Þjóðviljinn - 27.10.1987, Qupperneq 5

VIÐHORF
Launakjör fiskverkafólks
Herdís Ólafsdóttir skrifar
Það hefur hrikt í Verkamanna-
sambandinu að undanförnu. All-
ir sem hafa látið í sér heyra í fjöl-
miðlum, hvort sem er í töluðu
eða skrifuðu máli, hafa verið
sammála um það, að þetta mundi
leiða til hinnar mestu ógæfu fyrir
verkafólk, og ekki síst fyrir fisk-
verkafólk, að nokkrir verkalýðs-
félagaformenn skyldu voga sér að
ganga út af fundi til að mótmæla
því hvernig forysta sambandsins
ætlaði að beita allsherjarat-
kvæðagreiðslu til þess að halda
niðri andófi fólksins utan af
landsbyggðinni yfir því að samn-
ingar þeir sem Alþýðusambandið
beitti sér fyrir að fengnu sam-
þykki í desembermánuði á s.l.
ári, færðu fólkinu sem vinnur úti í
atvinnuvegum landsmanna og
vinna hörðum og hröðum hönd-
um fyrir þjóðarkökunni, engar
grunnlaunahækkanir.
Fólkið sem vinnur í fiskinum,
aðal útflutningsvegi landsmanna,
var sjálft látið borga sér smávægi-
lega hækkun taxtakaups með þvf
að bónusinn var lækkaður
kannski ögn meira en því sem
nam hækkun taxtanna. Fólkið
sem vann í iðnaði var svipt smá-
vegis yfirborgunum og aldur-
shækkunum svo það fékk sem
minnst,. helst ekkert í grunn-
hækkun. Síðan hafa ótaldir hópar
í öllum mögulegum störfum og
opinberri þjónustu fengið
ómældar launahækkanir, enda
margir hópar farið útí það að taka
sjálfir málin í sínar hendur og
gefa toppunum í miðstýringunni
frí frá því að fjalla um launasamn-
inga þess.
Nú, svo skeður sú mikla ógæfa,
að nokkrir verkalýðsfélagafor-
menn ganga út og skella hurðum í
Verkamannasambandinu til að
mótmæla láglaunastefnu sam-
bandsins og mótmæla því hvernig
farið hefur verið með laun hinnar
almennu verkakonu og verka-
manns í fiskvinnu og í iðnaði og
undirstrika það sem almenningi
skilst, að toppunum hér syðra er
ekki lengur treyst fyrir þessum
málum, fólkið vill sjálft stýra
göngum á höfðum þeirra sem
vinna við undirstöðuatvinnuveg
þjóðarinnar, þeirra sem skapa
verðmætin sem við lifum á. Við
verðum að leiðrétta þetta mikla
ósamræmi sem nú er við skipt-
ingu þjóðartekna. Það eru sjálf-
sögð mannréttindi að 8 stunda
vinnudagur og 40 stunda vinnu-
greinin skrifuð.)
1/91981 var hæsti nýtingarbón-
us U300 kr. 42.99, þá var hæsta
tímakaup í fiskvinnu kr. 31.69.
Þá gerir hæsti bónus kr. 11.30,
eða 37% meira en að tvöfalda
tímakaupið. Nú 1/9 1987 þá er
hæsti nýtingarbónus U300 kr.
143.89 og hæsta tímakaup í fisk-
,Efmenn halda að fiskvinnan hafifeng-
ið meiri hækkun á töxtum á þessum
árum en annað kaup þá er það mesti
misskilningur, því borið hefur verið
saman margslags kaup á þessu tímabili
ogfiskvinnan hefur œvinlega orðið að
lútaþvílœgsta.(<
þeim og leggja fram kröfur sem
hægt væri að ná fram, ef að það
væri ekki fjallgrimm vissa að
samningar eru fastir til áramóta
og því ekkert hægt að gera nema
tuldra eitthvað í skeggið og reyna
að bjarga þjóðarsáttinni sem líka
er sprungin í háaloft.
Ungur stjórnmálamaður skrif-
ar fyrir skömmu grein í DV sem
ber fyrirsögnina „Sætum lagi“.
