn aldni höfðingi vest-
urþýskra sósíaldemókrata var
sjálfur á mjög róttækum og óró-
legum væng sinnar hreyfingar
ungur maður. Og þegar vinstri-
vindar blésu um álfuna um 1970
létu synir hans tveir nokkuð á sér
bera í þeirri róttæku og óform-
legu hreyfingu sem gekk undir
skammstöfuninni APO (Andóf
utan við þingræði). Var Willy
Brandt, ábyrgðarmanni miklum í
ríkinu, legið á hálsi fyrir að koma
ekki í veg fyrir að synir hans legð-
ust í byltingarrómantík. Willy lét
ekki standa á eftirminnilegu
svari: Sá sem ekki er kommi
innan við tvítugt verður aldrei al-
mennilegur sósíaldemókrat.
Það er satt að segja nokkuð til í
þessari pólitísku líffræði. En
hvað á þá að segja um hina ís-
lensku ungkrata, sem eru, að því
er í Alþýðublaðinu stendur, svo
uppteknir frá upphafi sinnar pól-
itísku göngu af ljúfum þægindum
hinna góðu sambanda, að þeir
leggja kollhúfur yfir jafnvel svo
augljósum mannréttindamálum
°g kynþáttakúgun í Suður-
Afríku? Ef formúla Willy
Brandts er rétt, þá ættu þeir á
pólitískum fullorðinsárum að
lenda einhversstaðar til hægri við
miðjuna í Sjálfstæðisflokknum.
Fylgispekt
við Kana
Jæja. Þegar nú Þráinn Hall-
grímsson hefur ausið úr skálum
reiði sinnar, þá tekur til máls her-
stöðvaandstæðingur úr Alþýðufl-
okknum, Guðjón V. Guðmunds-
son. Grein hans ber mjög rögg-
samlega fyrirsögn: „Alþýðu-
flokkurinn láti af taumlausum
stuðningi við Bandaríkjastjórn“.
Hann segir að það sé sannar-
lega tími til þess kominn að þeir
sem hugsi líkt og hann í flokknum
fari að láta til sín taka og reyni að
„sveigja flokkinn af braut taum-
lausrar fylgispektar við Banda-
ríkjamenn“. Ekki nema von að
Guðjón segi sem svo - svo sann-
arlega hefur mönnum einatt
fundist að herstöðvaandstæðing-
ar í Alþýðuflokki hafi allir safnast
til feðra sinna fyrir löngu. Guðj-
ón hnykkir svo á með mörgum
dæmum um ójöfnuð og yfirgang
Bandaríkjanna hér og þar í
heiminum og skorar á sína menn
að „fylgja eftir í verki hugsjónum
okkar um frelsi, jafnrétti og
bræðralag meðal manna.“
Greinar þessar eru reyndar af
einni og sömu rót sprottnar: af
tilvistarkreppu Alþýðuflokksins,
sem hefur átt undarlega erfitt
með að fóta sig í hinu pólitíska
litrófi og hefur þar með oftast nær
oltið undan brekku inn á miðju
stjórnmála og þaðan af lengra.
Vafalaust þykir mörgum flokks-
mönnum þetta miður, en oftast
nær bera þeir harm sinn í hljóði.
En nú, þegar flokkurinn hefur
safnað fleiri atkvæðum en honum
oftast tekst og er kominn með
sterk ráðuneyti í vasann, þá er
ekki nema von að menn vilji
skoða það aðeins, til hvers var
fylgi safnað? Er eitthvað sem
greinir okkur frá sessunautum í
stjórn? Má kannski segja að
nokkuð seint sé í rassinn gripið -
en allt um það: spurningar á borð
við þær sem koma fram í fyrr-
nefndum greinum eru vitanlega
þarfar, hvort sem þær nú duga
Alþýðuflokknum til „sársauka-
fulls endurmats" eða ekki.
áb.
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: GarðarGuðjónsson, GuðmundurRúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir, .
Kristín ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson ■
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Útlitateiknarar: Sævar Guðbjörnsson, GarðarSigvaldason.
Margrét Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglý8lnga8tjórl:SigríðurHannaSigurbjörnsdóttir.
Auglý8ingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgrelðsla: BáraSigurðardóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglý8ingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö í lausöBÖIu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 27. október 1987