Þar veltir hann fýrir sér þeirri
staðreynd, að atvinnurekendur,
sömu aðilar og kaupa nú fisk á
hinum frjálsa markaði dag eftir
dag á langtum hærra verði en
áður hefur þekkst í bullandi hag-
vexti og mestu þjóðartekjum í
langan tíma, hvernig þeir geti
með góðri samvisku sannfært
fólk um það, að rekstur fyrir-
tækja þeirra þoli ekki að hækka
laun fólks í fiskvinnu þegar þeir
eru tilbúnir að greiða hærra verð
fyrir fiskinn en áður hefur
þekkst. Og hann kemst meðal
annars þannig að orði:
„Hvernig getum við verið sátt
við sjálf okkur þegar við nánast
vika dugi til framfærslu vísitölu-
fjölskyldunnar."
Og ennfremur ...„sannur vilji
er allt sem þarf til að leysa
launamál fiskvinnslufólks, sem
og annarra láglaunahópa."
Þetta voru orð hins unga
stjórnmálamanns og það er ein-
hver hópur í verkalýðsfélögunum
sem eru á sama máli, að minnsta
kosti útgöngumenn sem trúa því
líka, að nú eigi að sæta lagi og
leiðrétta kaupið þó samningar
séu fastir, ef vakinn er skilningur
á því hvernig farið hefur verið
með láglaunafólkið í kapphlaupi
launamála og launaskriðs. Eins
og vitað er var fiskvinnslan látin
borga fólki hækkaða kauptaxta
með því að lækka bónus og álags-
greiðslur sem því nam, eða
kannske meiru, en bónusinn hef-
ur fyrr verið notaður til launa-
lækkunar og það hefur gerst með
ýmsum hætti.
Hér verða rakin tvö dæmi því
til staðfestingar, það fyrra er fyrir
tíð tvöföldu taxtanna. (Launatöl-
urnar eru frá því í sept. en þá var
vinnu kr. 178.35 og nú hafa málin
snúist við, því nú vantar hæsta
bónusinn kr. 34.46 eða 24% til að
tvöfalda tímakaupið. Staðreynd-
in er að á þessu tímabili frá 1/9
1981 til 1/91987 er búið að skerða
hæsta bónusinn um 61% miðað
við hæsta tímakaup í fiskvinnu.
Þó þéssar tölur beri með sér þá
gífurlegu skerðingu sem laun
þess fólks í fiskvinnu hafa orðið
fyrir sem hefur náð hæsta eða
hærri kantinum á bónusnum, þá
er það þó fullvíst, að þeir sem eru
í lægri kantinum hafa orðið fyrir
enn meiri skerðingu.
Skal nú nefnt dæmi því til
sönnunar.
1/9 1981 er nýtingarbónus
þeirra sem höfðu U200 kr. 24.57.
Hæsta tímakaup er þá kr. 31.69.
Á þessum afköstum vantar
bónusinn kr. 7.12 eða 30% til að
tvöfalda hæsta tímakaup í fisk-
vinnu.
1/9 1987 er nýtingarbónus
þeirra sem höfðu U200 kr. 71.95.
Hæsta tímakaup í fiskvinnu er kr.
178.35. Á þessum sömu af-
köstum og fyrra dæmið vantar
bónusinn kr. 106.40 eða 148% til
þess að tvöfalda hæsta tímakaup í
fiskvinnu. Þannig hefur bónusinn
verið notaður til lækkunar á
launum fólks smám saman, þó
uppúr hafi soðið eftir síðustu
samninga.
Ef menn halda að fiskvinnan
hafi fengið meiri hækkun á töxt-
um á þessum árum en annað
kaup, þá er það mesti misskiln-
ingur, því borið hefur verið sam-
an margslags kaup á þessu tíma-
bili og fískvinnan hefur ævinlega
orðið að lúta því lægsta.
í Verkamannasambandinu
hafa orðið deilur um kröfur til
leiðréttingar á fiskvinnslukaup-
inu. Alþýðusamband Austur-
lands hefur sett fram aðrar kröfur
en sprungu hjá Verkamannas-
ambandinu og þó kröfur A.
Austurl. séu ekki alveg tiltækar,
því þær hafa ekki verið birtar í
blöðum sem ég hefi séð, þá er
samt alveg ljóst, að þær eru ekki
hærri en það sem búið er að
skerða laun fiskvinnslufólks sem
vinnur í bónus og premíu á und-
anförnum 6 árum. Og vegna þess
að hlutur bónussins og þrældóm-
ur hans er á undanhaldi, er það
rökrétt krafa, sem sett hefur ver-
ið fram í Alþýðusambandi
Austurlands, að fara fram á
hækkun á tímakaupi til leiðrétt-
ingar.
Og nú er lag til að fella niður
bónusinn, en það á ekki að gerast
á kostnað verkafólks, heldur á að
taka upp það sem gert hefur verið
í frystihúsi á ísafirði, að færa
hæsta bónus inní hæsta tíma-
kaupið en þá yrðu mánaðar-
launin miðað við þær tölur sem
hér hefur verið stuðst við í sept.
s.l. kr. 51-52. þús. í mánaðar-
laun. Þarna fyrir vestan er dæmi
um leiðréttingu á launum fisk-
vinnslufólks og því þarf að fylgja
eftir annars staðar á landinu.
Herdís Ólafsdóttir
Akranesi
Af hverju styð ég Sigríði?
Stefanía Traustadóttir skrifar
„Þessar hugleiðingar mínargáfu mér
svörin við því hvernigforystu ég vil sjá í
Alþýðubandalaginu. Með öðrum kon-
um komst ég að þeirri niðurstöðu að sá
félagi sem best vœrifœr um að leiða slíka
forystu vœri Sigríður Stefánsdóttir. “
Það er erfitt að vera gamall fé-
lagi í ABR þessa dagana. Og það
er líka erfitt að vera sósíalisti
þessa dagana. Ég sagði „gamall”
af gefnu tilefni: Samkvæmt skila-
boðum sumra félaga minna er ég
orðin of gömul til að mega vera
virk í þeirri hreyfingu sósíalista
sem Alþýðubandalagið er. Ég er
35 ára, sem getur varla talist hár
aldur, en leggi menn við þau 10 ár
sem ég er búin að vera í ABR
kemur út talan 45. Þannig má
fólk kalla mig meira en miðaldra
ef það vill.
Ég ætla að segja reynslusögu
mína - við konur gerum það oft
þótt ýmsir kvarti. Þegar ég tók þá
ákvörðun fyrir 10 árum að ganga í
Alþýðubandalagið var það vegna
þess að ég er sósíalisti. Ég hef
alltaf verið þeirrar skoðunar að
sósíalistar eigi að taka virkan þátt
í þeim verkum sem vinna þarf og
eru áfangar í átt að því samfélagi
jafnaðar, jafnréttis og frelsis sem
við stefnum að. Sósíalisti situr
ekki aðgerðalaus hjá.
Ég bjó erlendis í nokkur ár af
þessum 10, kom heim um ára-
mótin 1985-1986 og lenti beint í
forvalsslagnum fyrir borgar-
stjórnarkosningarnar. Ég vissi
ekki hvaðan á mig stóð veðrið.
Ég var ekki merkt af átökum í
kvennahreyfingu AB eða lands-
fundarins 1985. Ég tók mína af-
stöðu og setti töluna 1 fyrir fram-
an nafn Guðrúnar Ágústsdóttur.
Ég áttaði mig ekki á því þá að þar
með væri ég orðin flokkseigandi
og á móti lýðræði!!
Ég hóf aftur virkt starf f ABR,
vann í kosningum, mætti á fundi,
stjórnaði spilakvöldum, var kos-
in í stjórn félagsins og í nefndir
með öllum greiddum atkvæðum.
Ég er nefnilega dugleg en sumum
körlum finnst ég frek. Og lýkur
þar með reynslusögu.
Nú er ég fulltrúi ABR á lands-
fundi, komst inn á kvóta ásamt
þeim Svövu Jakobsdóttur, Guð-
rúnu Ágústsdóttur, Guðrúnu
Hallgrímsdóttur, Þórunni Sig-
urðardóttur, Björk Vilhelms-
dóttur, Birnu Þórðardóttur,
Margréti Björnsdóttur frá
Neistastöðum, Elísabetu Gunn-
arsdóttur og Lenu M. Rist og mér
finnst þetta góður félagsskapur.
Allt eru þetta virkar konur í bar-
áttunni fyrir kvenfrelsi og sósíal-
isma eins og reyndar margar fleiri
í hópi landsfundarfulltrúa.
En hvernig er sá sósíalismi sem
við kennum okkur við? Fyrir mér
er sósíalisminn lífsviðhorf - ekki
einhver fyrirfram ákveðin og skil-
greind samfélagsgerð. Þetta lífs-
viðhorf lftur bæði til markmiða
og ekki síður ieiða til að ná þeim.
Sósíalisminn á að vera og getur
verið sterkt afl sem hægt er að
beita í baráttunni fyrir samfélagi
jafnaðar, frelsis og jafnréttis. Það
er ekki hægt að klæða sósíalism-
ann í smóking eða gera hann að
markmiði í sjálfu sér. Hann er
róttækt vinstra lífsviðhorf og Al-
þýðubandalagið er aðeins tæki til
að nota í þessari baráttu. En til
þess að það skili árangri þarf bar-
áttan að einkennast af samstöðu
og heilindum.
Ég er sannfærð um að íslend-
ingar voru ekki að hafna hugsjón-
um sósíalista í kosningunum sl.
vor. Þeir voru að hafna því Al-
þýðubandalagi sem hafði birst
þeim svo lengi gegnum fjölmiðl-
ana þar sem málefnum eða mark-
miðum hafði því miður ekki verið
haldið hæst á lofti.
Ég hef spurt sjálfa mig þeirrar
spumingar hvernig forystu AB
þurfti, ekki hvaða forystu, og er
ekki ein um það. Við vorum
nokkuð margar konumar sem
spurðum þegar framundan var
landsfundur og tilefni til að
breyta og bæta. Og þegar talað er
um nýja forystu þarf fyrst að
íhuga þau verk sem vinna þarf,
m.a. með tilliti til sveitarstjórnar-
kosninga eftir rúmlega tvö ár og
þingkosninga eftir rúmlega þrjú.
Mitt álit er að á næstu tveimur
árum þurfi fyrst og fremst að
vinna mikið uppbyggingarstarf
innan frá í Alþýðubandalaginu.
Það þarf að virkja grunneining-
arnar, tengja þær hverja við aðra
og aftur við flokksmiðstöðina.
Það þarf heiðarlega umræðu og
stefnumörkun í mörgum mála-
flokkum, sósíalíska stefnumörk-
un sem tekur mið af ömm þjóðfé-
lagsbreytingum og vísar fram á
veginn. Forystan og stofnanir
flokksins þurfa að kunna að
hlusta á það sem félagarnir úti
um land em að segja og ekki sfst
að ræða og aðstoða þá við þau
verk sem þeir em að vinna í sinni
heimabyggð. Þetta þýðir ekki að
ég telji að AB eigi að vera lítill
innhverfur flokkur, þvert á móti.
Þessar hugleiðingar mínar gáfu
mér svörin við því hvernig forystu
ég vil sjá í Aiþýðubandalaginu.
Með öðrum konum komst ég að
þeirri niðurstöðu að sá félagi sem
best væri fær um að leiða slíka
forystu væri Sigríður Stefánsdótt-
ir, m.a. vegna þess að hún er
kona og vegna reynslu hennar og
hæfni sem forystumanns AB í
einu stærsta bæjarfélagi landsins.
Sú reynsla hennar er m.a. ástæð-
an fyrir yfignæfandi stuðningi við
hana á landsbyggðinni.
Ég get ómögulega sætt mig við
að varafonnannsembættið sé það
lengsta sem konur í AB geti náð
innan flokksins. Og ég get
ómögulega sætt mig við að ein-
ungis reynsla fengin úr hinum
stóra og harða heimi karlanna
fullnægi þeim kröfum sem gera
þarf til formanns Alþýðubanda-
lagsins. Ég neita því alfarið ef
Sigriði er hafnað sem formanni á
þessum tveimur forsendum. Að
hún sé handbendi karla eða til-
búningur vondra mann er ekki
svara vert.
Að lokum: Eftir landsfund vil
ég sjá í Alþýðubandalaginu
heilbrigða hreyfingu sem hefur
þann innri styrk í krafti samstöðu
að geta verið trúverðugur val-
kostur þeirra sem vilja vinna í
anda róttækrar vinstri stefnu fyrir
réttlátu samfélagi. Þá verður
auðvelt að halda málefnum Al-
þýðubandalagsins hátt á lofti og
vera stoltur af því. Þess vegna
styð ég Sigríði Stefánsdóttur og
hvet alla sem hafa sömu framtíð-
arsýn að gera slfkt hið sama.
22. október 1987
Stefanía Traustadóttir
starfsmaSur Jafnréttisráðs
Þrlðjudagur 27. október 1987 IþJÓÐVILJINN - SÍÐA 5